Læknablaðið - 01.12.1942, Blaðsíða 10

84
LÆKNABLAÐIÐ
sjúkdóma, en 57% á almenn
sjúkrahús og sjúkraskýli. Allmörg
sveitahéruö og önnur fámenn
lækniishéruö eiga sjúkraskýli eöa
sjúkrahús til aö sjá borgið brýn-
ustu þörfunrhéraðsbúa. Allir kaup-
staöir landsins, nema Reykjavík,
Hafnarfjöröur og Akranes, eiga
og reka sjúkrahús fyrir almenna
sjúkdóma. Reykjavik á aö vísu
farsóttahús meö 35 rúmurn, en
nokkur hluti þeirra er notaður i
þágu ríkisins fyrir berklasjúkl-
inga.
Á Noröurlöndum reka bæjar- og
sveitarfélög almenn sjúkrahús og
farsóttahús, og er sú skylda lögð á
meö lögurn í Svíþjóð. Alls staðar er
þeirri reglu fylgt, aö ákveöa dag-
gjöldin mjög lág, en halli sjúkra-
húsanna er síöan greiddur af al-
mannafé. Stefna bæjar- og sveit-
arfélaga, er reka sjúkrahús hér á
landi, er hins vegar sú, aö reka
beri sjúkrahúsin hallalaust, og eru
því daggjöld ákveöin svo há, aö
líkur séu til, aö þaö takist. Hið
sama gildir vitanlega um einka-
sjúkrahúsin.
Um skipun sjúkrahúsmálanna
má segja í stuttu máli, að sæmileg-
ur kostur sé á sjúkrarúmum, og
hefir sú hliö málsins ráðizt all-
vel, en þaö.er einkamál sjúkling-
anna, hversu þeim tekst aö kljúia
kostnaöinn. Bæjar- og sveitarfé-
lögin hafa y.firleitt eigi talið sér
skylt aö létta þeirn verulega róð-
urinn, þótt þau heföu á valdi sínu
að gera þaö, en þriðjungur lands-
manna á þess engan kost, að hafa
beina íhlutun um sjúkrahúskostn-
aöinn, þar eö forsjón þeirra sér
þeim eigi fyrir sjúkrarúmum.
Af því, sent* sagt hefir verið
hér aö framan, er ljóst, aö byrðar
þær, er hlutu aö hvíla á einstak-
lingnum vegna sjúkdóma, voru
næsta þungar. Þyngstar voru þær
í þéttbýlinu, þar senr dýrast var aö
lita, en atvinnuskilyrði hins veg-
ar eigi þeim mun betri en annars
staöar almennt. Þar viö bættist, aö
opinber aðstoð einstaklingunum til
handa vegna heilsuleysis var þai
minnst, bæði til að leita læknis-
hjálpar og njóta umönnunar i
sjúkrahúsum. Það er þvi engin
furöa, aö margir urðu aö leita
hjálpar annarra. Aðstoðin, sem
maður gat veitt manni, hrökk
skammt, þegar um var að ræða al-
varleg, langvinn veikindi, og þvi
varð það æ almennara, aö bæjar-
og sveitarfélög uröu að hlaupa
undir bagga. Þetta ástand var a
engan hátt æskilegt eða viðunandi,
og var því eölilegt, að hugmyndin
um almennar sjúkratryggingar
fengi byr undir vængi.
Sú hugmynd var þó ekki ný.
Áriö 1911 voru sett lög um sjúkra-
samlög. Samkvæmt þeim voru
sjúkrasamllögin frjáls samtök, er
nutu nokkurra opinberra fríöinda.
Þau náöu þó litlum vexti, og að-
eins um 5% þjóöarinnar höfðu
tryggt sig í sjúkrasamlögum af
frjálsum vilja áriö 1936. Þetta
tómlæti almennings um sjúkra-
tryggingu spáði ekki góðu um viö-
horf hans til skyldutryggingar, og
bætti það ekki úr, að umræður um
máliö lentu í ljónsgini stjórnmála-
þrefs og flokkadrátta.
Árið 1936 voru sjúkratrygging-
ar geröar aö skyldu í öllum kaup-
stöðum landsins, og náði þá trygg-
ingin til nærri helmings lands-
manna. Öörum sveitarfélögum var
gert heimilt aö stofna sjúkrasam-
lög meö sömu réttindum til opin-
berra fríöinda. Nauðsyn sjúkra-
trygginga var óvefengjanleg. En
hitt gat verið vafamál, hversit víð-
tækar þær skyldu vera. Sjúkra-
trygging veröur helzt að uppfyíla
tvö meginskilyröi. Hún veröur aö