Læknablaðið - 01.06.1955, Side 10

34
L Æ K N A B L A Ð I Ð
aðallega um lungnaaðgerðir við
berklum.
Það er talið, að Ruggi 1884
og Tuffier 1897 hafi orðið
fyrstir til þess að skera burtu
berklaskemmdir úr lungum.
Árangur þeirra var þó mjög
lélegur og má segja, að hann
væri það næstu áratugina.
Eftir 1930 var árangur af
resectionum vegna bronchiect-
asis óðum að batna og fóru
menn þá að fá aukinn áhuga á
resecitonum við berklum. Mis-
heppnaðar tilraunir höfðu einn-
ig verið gerðar til resectionar á
illkynja meinum í lungum allt
frá 1870.
Dr. Graham í St. Louis var
sá fyrsti, sem gerði árangurs-
ríka pneumonectomia við cancer
pulm. í Bandaríkjum N.-Am. og
var það 1933. Fram til þess tíma
hafði verið notuð svo kölluð
„rnass ligatur" eða „tourniquet
technic", þ. e. öll líffærin í
hilus voru undirbundin í einu
lagi. Seint á árinu 1933 inn-
leiddi Rienhoff hina svokölluðu
„individual ligation technic“,
sem er í því fólgin að greiða
sundur æðar og bronchus og
loka þeim hverju í sínu lagi.
Alllengi eftir þetta átti þó
resectio pulm. formælendur fáa
vegna þess hve dánartala eftir
aðgerðina var há. Samkvæmt
skýrslu Thornton og Adams
1942 var dánartalan til þess
tíma 44.8% eftir pneumonec-
tomia og 25,5% eftir lobec-
tomia. Það var því ekki veru-
lega freistandi að ráðast í þess-
ar aðgerðir við berklum í lung-
um, þar sem dánartalan var
mun lægri við pneumothorax
artificialis, thoracoplastic og
aðrar collapsaðgerðir. Einnig
þessar aðgerðir höfðu þó sína
galla og var það auðvitað á-
stæðan til þess, að menn voru
í leit að öðrum og betri aðferð-
um. Bæði var það, að ekki vai'
hægt að beita þessum collaps-
aðgerðum í öllum tilfellum af
lungnaberklum svo og hitt, að
morbiditas og mortalitas voru
allháar eftir þessar aðgerðir
líka.
Til frekari skilnings ætla ég
að minnast örlítið á þær helztu
af þessum collapsaðgerðum.
Forlanini varð fyrstur til þess
að nota pneumothorax artific-
ialis við berklum, skömmu eftir
1890. Það tók auðvitað nokkurn
tíma að læra að vinza úr þau
tilfelli, sem voru heppileg fyrir
þessa aðferð. Mönnum lærðist
þó fljótt, að viss sjúkdómsform
voru contraindicatio fyrir
pneumothorax svo sem: stórar
cavernur (meir en 4 cm. í þver-
mál) einkum þær, sem lágu ná-
lægt yfirborði lungans, mikil
fibrosis í lunga, virk endo-
bronchitis tub., bronchiectasis
secundaria, silicotuberculosis,
tuberculoma o. fl. Var þá ýmist,
að pneumothorax var árangurs-