Bændablaðið - 11.04.2013, Side 37

37Bændablaðið | Fimmtudagur 11. apríl 2013
SMÁvirkjun | Kynningarblað Landssamtaka raforkubænda – apríl 2013
Landsnetinu þar sem raforkubóndinn þarf þá
hvorki að borga fyrir eigin raforkunotkun eða
Að lokum er rétt að vekja athygli á því
að smávægilegur fjöldi smávirkjana í eigu
einkaaðila eru í dag tengdar lands netinu,
að kanna hagkvæmni þess að virkja smærri
vatnsföll á bújörðum og tilgreina megin kosti
og galla þess. Niðurstöður nefndarinnar er að
og viðskiptaráðuneytis í júní 2000. Helstu
niðurstöður nefndarinnar voru:
Tæknilega er hægt að virkja
„bæjarlæki“.
Slíkur kostur getur verið hagkvæmur fyrir
einstakling og byggð.
með virkjun „bæjarlækja“.
Virkjun bæjarlækja kann að styrkja
byggð í dreifbýli og auka þar
fjölbreytileika atvinnulífs.
Fjármögnun einkarafstöðva þarf að
gerast með lánum og styrkjum frá
Lánasjóði landbúnaðarins, Framleiðni-
ráðuneyti og Byggðastofnun.
Stýrihópur, skipaður fulltrúum
ofangreindra aðila fjallar um og afgreiðir
umsóknir ásamt fulltrúa Samtaka
raforkubænda.
Í skýrslunni kemur fram að samkvæmt
möguleikar á allt að 60 MW með skyn samlegri
áhugamenn um slíkan virkjana kost nefni þó
tölur allt að 100 MW. Virkjun smárra vatnsfalla
feli því töluverða orku í sér - orku sem gæti
nýst fyrst og fremst dreifðum byggðum
landsins.
Nú árið 2013 er áhugavert að líta til baka
og sjá hvernig til hefur tekist frá aldamótum
er skýrslan um raforkubændur leit dagsins ljós
og vaxandi áhugi var fyrir byggingu smá-
virkjana.
Er rýnt er í listann hér að neðan er ekki að
litla nýframkvæmd árið 2010 og heildarfjöldi
virkjana er tæplega þrjátíu. Hvað veldur?
2004. Þar voru þá í rekstri, Stuttárvirkjun (1948),
Kiðárvirkjun 1 (1978) og Kiðárvirkjun 2 (2003).
Gengisfall íslensku krónunnar torveldar
öll erlend innkaup. Verð á útbúnaði
til smávirkjana hefur einnig aukist í
Evrópu sökum mikillar eftirspurnar, þar
sem rík áhersla er lögð á uppbyggingu
endurnýjanlegra orkuauðlinda.
Lágt raforkuverð hérlendis takmarkar
einnig arðsemi smávirkjana
tengdar netinu þrátt fyrir góða
fjármögnunarmöguleika. Á meðan
raforkuverð hefur lítið breyst síðastliðin
neysluvísitölu og er það gott dæmi um
hinn sérstaka raforkumarkað hérlendis.
Fjarlægð fyrirhugaðra virkjana frá
þar sem tengigjald og lagning
jarðstrengs vegur þungt.
Sameign á lækjum þar sem lítill minnihluti
getur stöðvað framkvæmdir
einkaaðila eru víða til staðar ef hægt
er að tryggja kröfur bæði til arðsemi og
búnings rannsóknir forsenda frekari fram-
kvæmda.
Ef litið er til baka til tíma sveita raf stöðv-
anna voru hérlendis í rekstri allt að 542 heima-
öðrum landshlutum.
Að sögn helstu söluaðila búnaðar fyrir
smávirkjanir er mikill áhugi á endurbyggingu
heimarafstöðva og nýframkvæmdum. Óvisst
er að nálgast upplýsingar um fram kvæmdir
og eru minni rafstöðvar ekki tilkynningaskyldar
getur verið mun hærri en virkjana tengda
Smávirk-
janir í eigu
einkaaðila
[kW]

(Koltunguvirkjun) Þorvaldseyri undir Eyjafjöllum 2000 17
Árteigsvirkjun 4 Árteigur, Köldukinn 2004 480
Systragilsvirkjun Hróarsstöðum, Þingeyjarsveit 2005 55
Sandárvirkjun V Eyvindartunga, Bláskógabyggð 2005 360
Múlavirkjun Vatnaleið, Snæfellsnesi 2005 3228
Lindárvirkjun Gríshóll, Snæfellsnesi 2006 600
Ljósárvirkjun 1 Neðri-Dalur undir Eyjafjöllum 2007 904
Árteigsvirkjun 5 Árteigur, Köldukinn 2008 715
Beinárvirkjun Geysir í Haukadal 2008 80
Torfunesvirkjun Torfunesi, Þingeyjarsveit 2010 5
(Vindrafstöð) Belgsholt, Melasveit 2011 30
Breiðadalsvirkjun Breiðadal við Önundarfjörð 2012 540
(Köldukvíslarvirkjun) Eyvík, Tjörnesi 2013 2700

Samtals 23444 kW
Árið 2003 kom út handbók sem bar heitið, Litlar
um undir búning. Endur skoðuð 2. útgáfa var
er að segja að handbókin sé víðlesin þar sem
nándar nærri eins mikil viðbrögð (e. hits) eða
ákveðið að gefa Landssamtökum raforku-
bænda 90 útprentuð eintök af skýrslunni og
verður henni dreift á komandi aðalfundi.
www.os. i s/orkustofnun/umsokni r/sma-
virkjanir/
Önnur handbók ekki síður mikilvæg eru
leiðbeiningar um mælingar á vatnsrennsli í
smá ám og lækjum ásamt meðfylgjandi Excel
skjali til út reiknings á rennsli út frá vatnshæð
að ræða endur skoðun á bæklingi Sigurjóns
í staðinn fyrir handvirka útreikninga út frá
www.vedur.is/vatnafar/smavirkjanir/
leidbeiningar/
Á heimasíðu Ný sköpunar miðstöðvar Ís-
er að vera hluti af frumstigi í mati á því hvort
fjár hagsleg ur grund völlur sé fyrir upp setningu
www.nmi. is/studningur/enn-ad-hugsa/
reiknilikoen/
www.skipulagsstofnun.is/media/ljhlg/Sma-
virkjanir.pdf
Til að auðvelda gerð kostnaðar áætlana
áætla Lands samtök raforkubænda að setja
er bjóða þjónustu tengda smá virk jun um.
Að lokum er rétt að nefna fyrir þá aðila er
lesa norsku að bæði ítarlegar leiðbeiningar
www.nve.no/no/Energi1/Fornybar-energi/
Vannkraft/Smaakraftverk/
www.nve.no/no/Energi1/Fornybar-energi/
Kostnadar/
Handbækur

Iðnaðar- og viðskiptaráðuneytið

LITLAR VATNSAFLSVIRKJANIR

KYNNING
OG
LEIÐBEININGAR UM UNDIRBÚNING
2. ÚTGÁFA

APRÍL 2010
samanborið við þann mikla fjölda heima raf-
stöðva er áður voru í rekstri hérlendis. Gefur
það tilefni til að ætla að mikill fjöldi verk efna
bíði betri tíma.
Eiður Jónsson
Jón Snæbjörnsson