Bændablaðið - 11.04.2013, Qupperneq 56

56 Bændablaðið | Fimmtudagur 11. apríl 2013
Utan úr heimi
Nýverið var haldið hið árlega
fagþing nautgriparæktarinnar í
Danmörku en þingið, sem kallast
KvægKongres, var að vanda haldið
í bænum Herning á Jótlandi. Hér
fer síðari hluti umfjöllunar um
fagþingið en fyrri hlutinn birtist í
6. tbl. Bændablaðsins 21. mars sl.
Kýrin
Ein málstofa fagþingsins kallaðist
einfaldlega „Kýrin“, en þar var
eðlilega áherslan lögð á kýrnar
sjálfar og þeirra líðan. Danskar kýr
endast fremur illa og að meðaltali
ekki nema í 2,3 mjaltaskeið og má
setja spurningamerki við hvort það
sé ásættanleg ávöxtun af þeim mikla
kostnaði sem felst í uppeldi kúa.
Mikill munur er á þó á milli búa og
hafa sumir bændur náð afar miklum
og góðum árangri við það að fá betri
endingu og einn þeirra bænda er Poul
Henrik Jensen en hann hélt einkar
fróðlegt erindi þar sem hann reyndi
að skýra það af hverju kýrnar á hans
kúabúi verða mun eldri en aðrar kýr.
Skýrði hann það fyrst og fremst með
vinnusemi og góðu atlæti við gripi sína
en þess má geta að á meðan margir
danskir kúabændur töpuðu á búum
sínum árið 2012 þá skilaði bú Poul
hagnaði. Poul nefndi sem skýringu
á því að meðalkýr skili ekki hagnaði
fyrr en 4-5 mánuðum eftir þriðja burð,
en þá hefur hún greitt upp allan sinn
uppeldiskostnað þ.e. fóður, vinnu og
fastan kostnað. Hann leggur því allt
kapp á að halda kúnum í fjósi sínu eins
lengi og nokkur kostur er.
Erindi um blendingskálfa var
einnig áhugavert en í þeim löndum
þar sem tekin hefur verið upp markviss
notkun á kyngreindu sæði þá fæðast
nú svo margir kvígukálfar, að flestir
hafa svigrúm til þess að sæða með
holdanautum til þess að fá blendinga.
Af þessum sökum er lögð töluverð
áhersla á ráðgjöf á þessu sviði í
Danmörku og raunar fleiri löndum.
Undanfarin ár hafa augu bænda
og ráðgjafa opnast varðandi hið
mikla mikilvægi réttrar geldstöðu,
meðhöndlunar kúa í geldstöðu og góðs
aðbúnaðar geldkúa fjarri mjólkandi
kúm. Þrjú erindi á þessari málstofu
komu öll inn á þetta og voru með þeim
allra áhugaverðustu á fagþinginu enda
var verið að kynna til sögunnar nýja
danska staðla varðandi meðhöndlun
geldkúa. Í erindum Kaspar Krogh,
dýralæknis og landsráðunautar, og
Ole Aaes, landsráðunautar í fóðrun
nautgripa, komu fram þær forsendur
sem liggja til grundvallar nýjum
áherslum í Danmörku varðandi
meðhöndlun geldra kúa s.s. reynslu
af ólíku holdastigi kúa en í dag er ekki
mælt með því að geldkýr hafi yfir
3,0 í holdastig, sem er lægra viðmið
en notað hefur verið til þessa við
almenna ráðgjöf. Skýringin á lækkun
þessa gildis felast fyrst og fremst í
bættri ræktun mjólkurkúa, en einnig
í margskonar tilraunaniðurstöðum
sem sýna m.a. að góð hold við
burð ná ekki að bæta upp lítið át
og þá sýna niðurstöðurnar einnig
að heldur holdminni kýr nú til dags
séu fyrr að ná fullri nyt en holdmeiri
kýr. Hægt er að fræðast nánar um
holdastig í erindi Sigtryggs Veigars
Herbertssonar í Veffræðslu LK á naut.
is. Þá hefur reynslan sýnt að þar sem
mikill breytileiki er á holdum geldkúa
aukast líkur á fóðrunarsjúkdómum
verulega og sé geldstaðan of stutt
kemur það beint niður á heildar
mjaltaskeiðsafurðum. Margt annað
fróðlegt kom fram í erindum þeirra
Kaspars og Ole, en eitt erindi enn
snéri að meðhöndlun geldkúa en það
erindi flutti Christian L. Pedersen
bústjóri á kúabúinu Gjorslev Gods
og er óhætt að mæla með því að
áhugasamir skoði það á heimasíðu
fagþingsins (sjá hér neðst). Þar fer
hann nefnilega lið fyrir lið í máli
og myndum yfir það hvernig þeim
hefur tekist, með eftirtektarverðum
árangri, að undirbúa kvígur og kýr
fyrir komandi mjaltaskeið.
Nautakjötsframleiðsla
Að þessu sinni var ekki sérlega mikil
áhersla á nautakjötsframleiðslu sem
slíka en þó fjölluðu nokkur erindi
um þennan þátt nautgriparæktarinnar.
Holdanautabú eru all nokkur í
Danmörku, en oftast eru þetta
hliðarbúgreinar og reka fáir
holdanautabú sem aðalbúgrein.
Meðal áhugaverðra erinda þessarar
málstofu var erindi um framtíðar
markaðshorfur. Þar kom fram að þörf
fyrir aukna framleiðslu nautakjöts er
til staðar í dag, en þó er því spáð að
aukningin á eftirspurn eftir nauta-
og lambakjöti muni ekki vaxa jafn
mikið og eftirspurn eftir svína og
alifuglakjöti á næstu 12 árum. Í spá
alþjóðlega landbúnaðarbankans
Rabobank, sem þarna var kynnt,
kom fram að talið er að markaður
fyrir nauta- og lambakjöt muni vaxa
um 23% á næstu 12 árum, um 34%
fyrir alífuglakjöt og um heil 39% fyrir
svínakjöt. Sem svar við því að geta
ekki vaxið jafn mikið og hinar stóru
greinarnar, leita Danir á önnur mið
m.a. að vinna enn betur úr afurðunum.
Voru í því sambandi sýnd dæmi s.s.
„kálfahausarúllur“ og „innmatssnakk“
en þessar afurðir eru í dag seldar í
verslunum. Áður voru þær fyrst og
fremst nýttar í gæludýrafóður og er
virðisaukningin veruleg af breyttum
notum og skilar bættum arði af
framleiðslunni.
Af öðrum erindum í þessari
málstofu má nefna erindi um
sjálfbærni við nautakjötsframleiðslu
en það erindi byggði á niðurstöðum
tilraunaverkefnis sem unnið var bæði
í Danmörku og Svíþjóð. Tilgangur
verkefnisins var að finna leiðir til
þess að draga úr umhverfisáhrifum
holdanautaframleiðslu en kolefnis-
fótspor framleiðslunnar er miklu stærra
en þauleldisframleiðslu (kraftmikið
eldi án beitar) enda þarf mun fleiri
fóðureiningar til holdanautaeldis
sem byggir á beit og tekur það
auk þess lengri tíma. Í ljós kom að
hægt er að minnka kolefnisfótspor
framleiðslunnar með því að velja
vetrarfóður kúnna (innskot: flestir
holdanautabændur kaupa að
gróffóðrið) með kolefnisfótspor
þess í huga. Þannig megi draga úr
umhverfisáhrifum framleiðslu með
gripi á beit en alltaf séu þó minnstu
áhrifin pr. framleitt kíló kjöts fólgin
í þauleldi.
Kúakynin og sauðfjárrækt
Málstofur kúakynjanna voru nokkrar
en þær voru um leið ársfundir
útbreiddustu kúakynja landsins,
sem eru Holstein-Friesian, Jersey og
Rauðar danskar.
Það kann að hljóma einkennilega að
hafa á Fagþingi nautgriparæktarinnar
í Danmörku sér málstofu þar sem
fjallað er um sauðfjárrækt, en þar
í landi heyrir sauðfjárræktin undir
Nautgriparæktardeild Ráðgjafar-
miðstöðvar Bænda samtakanna sem
í daglegu tali nefnist Þekkingarsetur
landbúnaðarins. Alls eru nú um 120
þúsund vetrarfóðraðar ær í landinu en
meðalbúið er afar smátt og langflestir
sauðfjáreigendur með sauðfé sem
aukabúgrein. Á þessari málstofu voru
einungis flutt tvö erindi. Annað var
um sjúkdóma og smitvarnir, þar sem
m.a. var dregin fram sú staðreynd
að sjúkdómar í sauðfé geta mjög
auðveldlega flust á milli búa með
samnotkun á vélum og tækjum,
Hugmyndir eru nú uppi um að
ESB og Bandaríkin stofni til
fríverslunarbandalags þessara
grónu ríkja bandalaga. Það
sem knýr á um stofnun slíks
bandalags er að bæði svæðin
finna fyrir því að að styrkur
hagkerfa þeirra hefur dregist
saman, jafnframt því sem þau
telja að bæði hagkerfin eflist
við nánara samstarf. Samninga-
viðræður hefjast í ár og árið 2015
á þetta stærsta viðskiptabandalag
í heimi að taka til starfa.
Þýskaland, með hina öflugu
bílaframleiðslu sína og annan
útflutningsiðnað, horfir til þess
að hagur þess vænkist við þetta.
Sérfræðingar telja þó að störfum í
Þýskalandi muni fækka við þetta og
að fjölgun starfa í upphafi verði þar
skammvinn. Talið er að það muni
einkum bitna á litlum fyrirtækjum,
þar með töldum bújörðum, sem selja
afurðir sínar á innanlandsmarkaði
og þær óttast um sinn hag. Þá
eru háværar raddir uppi um að
landbúnaði verði haldið utan við
væntanlegan samning. Óraunsætt er
að það gerist, þar sem Bandaríkin
sjá í honum mikla möguleika á
auknum útflutningi búvara. Það
mundi hins vegar leiða til þess að
það opnaðist fyrir útflutning frá
Bandaríkjunum á „hormónakjöti“,
klórþvegnum kjúklingum og
erfðabreyttum matvælum, en gegn
því er sterk andstaða í Frakklandi.
Að vísu á sér nú þegar stað
mikill innflutningur á erfðabreyttu
fóðri til Frakklands. Með fyrir-
huguðum viðskiptasamningi ykist
sá innflutningur stórum, jafnframt
því að frjáls innflutningur á
erfðabreyttum matvælum kæmi til
sögunnar en í Bandaríkjunum er
ekki skylt að sérmerkja slík matvæli,
eins og í ESB. Bandaríkin telja
merkingu erfðabreyttra matvæla
viðskiptahindranir og ESB tekst
varla að breyta þeim viðhorfum
þeirra á tveimur árum.
Í Evrópu er verulegur áhugi á að
rýmka fyrir stórrekstri í landbúnaði
og auka útflutning búvara.
Fylgismenn þess líta vonaraugum
til væntanlegs viðskiptasamnings
ESB og Bandaríkjanna.
Hlé hefur nú verið gert á vinnu
við fríverslunarsamning á vegum
Alþjóða viðskiptastofnunarinnar,
WTO. ESB hefur gert fjölda
viðskipta samninga við önnur lönd
eða vinnur að gerð þeirra, þar á
meðal við Kanada, um viðskipti
með búvörur. Þá berast fregnir um
það að Alþjóða viðskiptastofnunin
(WTO) eigi í beinum viðræðum um
viðskipti við Japan og að þeim sé
haldið utan við athygli fjölmiðla
í því skyni að komast hjá átökum
við þau alþjóðlegu samtök og
einstaklinga sem telja að frjáls
viðskipti með búvörur grafi undan
matvælaöryggi og baráttunni við
hungur í heiminum. Áhugi leiðtoga
landa ESB á yfirstandandi viðræðum
um fríverslun með matvæli snýst
ekki eingöngu um atvinnutækifæri
og hagvöxt heldur einnig um það
að Barak Obama hefur ekki gleymt
Evrópu, þegar menn héldu að
Kyrrahafssvæðið stæði honum nær.
Pólitískt og táknrænt eru við-
ræðurnar afar mikilvægar fyrir ESB.
Hugsið ykkur, hann vill heldur eiga
samstarf við okkur lýðræðissinnana
frekar en rándýrskapítalistana í
Kína. Takið eftir, hann snýr bökum
saman við evrópskt verðmætamat!
Enginn skyldi þó ætla að Banda-
ríkin séu orðin „góði frændinn“ sem
klappar á öxlina á þér. Bandaríkin
reka margþætta matvælapólitík,
ekki aðeins gagnvart bændum
heldur einnig sem aðilar að
voldugum viðskiptablokkum.
Þar fyrir utan er fríverslun ekki
töfraformúla fyrir gull og græna
skóga. Reynslan af innri markaði
Evrópu er engin óskaauglýsing fyrir
frjáls viðskipti.
/Nationen, 26. febr. 2013,
Kari Gåsvatn.
Fríverslunarbandalag ESB
og Bandaríkjanna
„Ég vil vera bóndi,“ sagði Brita
Skallerud, varaformaður Norges
Bondelag, í grein í blaðinu Nationen
18. mars.
„Ég vil vera bjartsýn. Ég skal
framleiða matinn fyrir þig. Ég
vil stunda búfjárrækt. Ég vil vera
sjálfseignarbóndi. Ég vil ekki að
stórfyrirtæki eigi mig og jörðina
mína. Ég vil njóta mín og eiga heima
í sveitinni minni. Ég vil vera mikilvæg
fyrir samfélagið þar sem ég bý og vera
til gagns. Ég vil gefa næstu kynslóð
kost á að eiga jafn gott líf og ég sjálf
á. Ég vil eiga búfé á beit, ég vil geta
tekið mér frí, ég vil læra, ég vil fá
greitt fyrir það sem ég vinn, ég vil
standa með varanlegum verðmætum
og styðja sjálfbært líf þeirra sem koma
á eftir mér. Ég vil taka ábyrgð, ég vil
sjá kornið bylgjast á akrinum. Ég vil
vinna mikið en líka eiga frítíma.
Það er um þetta sem málið snýst,
þú og ég sem bændur eigum ekki
aðeins að komast af heldur lifa
eðlilegu lífi við heimsins mikilvægasta
starf. Við þurfum að eiga aðgang
að fé til fjárfestinga, til að greiða
afleysingarmanni til þess að geta
skroppið í frí við eins og aðrir. Við
eigum að geta lagt inn afurðir; kjöt,
mjólk, egg, grænmeti eða korn, án
þess að nágranninn verði að leggja
niður búskap sinn og það á að nýta
landgæðin á litlum sem stórum
jörðum. Bændum á einnig að gefast
kostur á að taka þátt í þróun samfélags
síns og njóta opinberrar þjónustu og
sömu launahækkana og aðrir þegnar
þjóðarinnar.
Framleiðslukostnaður matvæla í
Noregi hefur hins vegar hækkað tvöfalt
meira en söluverð þeirra síðusta áratug.
Skýringin er sú að það er olíugróðinn
sem er aðaláhrifavaldurinn í
hagkerfinu. Jafnframt er ekki
pólitískur vilji til að greiða fyrir
þá samfélagsþjónustu sem bændur
veita til jafns við önnur verkefnið
sem hið opinbera fjármagnar, svo
sem heilbrigðismál, varnarmál,
lestarsamgöngur, vegagerð,
fræðslumál og margt fleira.
Gamalt máltæki segir að margs
þarf búið við. Sumt af því er bundið
efnahag, annað ekki.“
Ég skal framleiða matinn fyrir þig Fagþing nautgriparæktarinnar í Danmörku 2013 – síðari hluti
Rétt meðferð geldkúa skiptir
sköpum í mjólkurframleiðslu
Í einni málstofunni var fjallað um nautakjötsframleiðslu og þar m.a. kynntar
hugmyndir um bætta nýtingu sláturafurða. Hér má t.d. sjá hvernig breyta má
kálfahausum í eftirsótta vöru í suðurhluta Evrópu. Svona hálf kálfahausarúlla
kostar 8,9 evrur pr. kíló út úr búð eða um 1.350 kr.