Læknablaðið - 01.06.1960, Blaðsíða 60

78
LÆKN ABLAÐIÐ
hafði talsvert að gera sem starf-
andi læknir i Höfn og að hans
var vitjað lil sængurkvenna, en
ekkert verðnr nú sagt lneð vissu
um, að hve miklu leyti Bjarni
hafi notið þess, né heldur, livort
hann liafi haft nokkur kynni af
Berger, sem varð „Stadsakku-
ciiör“ og nefndarmaður í ljós-
mæðranefndinni 1759. En telja
má það líklegt, því að liann
verður dr. med. á því sama ári,
og hefur Bjarni eflaust hlustað á
vörnina og lesið doktorsritið, en
þar er í fyrsta skipti lýst snún-
ingi höfuðsins við eðlilega fæð-
ingu. Enn fremur má gera ráð
fyrir, að hann iiafi kynnzt Ber-
ger í ljósmæðranefndinni, því
að sjálfsagt hefur Bjarni hlust-
að á yfirheyrslur ljósmæðra, eft-
ir að líklegt var orðið, að hann
yrði landlæknir og myndi sjálf-
ur þurfa að framkvæma slíkt
starf.
Það er flest, sem bendir til
þess, að Buchwald hafi ekki ver-
ið neinn sérstakur fæðingar-
læknir, og E. Ingerslev (1913, 2.
hls.) telur jafnvel, að Buclnvald
liafi með valdi sínu í ljósmæðra-
nefndinni verið dragbítur á
framfarir i fæðingarhjálp í Dan-
mörku um sína daga, svo að
líklegt má tclja, að Bjarni hafi
notið kennslu fleiri en Bucli-
walds í fæðingarfræðum, sé það
rétt, sem ævisagan liermir, að
„sérlega er viðhrugðið heppni
hans og vitsmunum við jóð-
sjúkar konur“ (90. hls.).
Lyflæknisfræði mun Bjarni
aðallega liafa nnmið af hinum
tveim læknaprófessorum, Buch-
wald og Lodberg Friis, auk þess
sem þegar er getið um Dethar-
ding. En erfitt er að gera sér
grein fyrir þessu námi, þvi að
engar kennslubæknr eða fyrir-
lestra hafa þessir menn látið eft-
ir sig. Þó er víst, að námið hef-
ur aðallega verið fræðilegt, því
að liáskólaspítalar voru þá eng-
ir í Höfn. Af því, er ráða má
af kennsluskránnm, má ætla, að
það, sem Buchwald kann að
liafa lesið fyrir í lyflæknisfræði,
hafi helzt verið um „chirurgiam
medicam“ og þar hafi hann
væntanlega húið að námi sínu
hjá Heister, en hann hafði verið
nemandi Boerliaaves eins og
Buchwald sjálfur. Um fræðilegu
hliðina er þess vegna líklegt, að
hún hafi verið í anda Boerhaa-
ves í fyrirlestrum Buchwalds.
Boerhaave aðhylltist kenningu
Hippokratesar um liina fjóra
líkamsvessa: slím, blóð, gult og
svart gall, en leggur aðaláherzlu
á mekaniska hindrun á hringrás
vessanna sem orsök sjúkdóma.
Þannig álítur hann t. d., að all-
ar bólgur stafi af stíflun æð-
anna, og ég fæ ekki betur séð
en Bjarni Pálsson sé sömu skoð-
unar í svari sínu til Landsnefnd-
arinnar 1771. En í því segir
liann: „De almindeligste Syg-
domme hos bægge Slags Kiön,
unge og gamle, ere Forstop-
pelse, Sygdomme foraarsagede