Læknablaðið - 01.06.1960, Blaðsíða 59

LÆKNABLAÐIÐ
77
kennsluskránum á þeim árum,
að neitt liafi verið kennt við
Hh. i fæðingarfræðum fyrr en
1758. Þá auglýsir Buchwald i
skránni „præliminaria in arte
obstetricandi“ og síðan 1759—
63 „fundamenta artis ohstetri-
candi“. (V. Ingerslev 1873, II.,
393. bls.).
Eins og áður er vikið að, var
Deventer í Haag kennari Bucli-
walds í fæðingarfræðum, auk
þess sem faðir hans, J. Bucli-
wald, þótti góður fæðingarlækn-
ir og er talinn fyrstur til að
kenna þá fræði við Hh.
Balthazar J. Buchwald gaf út
yfirsetukvennaskóla 1725, og
kom önnur endurbætt útgáfa
af honum 1735. Var hann þýdd-
ur á íslenzku af sr. Vigfúsi Jóns-
syni og er sú fvrsta ljósmóður-
fræði á íslenzku (Sa nije yfer-
setukvenna Skoole, Hoolum
1749). Þó að Buchwald telji sig
höfund bókarinnar á titilblaði,
er liún aðeins þýðing á 2. útg.
bókar eftir Jolian van Hoorn frá
árinu 1719 (1. útg. 1697), en
Hoorn var kunnur sænskur fæð-
ingarlæknir. Þriðju útgáfuna af
ljósmóðurfræði sá Bucliwald
um, en það var þýðing Holms
á bók Mesnards. Fyrir hcnni
ritaði Buchwald langan formála
og getur þar margs um fæðing-
arfræði. Ekki her það vitni um,
að liann liafi fylgzt vel með tím-
anum, því að meðal annars get-
ur liann ekki annarrar fæðing-
artangar en af Palfyns-gerð,
sem þótti ónothæf, en nothæfar
enskar og franskar tengur voru
þá teknar í notkun fyrir mörg-
um árum.
Báðir eru þessir vfirsetu-
kvennaskólar góðir fvrir sinn
tíma, en þeir voru ætlaðir ljós-
mæðrum og verða að teljast of
takmarkaðir fyrir læknanema.
Þó þvkir mér trúlegast,að Bucli-
wald liafi ekki boðið þeim upp
á öllu meira í fvrirlestrum sín-
um, og um verklegt nám liafa
þeir staðið illa að vígi, áður en
fæðingarstofnunin tekur til
starfa. Hún kemst ekki á lagg-
irnar fyrr en 1761 og þá undir
forustu Christians Johan Berger
(1724—1789), sem þá verður
jafnframt fyrsti próf. obstetrici
við Hh.
Bjarni hefur í verklegri fæð-
ingarlijálp, eins og raunar einnig
í lyf- og skurðlækningum, verið
kominn upp á, livað honum
hlotnaðist að fara með kennur-
um sínum í sjúkravitjanir. Til
sængurkvenna voru þá læknar
og kirurgar ekki kallaðir, nema
ljósmóðirin kæmist í þrot, en
Buchwalds mun oft liafa verið
vitjað, þegar svo bar við, og þá
líklegt, að Bjarni liafi stundum
farið með honum, einkum eftir
1758, því að þá getur ævisagan
þess, að Buchwald „útvegaði
honum Praxin, lét liann bæði
fara með sér til sjúkra, og líka
sendi hann í sinn stað til margra
tíginna“ (50. bls.).
Það er vilað, að Heuermann