Læknablaðið - 01.09.1961, Síða 64

132
LÆKNABLAÐIÐ
blóðkorna á hverri sekúndu,
og daglega losnar um 27—28
milligrömm járns með þessum
liætti, en meira en 9/10 hlutar
þess er aftur notað til nýrrar
blóðmyndunar. Þegar um er að
ræða sjúkdóma, svo sem sphero-
cytosis, illkynja sjúkdóma, an-
æmia perniciosa, anæmia aplas-
lica o. fl., styttist ævi rauðu
blóðkornanna mjög, allt niður
i nálægt 40 daga.
Tíðni blóðleysis vegna járn-
skorts er ekki þekkt hér á landi,
svo að mér sé kunnugt. f Banda-
ríkjum Norður-Ameríku er það
talið næst-tíðast allra blóðsjúk-
dóma, næst eftii' blóðleysi við
langvinna og illkynja sjúk-
dórna, sem vissulega mætti þó
oft flokka sem járnskortsblóð-
leysi. Stanley-Davidson, prófess-
or, sem rannsakað hefur þetta
mál í marga áratugi í Skotlandi,
telur þetta langalgengasta hlóð-
sjúkdóm þar í landi, e.t.v. 1000
sinnum algengari en alla aðra
blóðsjúkdóma til samans. Senni-
lega er járnskortur fátíðari hér-
lendis en í Skotlandi, og kemur
þar til betra fæði og almennt
betri lifsafkoma almennings,
enda af sú tíðin, að landinn lifði
„á mysu og mjólk, en mest á
brennivíni“. Miklu algengari er
sjúkdómurinn í konum (i barn-
eign) og börnum i hröðum vexti
en hjá körlum, að áliti Stanley-
Davidsons allt að 500 á móti ein-
um.
Efnaskipti járns: Allur járn-
forði líkamans nemur milli 4
og 5 grömmum (þ. e. eins og
einn þi-iggja tommu uagli) og
skiptist milli vefja eins og sýnt
er á töflu III.
TAFLA III.
Allur járnforði líkanians er 4—5
grönun, og skiptist þannig:
Hæmoglobin ............... 73,0%
Myoglobin ................. 3,3%
Nýtanlegur járnforði (i lifur,
milta og merg) ......... 23,5%
,,Parenchym“ járn (cyto-
chrom, 'katalase, peroxy-
dase) ..................... 0,2%
Með járnforðann er farið af
ýtrustu sparsemi, og er hann
nýttur aftur og aftur, meðan
ævin endist til myndunar blóðs.
Mjög lítið fer því til spillis og
aðallega í dauðum þekjufrum-
um, sem losna úr vefjum. Heild-
arjárntap líkamans nemur
þannig varla meiru en einu
milligrammi daglega lijá körl-
um, en konur missa nálægt tvö
milligrömm daglega vegna járn-
taps við tíðir, þegar ekki kemur
til sjúklegt ástand. Af þessu leið-
ir, að likaminn getur ekki los-
að sig við það aukajárn, sem
í hann er látið, nema þá með
blóðmissi. Þess járns, sem eyð-
ist, verða menn svo að afla sér
úr fæðunni, og kemur sér þá
vel,að þetta lífsnauðsynlega efni
er alls staðar nálægt i náttúr-
unnar riki.
Af rannsóknum í Bandaríkj-
um Norður-Ameriku má álykta,
að meðalfæði þar í landi liafi