Læknablaðið - 01.09.1963, Síða 81

LÆKNABLAÐIÐ
143
BÓKARUMSÖGN.
Á síðastliðnum vetri kom út á
vegum Nyt Nordisk Forlag bók,
sem nefnist SUNDHEDSVÆSE-
NET 1927—1961, Oplevelser og
Erfaringer, samin af dr. med. Jo-
hannes Frandsen, fyrrverandi
landlækni Dana.
Eins og bókartitillinn raunar ber
með .sér, er ekki um æviminning-
ar að ræða í þess orðs venjulegu
merkingu, heldur er fyrst og
fremst rakin saga heilbrigðismála
í Danmörku og þróun þeirra þau
34 ár, sem höfundur veitti þeim
forstöðu.
Ungur að árum, eða 35 ára gam-
all, var dr. Frandsen skipaður
varaformaður í heilbrigðismála-
stjórninni (Sundhedsstyrelsen), en
ári síðar, eða 1928, tók hann við
formennsku. Fjórum árum síðar
var heilbrigðismálalöggjöfinni ger-
breytt. Fram til þess tíma höfðu
tvær nefndir, önnur skipuð lækn-
um, hin lyfsölum, ráðið málum,
til leiðsöguathugana (pilol sur-
veys) á völdum liópum, þegar
sérstök tilefni gefasl.
Að endingu vildi ég vekja at-
livg'li á liinu merka starfi Al-
þjóðaheilhrigðismálastofnunar-
innar að samræmingu á stjórn-
sýslu heilhrigðismála um allan
lieim, sérstaklega þó í vanþró-
uðum löndum. Tvimælalaust
er það stórfelldasta átak til
þessa, ekki aðeins til hóta i hráð
lieldur til að upp megi vaxa
heilbrigðara, hamingjusamara
og hetra mannkyn. Vitundin um
])að ætti að vera hverjum lækni
til uþpörvunar.
en framkvæmdir legið í höndum
formannsins, sem jafnan var val-
inn úr hópi lækna. Nú varð sú
breyting, að stofnað var landlækn-
isembætti, og skyldi landlæknir
einn fara með stjórn þessara mála,
en hafa sér við hlið sérmenntaða
ráðgjafa. Hefur þetta fyrirkomu-
lag síðan haldizt óbreytt í aðal-
atriðum.
í bók sinni velur dr. Frandsen
þann kost að ræða hvern málefna-
flokk fyrir sig í stað þess að rekja
eftir árum það, sem áunnizt hefur.
Skiptist bókin alls í átta kafla.
Fjallar hinn fyrsti um sjúkrahús-
mál, en síðan koma kaflar um
berklavarnir, matvælaeftirlit, heil-
brigðismálalöggjöfina, lyfsölumál,
samband lækna og heilbrigðis-
.stj órnarinnar, heilbrigðisstj órnina
(Sundhedsstyrelsen) og loks um
samvinnu á alþjóðavettvangi. í öllu
þessu er mikill fróðleikur. Einna
athyglisverðastur er kaflinn um
sjúkrahúsmálin.
Um það leyti, sem dr. Frandsen
tók við .starfi sínu, voru alls 118
sjúkrahús í Danmörku, að höfuð-
staðnum frátöldum. Einungis 13
þeirra voru búin meira en einni
deild. Hin, sem flest voru þar að
auki frekar lítil, miðuðust fyrst
og fremst við þarfir skurðlækna,
enda yfirlæknirinn ávallt sérfræð-
ingur í þeirri grein. Að visu var
nokkur þekking á lyflækningum
talin æskileg, en engan veginn
nauðsynleg, enda þau fræði þá álit-
in mun óæðri en sjálf skurðlistin.
Eitt helzta áhugamál dr. Frand-
sens var að fá þessu breytt. Þótt
oft væri við ramman reip að draga,
tókst þetta svo vel, að árið 1961
höfðu risið af grunni 29 „Central-
sygehus", sem e.t.v. mætti kalla
svæðissjúkrahús, búin alls 210 sér-
deildum. Jafnframt gætti áhrifa
gamla fyrirkomulagsins æ minna.