Læknablaðið - 01.02.1966, Blaðsíða 33

L Æ K N A B L A Ð IÐ
o
smithætta frá dýrinu og umhverfi þess margfaldast á þeim
tíma. 7. 8
Meðgöngutími livísóttar er talinn tvær til fjórar vikur. Fólk
veikist oftast snögglega með lirolli og hita. Hjá um það bil
lielming sjúklinga lielzt hitinn í meira en tvær vikur, eu
sjaldan lengur en þrjár vikur. Eru oft miklar sveiflur i hit-
anum yfir hvern sólarhring. Slæmur höfuðverlcur er algengt
einkenni, stundum með vott af hnakkastirðleika. Sjúkling-
arnir eru lystarlausir, oft með ógleði og stundum uppköst. Ein-
kenni frá öndunarfærum eru fremur lítil, e. t. v. smávegis nef-
rennsli, særindi í liálsi og þurr hósti. Hins vegar sjást einkenni
um lungnabólgu ó röntgenmynd hjá meira en helming sjúkl-
inganna, þó að oftast sé lítið að heyra við hlustun. Lifrar-
stækkun og gula eru sjaldgæf einkenni. Oftast hatnar sjúlc-
dómurinn fljótlega, eftir að hitinn fellur, en fyrir kemur lang-
varandi hiti eða að sjúklingi slær niður aftur. Dauðsföll eru
fálíð. i, o
Greining þessa sjúkdóms er erfið, einkum í byrjun, þar sem
liann líkisl byrjunarstigi margra annarra smitsjúkdóma. Eklci
duga aðrar rannsóknaraðferðir til að greina hann en ræktun
sýkilsins eða mælingar á mótefnum, en þau fara yfirleitt ekki
að hækka fyrr en í annarri lil þriðju viku.
Cloramphenicol og tetracyclin gefa góða raun við með-
ferð hvísóttar, en þar sem þau eru talin stöðva vöxt sýkilsins
en ekki drepa liann, er réttara að gefa þau í nokkra daga, eftir
að hitinn er fallinn, annars er hætta á, að sjúklingnum slái
niður.
Fyrir allmörgum árum gerði dr. Björn Sigurðsson á Keld-
um komplementbindingspróf vegna hvísóttar á nokkrum blóð-
sýnum úr mönnum og kindum, og var það fyrsta athugun af
þessu tagi hér á landi. Engin örugg víshending fékkst af þess-
um fáu prófum um það, hvort þessi sjúkdómur væri til hér. 10
Það var ekki fyrr en árið 1963, að þau Margrét Guðnadóttir
og Björn Júlíusson greindu þennan sjúkdóm í fyrsta sinn hér
á landi. 11 Stuttu síðar liófst hér á Keldum athugun á úl-
breiðslu hvísóttar meðal fólks og húsdýra hér á landi, og
verður þeirri vinnu og árangri hennar nú lýst.
Greiningaraðferðir og sýnaval.
Þegar við byrjun þessarar vinnu var ákveðið að gera enga
tilraun til að rækta sýkilinn, þar sem til þess þarf alveg ein-