Læknablaðið - 01.08.1969, Síða 41

LÆKNABLAÐIÐ
131
Pétur H. J. Jakobsson:
GETNAÐARVARNIR í LEGHOLI
Sagt frá tilfelli með Lippes-lykkju í kviðarholi
Þekking á getnaðarvörnum er yfirleitl viðurkennd sem riauð-
synlegur þáttur í lífi sérhvers einstaklings, og í flestum löndum
eru þær leyfðar lögum samkvæmt. Sums staðar hvetja yfirvöld
landsins til að nota þær, ef þær eru ekki beinlínis kostaðar af al-
mannafé — eins og víða í þróunarlöndunum.
Aðalbaráttan hefur verið að finna þær leiðir við takmörkun
harneigna, sem hvorki skaða konuna né manninn og um leið
koma í veg fyrir, að afkvæmið verði fyrir nokkurri áhættu. Hér
er ekki ætlunin að segja nánar frá getnaðarvörnum almennt,
lieldur minnast í stuttu máli á, hvernig reynslan hefur verið
með verjur, sem lagðar eru inn í leghol konunnar og látnar
liggja þar árum saman.
Leglægar getnaðarvarnir eru tvö þúsund ára gamlar, og get-
ur Hippocrates þeirra í ritum sínum um kvensjúkdóma. Þessa
aðferð getnaðaivarna hafa Arahar og Tyrkir notað í aldaraðir i
burðardýr sín, og stungu þeir smásteinum upp í leg skepnunnar.
Menn hafa notað til þessa ýmsa hluti og m. a. ull, fílabein, við,
gler, silfur og gull, íhenholt og pjátur — jafnvel hluti búna til
úr platínu, setta demöntum.
í læknabókmenntum nítjándu aldarinnar er mikið skrifað um
þetta og skeggrætt um öryggi og árangur þessarar aðferðar. Æs-
ingaumræður um þetta og tegundir leglægra tækja voru margar,
og sérhver hélt því fram, að sín aðl'erð væri betri, öruggari,
hættuminni og auðveldari að koma fyrir í leginu en aðrar aðferðir.
Vandamálin voru hin sörnu og eru enn í dag. Aðalhættan voru
bólgur, og allir vöruðu við notkun þessara hluta, ef grunur var
lun bólgur í fjölgunarfærum, vegna þess að það gat orðið lífs-
hættulegt, auk þess sem mikil hætta var á, að konan yrði ófrjó.
Þegar kemur fram á þessa öld, var það Robert L. Dickinson,
sem stakk upp á að nota einfaldan hlut, sem unnt væri að koma
öllum fullkomlega inn í legholið til þess að forðast getnað, og