Læknablaðið - 01.08.1972, Blaðsíða 48

80
LÆKNABLAÐIÐ
hverju sinni náð mestu mögulegu afköstum. Þetta verður jafnvel
ekki fullyrt um hluta af kerfisheildinni. Á hinn bóginn er saman-
burður milli kerfiseininga oft mögulegur og draga má ályktanir um
það, hvort ein kerfisgerð sé annarri betri eða ein kerfiseining annarri
betur rekin. Þessi samanburður er mikilvægur, ef góður árangur á
að nást. Þennan samanburð verða menn að tileinka sér að gera, ef
heilbrigðisþj ónustan á að þróast í átt til bættrar og virkari þjónustu.
Hingað til hafa menn lítt sinnt þessu verkefni, enda gagnalegur
grundvöllur verið mjög takmarkaður.
Verkefni sjúkrahúsa eru margþætt. Algengt mun, að um og yfir
2000 tegundir sjúkdóma komi til meðferðar á ári hverju á stærri
sjúkrahúsum. Þótt sjúkrahúsið sé þannig stórrekstur, hafa verkefni
þess ýmsan svip með rekstri mjög lítilla stofnana. í þessu liggur m. a.
sérstaða sjúkrahúsrekstrar.
Á undanförnum árum hefur áhugi á kerfisgreiningu sjúkrahúsa
farið mjög vaxandi. Mönnum hefur orðið Ijóst, að ýmsar þær að-
ferðir, sem beitt er í viðskiptalífinu, geta enn fremur átt vel við í
sjúkrahússtjórn og skilað þar góðum árangri. Ýmis merki sjást um
aukinn áhuga á þessum efnum. Sett hafa verið fram stærðfræðileg
líkön af ýmsum þáttum sjúkrahúsrekstrar, og leitað hagkvæmra
skipulagsforma og rekstrarbreytinga. Á grundvelli slíkra rannsókna
hafa stjórnunarform verið prófuð og stjórnunarreglur ákveðnar.
Árangur hefur verið misjafn, en víða góður. Þessar aðferðir og þau
viðhorf, sem þær byggjast á, eiga að sjálfsögðu mikið erindi til ís-
lenzks sjúkrahúsrekstrar.
Ég gat um það áðan, að ekki yrðu allar venjuþundnar aðferðir
viðskiptalífsins notaðar við mat á sjúkrahúsrekstri. Það er engu
síður mikilvægt, að menn hugi að þeim lögmálum, sem ekki gilda,
heldur en beim sem gilda. — Þar sem kostnaður af hjúkrunarþjón-
ustu er að mestu greiddur af almannafé, gilda að sjálfsögðu engin
venjuleg eftirspurnarlögmál. Engum dettur í hug, að lögmál framboðs
og eftirspurnar gæti með sæmilegum hætti stýrt hjúkrunarþjónustu.
En gildisleysi lögmálsins leggur stjórnendum líka auknar skyldur á
herðar. Þeir verða að leita sérstakra ráða til þess að meta þörf í stað
eftirspurnar, og þeir verða að mæla starfshæfni eininga án leið-
sagnar af sölu, verði eða samkeppni í venjulegum skilningi.
Eins og áður er getið, markar enginn einn aðili stefnuna í heil-
brigðismálum, heldur er frumkvæðið hjá mörgum aðilum. Þetta stjórn-
unarform hefur vissa kosti, en líka mjög ákveðna galla. Kostir forms-
ins felast einkum í því, að þeir, sem þjónustunnar eiga að njóta,
standa nær því að hafa áhrif á aðgerðir til úrlausnar. Á hinn bóginn
hefur þetta form þann meginókost, að yfirstjórnin verður veik -og
ekki kemur fram nein heildarstefna. Misræmi verður gjarnan milli
einstakra bátta heilbrigðisþjónustunnar og heildaryfirsýn virðist
ábótavant. Ekki verður til nein samræmd áætlun um framtíðaráform
og oft virðist sem sama verkið sé margunnið að óþörfu af hinum
ýmsu aðilum. Áhrif eins þáttar í rekstri heilbrigðismálanna á aðra
þætti er oftast ókönnuð og hinir ýmsu aðilar fara sínar leiðir að
verulegu leyti án samráðs við aðra aðila. í þessum atriðum er m. a.