Læknablaðið - 01.08.1972, Blaðsíða 47

LÆKNABLAÐIÐ
79
í þessari skilgreiningu koma fram sömu meginþættirnir tveir og
áður: Gæði þjónustunnar og kostnaður af þjónustunni.
Gæði þjónustunnar eru að sjálfsögðu háð kostnaði. En á áratug
vélatækni og sjálfvirkni er vert að benda sérstaklega á, að þessi
gæði eru þó ekki síður komin undir þekkingu og starfshæfni þeirra,
sem þjónustuna veita.
Kostnaður af heilbrigðisþjónustu hefur margfaldazt á undanförn-
um árum. Sú þróun getur auðvitað ekki haldið áfram til langfrarra,
því að aðrar atvinnugreinar, menntamál o. s. frv., þurfa líka á sínum
hluta að halda.
Það er stjórnmálaleg ákvörðun, hve miklum hluta þjóðartekn-
anna skuli varið til heilbrigðismála, í samkeppni við aðrar atvinnu-
greinar. Hvernig markmiðum heilbrigðisþjónustunnar er náð innan
þessa ramma, er hins vegar stjórnunarlegt verkefni.
Ekki er vafi á því, að í hinu stjórnunarlega verkefni hefur ekki
náðst nægilega góður árangur á undanförnum árum. Ein orsök þess
er sú, að enginn einn aðili hefur markað heildarstefnuna í heilbrigðis-
málum, heldur hefur frumkvæðið verið hjá mörgum aðilum. Þessir
aðilar hafa heldur ekki samræmt aðgerðir sínar. Útkoman hefur orðið
óskýr stefna og stefnuleysi. Til þess að uppbygging geti átt sér stað
með eðlilegum hætti og komið verði í veg fyrir óþarfa tvítöku í fjár-
festingu' og óhagkvæmni í rekstri, verður skýr stefnumörkun að liggja
fyrir. Útfærsla stefnunnar hlýtur m. a. að liggja í skilgreiningu á
hlutverkum og verkaskiptingum sjúkrahúsa og annarra heilbrigðis-
stofnana.
Fyrst þegar verkefni og verksvið sjúkrahúss eða heilbrigðisstofnunar
hefur verið skilgreint, er unnt að meta, hvort árangur sé í samræmi
við markmið. Þegar verksvið er illa skilgreint, svífa stjórnendur í
lausu lofti og ákvarðanir þeirra geta auðveldlega stangazt á við heild-
arstefnu eða heildarhag. Skýr verkaskipting er þess vegna forsenda
skynsamlegrar stjórnunar sjúkrahúsa og annarra heilbrigðisstofnana.
Sú stofnun innan heilbrigðisþjónustunnar, sem mest ber á og
þessi ráðstefna snýst sérlega um, er sjúkrahúsið. Á sjúkrahús má
líta sem kerfi, sem beitt er til framleiðslu á hjúkrunarþjónustu. Þetta
kerfi er u’ndirliður í heildarkerfinu og á sér sjálfstæð markmið sem
slíkt. Þegar litið er á sjúkrahúsið með þessum hætti, beinist áhuginn
að því annars vegar, hversu mikið sé lagt af mörkum af hinum ýmsu
framleiðsluþáttum og hins vegar að því, hver sé afrakstur þessa
starfs í gæðum og magni þjónustu.
Gæði þjónustunnar og afköst kerfisins verða ekki mæld með
öllum venjubundnum aðferðum venjulegra framleiðslukerfa. Fyrsta
merki um slælegan árangur í rekstri sjúkrahúss kemur þó oft fram
á mælikvörðum, sem einnig eru notaðir að verulegu leyti í ýmsum
öðrum kerfum. Má þar nefna lélegt samband við „viðskiptavini",
hvcrt sem þeir teljast til sjúklinga, venjulegra viðskiptaaðila eða
heilbrigðismálastjórnar. Á sama hátt er óánægja starísfólks, sem fram
kann að koma í lélegri ástundun, fjarveru og jafnvel uppsögnum, til
marks um lélega starfshæfni kerfisins.
Um sjúkrahús gildir, að ekki verður fullyrt, hvort það hafi ein-