Læknablaðið - 01.02.1976, Qupperneq 43

DEATHS PER 1,000 P0PULATI0N
LÆKNABLAÐIÐ
23
Fig. 11.
er læknar gefa, hefur þannig fjölgað, eru
þau, einkum síðasta áratuginn, einnig mun
áreiðanlegri en til að byrja með.
Með lögum frá árinu 1950137 með gildis-
töku í byrjun næsta árs var ákveðið, að
rita skyldi dánarvottorð fyrir hvern þann,
er dæi hér á landi. Samkvæmt þessu hafa
frá ársbyrjun 1951 verið gefin út dánar-
vottorð um öll mannslát hér á landi, nema
þar sem lík hafa eigi fundist.
í mannfjöldaskýrslum Hagstofu íslands
hafa dánarorsakir verið greindar á eftir-
farandi hátt:
Fi'á 1911-40 samkvæmt íslenskri skrá frá
árinu 191 l,s frá 1941-50 samkvæmt alþjóð-
legri dánarmeinaskrá frá 1938, frá 1951-
57 samkvæmt alþjóðaskrá Alþjóða heil-
brigðismálastofnunarinnar frá 194822 142 147
og frá 1958-70 samkvæmt breytingu sömu
alþjóðaskrár (WHO) frá 19 5 5.23 Má full-
yrða, að dánarmeinaskrárnar hafi frá
fyrstu tíð í öllum aðalatriðum verið gerðar
í samræmi við reglur um dánarskrár ann-
arra þjóða. Hins vegar rýrir það nokkuð
gildi dánarvottorðanna sjálfra, að þau eru
eigi að öllu gefin út af læknum fyrr en
eftir 1950, þó að lítið vanti á, að svo sé,
einkum síðustu áratugina fyrir 1950.
Betri og öruggari sjúkdómsgreiningar,
fjölgun starfandi lækna og sjúkrahúsa með
líkskurði margra látinna bæta hér mikið
um.
Tölur þær um berkladauðann, er birtar
verða hér, eru unnar úr mannfjöldaskýrsl-
um Hagstofu fslands (1911-70). Munu dán-
arskýrslur berklaveikra oftast hafa verið
athugaðar sérstaklega af lækni, áður en
Hagstofan gekk endanlega frá þeim. Árin
1911-32 fór yfirlæknir Vífilsstaðahælis oft-
ast yfir skýrslurnar og berklayfirlæknir
eftir 1932.
Á mynd 11 sést heildarmanndauðinn á
íslandi frá 1911-70. Á þremur fyrstu ára-
tugunum eru allmiklar sveiflur milli ára,
sem jafnast og hverfa upp úr 1940. Eru
það farsóttirnar, sem láta hér til sín taka.
Þannig hefur kikhósti og lungnabólgufar-
aldur áhrif til hækkunar á heildarmann-
dauðann, bæði árin 1914 og 1915, inflúensa
(spánska veikin) á árinu 1918, inflúensa,
barnaveiki og taugaveiki á árinu 1921,
mislingar, inflúensa og mænusótt á árinu
1924 og kikhósti á árinu 1927. Árið 1935
gengur kikhósti aftur (123 dauðsföll) og
mænusótt og á árunum 1937 og 1941 má
enn sjá á línuritinu greinileg farsótta-
merki (inflúensufaraldur), er gengur bæði
þessi ár. Eftir þetta jafnast línuritið og
liggur tvo síðustu áratugina yfirleitt milli
6,6-7,9 dáinna miðað við hvert þúsund
íbúa.
Á Mnuritinu má greinilega sjá, að mann-
dauðinn er hæstur á árum fyrri heims-
styrjaldarinnar (16,2 árið 1914 og 16,1
árið 1918), en hafði árið 1950 lækkað um
helming og var þá 7,9.
Á mynd 12 og töflu 4 sést heildarberkla-
dauðinn frá 1911-70. Hann smáhækkar frá
1911, uns hann með nokkurra ára sveifl-
um nær hámarki árið 1925, og er það ár