Læknablaðið - 01.02.1976, Qupperneq 60

36
LÆKNABLAÐIÐ
bólusettir. Nefndist fyrirtæki þetta Inter-
nat. Tub. Campaign eða Joint Enterprise.4-
Ýtti þetta undir frekari framkvæmd
slíkrar bólusetningar hér á landi. Var
ákveðið að bólusetja einkum aldursflokk-
ana frá 12-29 ára, þar sem smitun var
talin algengust á þessu aldursskeiði.101
í samráði við alla þá aðila, er að berkla-
vörnum störfuðu hér, var hafist handa
um bólusetninguna á árunum 1947-48 og
mest bólusett á árinu 1949 (um 3000
manns).
Einmitt um þetta leyti hafði sá, er þetta
ritar, gott tækifæri til að kynnast fram-
kvæimd berklabólusetningarinnar vegna
starfs hans við berklarannsóknastofnun
Sameinuðu þjóðanna (WHO, Tuberculosis
Research Office) í Kaupmannahöfn á því
ári. Varð vera hans þar meðal annars til
þess, að fyrirhugað var að hefja samstarf
milli þcssarar stofnunar og íslenzkra heil-
brigðisyfirvalda um framkvæmd víðtækra
berklarannsókna hérlendis, einkum tuberk-
ulinprófa meðal BCG bólusetrtra og ekki
bólusettra barna og unglinga og gera sam-
anburð á berklasýkingartíðni þessara hópa.
Vegna þessarar ráðagerðar var efnt til
stofnunar allsherjarspjaldskrár allra lands-
manna og henni komið á fót við Hagstofu
íslands. Greiddu þessir aðilar sameigin-
lega 17% stofnkostnaðar spjaldskrárinn-
ar 01 32 103
En löngu áður en spjaldskránni var
lckið var hins vegar horfið frá þessum
samrannsóknum bæði vegna hins ört lækk-
andi berkladauða og berklasmitunar hér
á landinu og einnig af breyttum aðstæð-
um berklarannsóknastofnunarinnar í Kaup-
mannahöfn.
Við nánari kynni af framkvæmd berkla-
bólusetningarinnar í Evrópulöndum um
bessar mundir vaknaði ennfremur hjá
berklavfirlækni mikill efi á því, hvort al-
menn berklabólusetning hér á landi væri
jafnréttlacitanleg cg í öðrum Evrópulönd-
um, bar sem styrjöldin hafði geysað.
Til þess cfa láeu eftirtaldar ástæður:
1) Öruggt var talið, að bólusetningin ylli
aðeins takmörkuðu (relativ) ónæmi um
nokkurra eða al.lt að þriggja ára skeið og
væri því á þeim tíma tæpast hætta á
primær eða post-primær berklaveiki hjá
nýsmituðu fólki. 2) Við bólusetninguna
varð hinn bólusetti jákvæður við berkla-
próf og var talið að það ástand héldist
lengur en nægilegt mótefni til að varna
sýkingu. 3) Það er staðreynd, að berkla-
bólusetningin hefur öðru hvoru í för með
rér fylgikvilla, sem baka hinum bólusettu
óþægindi að minnsta kosti um nokkurt
skeið (ígerð, eitlabólga o. f 1.), en örsjald-
an mun hún þó hafa orsakað alvarlegan
sjúkdóm. 4) Með bólusetningunni eyði-
leggst gildi berklaprófsins til sjúkdóms-
greiningar, þar sem hinn neikvæði, sem er
berklabólusettur, verður jákvæður eða með
vafasama svörun eftir bólusetninguna, og
helst það ástand lengur en vissa um ónæmi
sem áður greinir.
Er hér var komið málum var ástandið
hér á landi orðið talsvert frábrugðið því,
sem var í Mið-Evrópulöndunum um þetta
leyti. Berklasmitun hér á landi samkvæmt
berklaprófi á börnum á barnaskólaaldri
hafði á síðustu 15 árum lækkað mjög
mikið cg ört og nýskráðum berklasjúkling-
um fækkað stórlega. Svo virtist sem berkla-
rannsóknirnar hér og aðrir þættir berkla-
varna hefðu borið mikinn árangur. Með
árlegum bsrklaprófum á skólabörnum til
13 ára aldurs og með heildarrannsóknum
í mjög smituðum héruðum hafði nær því
alltaf verið hægt að rekja sig að smitunar-
unpsprettum cg koma sjúklingum í við-
eigandi meðferð.
Þessar staðreyndir ollu því, að sá, er
þetta ritar, lagði til við samstarfsmenn
sína mikla takmörkun á notkun berkla-
bólusetningar hér á landi. Seint á árinu
1949 og eftir að hann hafði á ný á næsta
ári starfað um nokkurra vikna skeið á
berklarannsóknarstöð WHO í Höfn tók
hann þá ákvörðun að hætta hinni altnennu
berklabólusetningu,114 en berklabólusetja
aðeins ákveðna hópa fólks, er væru sér-
staklega í smitunai-hættu. Frá árinu 1950
voru þessir hópar sem hér greinir:
1. Fólk, sem er ósmitað berklaveiki, en
dvelst eða býr í næsta umhverfi við
sjúklinga með smitandi berklaveiki.
2. Lækna- og hjúkrunarnemar og starfs-
fclk, er stundar sjúklinga eða annast
b crklarannsóknir.
3. Stúdentar og annað námsfólk, sem ger-
ir ráð fyrir að stunda nám við erlend-