Læknablaðið - 01.06.1976, Síða 67

LÆKNABLAÐIÐ
119
• • S \~>e dert
‘O 20 30 40 50 60 70 BO 90
Yoora
Atje apec/f/c /rtdex ro/ca for ovor/on concer
/n foc/r Scortcf. COL/rt /r/aa
MYND 2
á aldrinum 40-75 ára, 10% yngri en 40
ára og 13% eldri en 75 ára. Miðgildið er
60 ára í þessu uppgjöri.
Af mynd 2 má ráða að tíðni sjúkdóms-
ins er svipuð á Norðurlöndum. Þá sést
einnig, að tíðni sjúkdómsins minnkar í
hæstu aldursflokkum, en það gildir al-
mennt um gynekologiskan cancer.
Fátt er vitað um prevalens þessa sjúk-
dóms. Hópskoðanir leiða að jafnaði fá ný
tilfelli í ljós. Ef gert er ráð fyrir að „lífs-
lengd æxlisins“ („tilvera æxlisins“) sé þá
fremur stutt, 1—1,5 ár frá upphafi og þar
til sjúkdómurinn kemst á kliniskt stig,
ætti prevalens að vera 2-3 sinnum incidens
eða 25-30/100.000 konur/ár.
EINKENNI OG GREINING
Einkenni krabbameins í eggjastokkum
eru tvennskonar. Annarsvegar vegna tu-
mors í pelvis; þrýstingur á blöðru og enda-
þarm, þensla á kvið og þyngslatilfinning.
Hinsvegar einkenni, sem illkynja mein
hefur í för með sér, s. s. þreyta, lystarleysi,
megrun, blóðleysi og verkur.
Segja má að byrjunareinkenni séu engin,
en sem fyrsta einkenni nefna flestir verk
eða aukna fyrirferð í kvið. Aðrir geta þó
um þrýsting á blöðru sem tíðasta fyrsta
einkenni (2). Stundum er því lýst af sjúkl-
ingi sem minnkuðu þvagmagni.
Athyglisverð er sú hugmynd, sem fram
hefur komið, að blæðing eftir tíðalok (me-
trorrhagia post menopausin) sé byrjunar-
einkenni krabbameins í eggjastokkum.
G. Snædal (9) vitnar í Gorton, sem gerði
uppskurð á 60 konum með þetta eina ein-
kenni. Hjá 6 var um byrjandi illkynja
breytingar í eggjastokkum að ræða. Kott-
meier getur um 86 tilfelli, þar sem engin
skýring fannst á blæðingunni, en innan 6
ára höfðu 32 fengið ovarial cancer. Það er
athyglisvert í þessu sambandi, að Fox (4)
og fleiri hafa á síðari árum fundið östrogen
í cystadenoma serosum.
Greining fer þannig fram, að tumor er
greindur með þreifingu og malignitet með
vefjarannsókn á sýni. Þá er sjúkdómurinn
að jafnaði kominn á hátt stig. Algengt er
að um 60% tilfella séu óskurðtæk við
greiningu (8). Viðleitni til að flýta grein-
ingu hefur enn ekki borið áþreifanlegan
árangur. Hér skal drepið á þrennt: Hóp-
skoðanir, þar sem með þreifingu er leitað
æxlis, hafa brugðizt vonum, sennilega
vegna vaxtarhraða meinsins. Þá hefur ver-
ið reynt að ná frumusýni í skolvökva frá
fossa Douglasi með stungu i fornix po-
sterior. Gildi þessarar aðferðar er enn ekki
almennt viðurkennt. Loks er laparoscopian,
einföld og fljótleg, og mætti hugsanlega
beita henni jafn óspart við blæðingu eftir
tíðalok og legskafi nú.
MEÐFERÐ
Við cancer ovarii er beitt þrenns konar
meðferð:
1. Skurðlækningum.
2. Geislameðferð.
3. Lyfjameðferð, þ. e. a. s. cytotoxica og
hormónalyfj um.
Við val á meðferð er fyrst og fremst
stuðst við útbreiðslu æxlisins, en einnig
tekið mið af vefjagreiningu og geislanæmi.
Skurðlækningar eru mest notaðar við ill-
kynja breytingar í eggjakerfi. Sé æxlið
skurðtækt, eru flestir á því að fjarlægja
beri báða eggjastokkana, jafnvel þótt að-
eins annar sé með sýnilegar, sjúklegar
breytingar. Þetta gildir einnig við hin svo-
kölluðu ,,semimalign“ æxli. Hafi aðeins
verið tekin fylgilíffæri legsins annars veg-