Læknablaðið - 01.02.1977, Blaðsíða 16

4
LÆKNABLAÐIÐ
Suðaustur-Asíu og Ástralíu. Það fannst
oft hjá sjúklingum með blóðsjúkdóma,
einkum hvítblæði. Athyglin beindist þann-
ig í fyrstu að erfðafræðilegri þýðingu og
hugsanlegu sambandi við hvítblæði, ekki
sízt eftir að há tíðni fannst hjá sjúklingum
með Down’s syndrome (mongolismus).
Uppgötvun náins sambands hins ný-
fundna antigens við virus hepatitis12 63 57
gjörbreytti farvegi rannsóknanna, sem
enn mögnuðust eftir að agnir líkar veir-
um fundust7 í HBAg jákvæðu blóðvatni,
og sýnt var fram á hepatitishættuna af
blóðgjöfum með slíku blóði.57 30 Staðfest-
ingar á réttum niðurstöðum þessara at-
hugana bárust fljótt víða að.
Afleiðingin hefur orðið stórauknar rann-
sóknir á virus hepatitis, sem breytt hafa
verulega fyrri hugmyndum um þann sjúk-
dóm. Nýjum og næmari rannsóknaraðferð-
um hefur verið beitt og sifellt berast
auknar upplýsingar. Bendir nú flest til að
Ástralíu antigenið sé hluti af veirunni, sem
talin er valda hepatitis-B.
NAFNGIFTIR
Með þeirri auknu þekkingu á bráðum
virus hepatitis, sem leiddi af HBAg rann-
sóknum, komu í ljós mótsagnir í flokkun
þessara siúkdóma, þar sem bæði „serum
hepatitis“ og „infectious hepatitis“ gátu
borizt milli manna við náin samskipti og
eftir parenteral leiðum (sjá síðar). Þó að
sjúkdómarnir hafi að nokkru ólíka klin-
iska, epidemiologiska og immunologiska
mynd, byggist endanleg greining á því,
hvort HBAg finnst eða ekki. Mismunandi
nöfn hafa verið notuð svo sem „Australia
antigen“ eða Au(l) (Blumberg), „serum
henatit.is antigen“ eða SH (Prince),
„henatitis associated antigen“ eða H.A.A..
„hepatitis antigen" (Gocke) og Au/SH
antigen. Alþjóðlegt samkomulag hefur
ekki verið gert um nafngiftir þessar, en
tillögur bandarískrar nefndar (Committee
on Henatitis of the U.S. National Academv
of Science-National Research Council)
■'drðast hafa náð hvað mestri útbreiðslu.
Nefndin mælti með eftirfarandi nafngift-
um árið 1972:
Viral hepatitis type A
(infectious hepatitis),
Viral hepatitis type B
(serum hepatitis),
Hepatitis A virus — HAV,
Hepatitis B virus — HBV,
Hepatitis B antigen — HBAg,
Hepatitis B antibody — HBAb eða anti
HBAg.
Samsvarandi nöfn skyldu gefin ef
antigen eða antibody fyndist í hepatitis —
A (HAAg og HAAb). Þessi nöfn hafa
verið mikið notuð síðan og verður þeim
haldið í þessari grein.
En mikið flóð rannsókna með nýjum
uppgötvunum gerði viðbótarnafngiftir
nauðsynlegar, og hefur nefndin því ný-
lega (1974) lagt fram nýjar tillögur. Þar
á meðal eru eftirtalin nöfn: HBsAg —
Hepatitis B antigen (áður HBAg), s stend-
ur fyrir „surface“ þar sem nú er vitað að
HBAg situr á yfirborði Dane-agnarínnar
(sjá síðar).
HBcAg — Hepatitis B antigen, sem fund-
izt hefur í kjarna (core) Dane-agnarinnar.
Dane particle (Dane-ögn) 42-nm ögnin,
sem felur HBcAg í kjarna sínum, en hefur
HBsAg á yfirborðinu. Líklegt er að Dane-
ögnin sé sjálf hepatitis — B veiran (HBV).
Þekktir undirflokkar HBsAg (sjá síðar)
skulu tilgreindir aftan við skástrik, t. d.:
HBsAg/adr.,
anti-HBs — mótefni HBsAg,
anti-HBc — mótefni HBcAg.
Vafalítið munu einhver nafnanna breyt-
ast og ný bætast við, eftir því sem vitn-
eskjan vex.
EÐLI OG SAMSETNING
Með rafeindasmásjá hafa fundizt þrenns
konar agnir í serum frá hepatitis-B sjúkl-
ingum,718 litlar hnöttóttar 20 nm í þver-
mál, aflangar (lengd mismunandi, en þver-
mál 20 nm) og í þriðja lagi stærri (u. þ. b.
42 nm) hnöttóttar agnir samsettar úr
kjarna (core) og tvískiptu yfirborðslagi
(2 nm skel og 7 nm ytra byrði). Dane
og samverkamenn hans gerðu fyrst nána
grein fyrir þessum stærri samsettu ögnum
árið 1970.18 Þær hafa því verið nefndar
Dane-agnir (Dane-particle).
Líklegt er nú talið, þótt ekki sé sannað,
að Dane-ögnin sé hepatitisveiran sjálf
(HBV). Samloðunarsvörun (aggregation)
fæst með þessum mismunandi ögnum og