Læknablaðið - 01.02.1977, Blaðsíða 19

LÆKNABLAÐIÐ
7
í vaxandi mæli notaðar til fjöldarann-
sókna svo sem á blóðgjöfum.
Radioimmunoassay39
Vafalítið er þetta næmasta aðferðin til
greiningar á HBAg og HBAb, en hún er
kostnaðarsöm og niðurstöður fást ekki fyrr
en eftir nokkra daga. Hinu mikla næmi
hafa einnig fylgt nokkur vandkvæði vegna
falsk-jákvæðra svarana. Mörg afbrigði
hafa komið fram og stöðugt er unnið að
endurbótum, en af tækni- og kostnaðar-
ástæðum er óliklegt að víða verði hægt
að beita þessari aðferð til fjöldarannsókna,
a. m. k. á næstunni.
Aðrar serologiskar aðferðir
Þ. á m. má nefna Immune adherence
og Latex-agglutination.39 Hið síðarnefnda
er einfalt og fljótlegt í framkvæmd, niður-
staða fæst eftir 5-10 mínútur, en hefur
gefið talsvert af falsk-jákvæðum svörun-
um.
Immuno-electron microscopy
Auk serologisku aðferðanna hefur raf-
eindasmásjáin gegnt þýðingarmiklu hlut-
verki, einkum við skoðanir á hinum mis-
munandi morfologisku myndum HBAg og
athugunum á HBAg-HBAb complexum.2
HBAg greining í vefjasýnum
HBAg er ekki viðkvæmt fyrir autolysis,
það má enn greina 12 klst. eftir dauða
með rafeindasmásjá og 36 klst, eftir dauða
með immunofluorescence.30 Þessar aðferðir
eru ekki verulegum vandkvæðum bundnar,
en eru ekki mikið notaðar.
ÚTBREIÐSLA OG SMITUN
í fyrstu bárust fregnir af fundi HBAg
í báðum þeim hepatitis tegundum, sem
gert hefur verið ráð fyrir síðan á árum
heimsstyrjaldarinnar síðari, þ. e. hepatitis
A („short-incubation“, ,,infectious“) og
hepatitis B (,,long-incubation“, ,,serum“).
Síðar kom þó í ljós að HBAg greindi þarna
á milli, fannst aðeins í hepatitis B.28 Þetta
hefur verið staðfest með fjölda rannsókna.
Jafnframi varð ljóst að nafngiftirnar „in-
fectious“ og „serum“ voru mjög villandi,
þar sem þessar áður líklegustu smitleiðir
reyndust nú síður en svo einhlítar. Hins
vegar virðist skilgreining eftir lengd með-
göngutíma (,,long-incubation“ 43-180 d og
„short-incubation“ 15-50 d) hafa staðið af
sér endurskoðun síðustu ára og hjálpa
við greiningu þar sem tíminn er þekktur.
Þrátt fyrir mikla leit hefur enn ekki
tekizt að finna antigen það nátengt hepa-
titis A, að nothæft sé til greiningar. Um
tíma voru nokkrar vonir bundnar við
svokallað Milan-antigen20 (Epidemic hepa-
titis-associated antigen, E.H.A.A.). Með
nýlegum fundi Feinstone og félaga20 á
antigen-ögnum (u. þ. b. 27 nm), sem líkj-
ast veirum, i hepatitis A hillir e. t. v. und-
ir HAAg.
Hepatitis B finnst um allan heim, er ekki
bundin árstíðum og herjar alla aldurshópa,
þótt tíðni virðist mest hjá ungu fólki.
í kjölfar bættra greiningaraðferða síð-
ustu ára kom fljótt fram staðfesting þess,
að blóðleiðin eða parenteral-leiðin væri
ekki sú eina til smitunar og nú er svo
komið að ýmsir efast um að það sé megin-
smitleiðin. Auk hinnar vel þekktu hepa-
titis smitunar með blóðgjöf, sprautum og
nálum getur blóð smitað með ýmsu öðru
móti, bæði parenteralt og oralt svo sem
með kossum, tíðablóði, tannburstum, rak-
áhöldum, tannlækningatækjum o. fl. Fjöl-
margar smitleiðir virðast nú mögulegar,
ekki síst þegar haft er í huga, að greint
hefur verið frá fundi HBAg í saur,34
þvagi,8 munnvatni,80 semen,37 galli,1 leg-
vatni,30 brjóstamjólk,48 svita,35 og vaginal
secreti,19 hjá HBAg-jákvæðu fólki.
Ekki er þó vitað hvaða þýðingu þetta
hefur gagnvart sýkingarleiðum.
Að undanförnu hafa hvað mesta athygli
vakið athuganir, sem benda til smitunar
hepatitis-B við náin persónuleg kynni.
Heathcote og Sherlock30 komust t. d. að
þeirri niðurstöðu 1973, að „sexual or
domestic contact“ hefði verið örugg eða
líklegasta orsök sýkingar hjá 27 af 67
(40%) sjúklingum innlögðum með bráðan
hepatitis-B á tvö sjúkrahús í London á ár-
unum 1971 og 1972. Aðeins 16 sjúklingar
af 67 voru líklegir til að hafa komizt í
parenteral snertingu við HBAg síðustu 6
mánuði áður en þeir veiktust. Hjá 24 var
ekki hægt að finna líklegan smitunarmáta.
Þótt oft sé erfitt og stundum ómögulegt
að aðgreina þýðingu kynferðislegra og