Fréttatíminn - 26.11.2010, Blaðsíða 2

H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/S
ÍA

– Þú nnur ölda girnilegra uppskrifta að kvöldmatnum á www.gottimatinn.is
Vera Íslands á lista hinna
viljugu þjóða sem studdu
innrás Bandaríkjanna í
Írak 2003, hefur verið
tilefni langvinnra deilna.
Enn hefur ekki verið að
fullu skýrt hvernig staðið
var að þeirri ákvörðun að
nafn Íslands fór á listann,
sem var fyrst lesinn upp
af talsmanni bandaríska
utanríkisráðuneytisins,
Richard Boucher, hinn
18. mars 2003. Tveimur
dögum síðar réðust
Bandaríkin, ásamt Bret-
landi og fleiri ríkjum, inn
í Írak.
Fyrir liggur að ákvörð-
unin var tekin af Davíð
Oddssyni, þáverandi for-
sætisráðherra, og Halldóri
Ásgrímssyni, þáverandi
utanríkisráðherra.
Mjög hefur verið
deilt á það að ráðherr-
arnir báru ákvörðun
sína um stuðninginn við
hernaðaraðgerðirnar ekki
undir utanríkismálanefnd
Alþingis.
Ítrekað hefur verið bent
á að málsmeðferð þeirra
hljóti að hafa stangast
á við 24. gr. laga um
þingsköp Alþingis, en
þar segir: „Utanríkis-
málanefnd skal vera ríkis-
stjórninni til ráðuneytis
um meiri háttar utanríkis-
mál enda skal ríkisstjórnin
ávallt bera undir hana slík
mál jafnt á þingtíma sem í
þinghléum.“
Deilurnar hafa þó
langt í frá aðeins snúist
um formlega afgreiðslu
ráðherranna fyrrverandi.
Andstaða þjóðarinnar við
stuðninginn við innrásina
vegur þar ekki síður
þungt. Skoðanakann-
anir staðfestu ítrekað að
yfirgnæfandi meirihluti
þjóðarinnar var mjög mót-
fallinn veru Íslands á lista
hinna viljugu þjóða.
Ein af getgátunum
um ástæðurnar að baki
ákvörðun Davíðs
og Halldórs er að
stuðningurinn við
innrásina hafi
átt að tryggja
áframhaldandi
veru bandaríska
varnarliðsins hér
á landi. Minnis-
blaðið hér til hliðar
bendir til að sú hafi
verið raunin, en þó ekki
dugað til.
Stuðningur Ís-
lands var aldrei
ræddur á þingi,
né öðrum opinberum
vettvangi, áður en upplýst
var um hann af talsmanni
bandaríska utanríkisráðu-
neytisins. Eftir að málið
komst i hámæli voru ýmis
rök tiltekin fyrir ákvörðun-
inni. Meðal annars að
Bandaríkin væru sögu-
legir bandamenn Íslands.
Fjöldi Nato-ríkja var þó
ekki á listanum, né hefð-
bundnir stuðningsmenn
Bandaríkjanna í Suður- og
Mið-Ameríku. Innrásin
var í trássi við samþykktir
Öryggisráðs Sameinuðu
þjóðanna.
Stuðningur Íslands
var ekki aðeins pólitískur
heldur greiddu Ís-
lendingar um 500 þúsund
evrur fyrir átta til níu
flugferðir með vopn,
skotfæri og annan varning
frá Slóveníu til Íraks.
Vilja öll gögn birt
Sendiherra og sendifulltrúi gengu í dag á fund
Heather Conley, varaaðstoðarutanríkisráðherra fyrir
Norður- og Mið-Evrópu í utanríkisráðuneytinu.
Sendiherrann vísaði til símasamtals við varaaðstoð-
arutanríkisráðherrann í gær og svör við málaleitan
Bandaríkjastjórnar um stuðning íslenskra stjórnvalda
við fyrirhugaðar hernaðaraðgerðir Bandaríkja-
stjórnar gagnvart Írak. Sendiherra upplýsti um nýja
ákvörðun varðandi afstöðu íslenskra stjórnvalda í dag.
Ákveðið hefði verið að styðja aðgerðirnar og að nefna
mætti Ísland á lista yfir stuðningsríki. Bandaríska
sendiráðið í Reykjavík hefði verið upplýst um þetta
fyrr um daginn.
Heather Conley þakkaði fyrir þessar upplýsingar
og kvað afstöðu Íslendinga hafa mikla þýðingu fyrir
Bandaríkjastjórn.
Sendiherra sagðist vilja undirstrika, að þessi
ákvörðun hefði ekki verið auðveld fyrir íslensk stjórn-
völd, einkanlega í ljósi þess að Ísland hefði ekki yfir
herafla að ráða, og því ekki auðvelt fyrir stjórnvöld að
samsama sig hernaðaraðgerðum með þessum hætti,
auk þess sem almenningur á Íslandi væri frábitinn
hernaðaraðgerðum. Í ljósi komandi alþingiskosninga,
hefði ríkisstjórnin því hætt miklu með þessum afger-
andi stuðningi við hernaðaraðgerðir án samþykkis
Öryggisráðsins.
Conley kvað bandarísk stjórnvöld átta sig vel á
hinni erfiðu aðstöðu stjórnvalda á Íslandi. Í því sam-
bandi minntist hún á hina snörpu umræðu sem
danski forsætisráðherrann hefði orðið að taka þátt í á
Ríkisdeginum.
Sendiherrann minntist á að Ísland gæti orðið skot-
mark hryðjuverkamanna vegna stuðningsins. Conley
tók undir þetta og sagði bandarísk stjórnvöld taka
hótanir Íraka um hefndaraðgerðir mjög alvarlega.
Viðbúnaður vegna hættuástands í Washington hefði
verið hækkaður um eitt stig.
Sendiherra kvaðst vilja nota
tækifærið í þessu sambandi, til
að vekja athygli á fjórðu máls-
greininni, sem lesin hefði verið
upp fyrir bandaríska
sendiherrann á
föstudag þess
efnis að stuðn-
ingur Íslands
með þessum
hætti hefði
þýðingu fyrir
öryggismál Íslands, sem þyrfti að fjalla um. Hann
vísaði einnig til samræðna skrifstofustjóra alþjóða-
skrifstofu við sendifulltrúa bandaríska sendiráðsins
í dag, sbr. símasamtal, þar sem skrifstofustjórinn
hefði vakið athygli á því, að á sama tíma og Banda-
ríkjastjórn væri að leita eftir stuðningi Íslendinga
við hernaðaraðgerðir, væri á borðinu fyrirætlanir um
breytingar á vörnum Íslands, sem íslensk stjórnvöld
teldu kippa stoðunum undan vörnum landsins.
Conley sagðist skilja vel að þessar spurningar
kæmu núna fram hjá Íslendingum og taldi þær sann-
gjarnar. Hún kvaðst hafa meðtekið þessar röksemdir.
Hún sagði margar hugmyndir um varnarfyrir-
komulag vera á lofti og að þær tengdust ekki endilega
flugsveitinni. Hún kvaðst vilja segja, án þess að það
yrði haft eftir, að Bandaríkjastjórn áttaði sig vel á því
að stuðningur ríkja við aðgerðirnar væri nokkru verði
keyptur. Mátti á henni skilja að stuðningur íslenskra
stjórnvalda myndi hafa jákvæð áhrif á umfjöllun
bandaríska utanríkisráðuneytisins um málefni, sem
útistandandi eru í varnarsamstarfi ríkjanna, hver svo
sem niðurstaðan yrði.
Kom fram hjá henni megn óánægja með framgöngu
Evrópusambandsins í málinu, og kvað hún ESB hafa
beinlínis haft í hótunum við tvö austur-evrópsk um-
sóknarrríki í því skyni að halda þeim frá formlegum
stuðningi við Bandaríkin.
Sendiherrann lauk máli sínum með því að vísa
til hádegisverðarfundarins með
Conley um daginn, og sagði að
ljós væri að Ísland væri aftur
komið á radarinn hjá Banda-
ríkjastjórn.
Guðni Bragason
 Íraksskjöl Fundur Í bandarÍska utanrÍkisráðuneytinu Í Washington
Minnisblað sendifulltrúans
Hér má sjá í heild minnisblaðið sem Guðni Bragason sendifulltrúi sendi íslenska utanríkisráðu-
neytinu 18. mars 2003, þar sem gerð er grein fyrir fundi hans og Helga Ágústssonar sendiherra í
bandaríska utanríkisráðuneytinu í Washington.
 listi hinna viljugu ÞingmannaneFnd rannsaki málið
Lögð hefur
verið fram á Alþingi
þingsályktunartil-
laga um að kosin
verði rannsóknar-
nefnd sem fái
það hlutverk að
kanna aðdraganda
ákvörðunar um
stuðning Íslands við
innrásina í Írak árið
2003. Samkvæmt
tillögunni á nefndin
að fá í hendur
öll gögn stjórn-
valda, þar með
taldar fundargerðir,
minnisblöð og
greinargerðir, sem
varpað geti ljósi
á málið. Gögnin á
að gera opinber.
Fundir nefndar-
innar eiga að vera
opnir og á hún að
hafa heimild til að
kalla hvern þann
til fundar við sig
sem kann að geta
upplýst um tildrög
ákvörðunarinnar.
Ef tillagan verður
samþykkt munu
sitja í henni fimm
þingmenn, fulltrúar
allra flokka.
Sendiherrann minntist
á að Ísland gæti orðið
skotmark hryðjuverka-
manna vegna stuðn-
ingsins. Conley tók
undir þetta ...
 Íraksskjöl davÍð og halldór
Ákveðið af tveimur mönnum
 stjórnvaldssektir olÍuFélögin Freista Þess að Fá sektirnar lækkaðar Fyrir dómi
Fimm ára sektargreiðslur enn fyrir héraðsdómi
Það er galli á réttarfarinu í landinu að
mál olíufélaganna Essó, Olís og Skelj-
ungs gegn Samkeppniseftirlitinu og
ríkinu sé enn fyrir héraðsdómi fimm
árum eftir að það var fyrst dómtekið.
Þetta segir Heimir Örn Herbertsson,
lögmaður ríkisins og Samkeppniseftir-
litsins í máli olíufélaganna þar sem þau
freista þess að fá hrundið ákvörðun um
1,5 milljarða sekt vegna samráðs á ár-
unum 1993-2001.
Heimir Örn segir það gagnrýnivert
að héraðsdómur, sem og Hæstiréttur,
hafi leyft lögmönnum olíufélaganna að
afla nýrra matsgerða óháðra sérfræð-
inga á skaðanum sem félögin ollu með
samráðinu, eftir að ríkið og Samkeppnis-
eftirlitið gagnrýndu fyrri matsgerðina og
fengu að vinna sína eigin. Fá ef nokkur
fordæmi séu fyrir svo langri málsmeð-
ferð fyrir héraðsdómi frá því að núver-
andi dómskerfi hafi tekið til starfa sam-
kvæmt lögum frá 1989.
Olíufélögin greiddu sektirnar á sínum
tíma með fyrirvara um niðurstöðu dóms-
ins. Fái þau sektirnar lækkaðar fara þau
fram á endurgreiðslu með dráttarvöxt-
um. Fengju þau alla upphæðina endur-
greidda má varlega áætla að dráttar-
vextirnir næmu um þremur milljörðum
króna.
Kristinn Hallgrímsson, lögmaður
Kers sem rak ESSÓ, segir olíufélögin
einfaldlega vera að láta reyna á atriði
sem þau telji að hafi ekki verið rétt í úr-
skurði Samkeppniseftirlitsins á sínum
tíma.
Heimir Örn segir fyrirhugað að taka
málið fyrir um miðjan desember.
Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir
gag@frettatiminn.is
stjórnvaldssektir
olÍuFélaganna vegna
samráðs Þeirra
Skeljungur greiddi
450
MILLjóNIR kR.

Essó greiddi
495
MILLjóNIR kR.
Olís greiddi
560
MILLjóNIR kR.
2 fréttir Helgin 26.-29. nóvember 2010