Fréttatíminn - 26.11.2010, Qupperneq 32

Í
reglulegu tékki hjá kvensjúk-
dómalækninum mínum spurði
hann mig hvort ég ætlaði að
eignast fleiri börn. Mín fyrstu
viðbrögð voru nei, ég væri 38
ára móðir tveggja drengja, sá eldri
nálægt tvítugu og sá yngri að verða
tíu ára. Það var ekki í plönum okkar
að eignast fleiri börn. Hins vegar leit-
aði þessi spurning á mig og ég fann
að mig langaði í þriðja barnið. Ég trúi
ekki á tilviljanir heldur tel að mér hafi
verið hjálpað til að taka þessa ákvörð-
un – því hefði ég ekki tekið hana, hefði
ristilkrabbameinið líklega ekki upp-
götvast í tíma og ég stæði kannski
ekki hér,“ segir Íris Björk Viðarsdótt-
ir sem, þrátt fyrir fósturmissi á átt-
undu viku meðgöngu, lét ekki deig-
an síga heldur reyndi aftur og varð
ófrísk tveimur mánuðum síðar. Nú
eru tæp fjögur ár frá því að íslenskir
læknar framkvæmdu á henni aðgerð,
þá fyrstu sinnar tegundar hér á landi.
Aðgerðin krafðist þess að rúmlega 25
vikna fóstri hennar væri lyft í leginu úr
móðurkviði svo að hægt væri að fjar-
lægja tæpan helming ristilsins. Litla
stúlkan sem hún og maður hennar,
Jóhann Friðgeir Valdimarsson, væntu
var svo lögð aftur á sinn stað og við
tók bið eftir því hvort líkaminn hafnaði
barninu eftir svo stóra aðgerð.
„Eiginleikar líkamans eru þeir að
þegar eitthvað bjátar á vill hann losa
sig við allt sem hann telur aðskota-
hluti og við svona aðstæður lítur hann
á barnið sem slíkan. Ég fékk því hríð-
ir þar sem ég lá á gjörgæsludeildinni
eftir aðgerðina, var sprautuð niður
og hríðirnar stoppaðar. Við komumst
einnig yfir þennan þröskuld eins og
svo marga á leiðinni.“ Þannig lýsir Íris
Björk eftirköstum tímamóta-aðgerð-
arinnar þar sem læknar skáru æxli á
stærð við egg úr ristli hennar. Æxl-
ið hafði vaxið út úr vegg ristilsins og
áhættan því talin mikil á að það hefði
náð að hreiðra um sig í eitlum. Læknar
sögðust hafa verið nær vissir um að
svo væri og voru hissa á að það hefði
ekki gerst. Æxlið sögðu þeir hafa vax-
ið á átta til tíu árum. Íris Björk hafði þó
ekki kennt sér neins meins en lækn-
arnir sögðu henni að þrýstingurinn á
æxlið vegna óléttunnar og hormóna-
sveiflna hefði valdið blæðingunni.
Ætlaði að hrista af sér slenið
„Ég fann engin einkenni sem fólk lýsir
gjarna þegar það veikist, en þegar ég
varð ófrísk og sagði frá því í skoðun
að mig svimaði og að ég væri orku-
lítil, var það talið eðlilegt því það hrjái
oft ófrískar konur og var því ekkert
skoðað frekar. Daginn fyrir blæð-
inguna miklu, daginn fyrir gamlárs-
dag 2006, ákvað ég að fara í ræktina
uppi í Spöng. Ég man að ég píndi mig
áfram, kríthvít í framan, því ég vildi
hrista af mér þetta slen. Ég var svo
þreytt að ég komst ekki í sturtuna,
heldur staulaðist heim og hlammaði
mér niður í sófann. Þá hefur blóðið
verið farið að sankast niður í ristilinn.“
Íris Björk svaf illa aðfaranótt gaml-
ársdags og bylti sér í myrkrinu. „Þeg-
ar ég opna augun finn ég að ég er að
líða út af. Ég kalla á manninn minn og
segi honum að eitthvað sé að. Hann
rýkur upp, kveikir ljósið og sér hvar
blóðið bunar úr mér. Við maðurinn
minn lágum í blóðbaði og það lak fram
á gólf. Ég fann þó ekki hvað var að
gerast og bæði héldum við að ég væri
að missa fóstrið. Hann hljóp fram,
greip símann og hringdi í Neyðarlín-
una. Sjúkraflutningamennirnir komu
í hvelli.“ Þarna hafði Íris misst tvo
lítra af blóði. Þegar þau hjónin komu
á spítalann stóðu vaktaskipti yfir og
skurðlæknir var kallaður út því taka
átti barnið með bráðakeisaraskurði.
„Skurðstofan var gerð klár og svæf-
ingalæknirinn kom inn, sem og barna-
læknir. Okkur var sagt að 50% líkur
væru á því að barnið lifði af og þarna
var ákveðið að ég væri að missa það
og talið mjög mikilvægt að reyna að
bjarga því.“ Læknarnir óttuðust að súr-
efnismettun barnsins væri ekki næg.
Grét af hræðslu við barnsmissi
„Mamma var mætt á spítalann og
barnalæknir útskýrði aðgerðina fyr-
ir henni. Glervagga var komin inn á
sjúkrastofuna og ég grét yfir því að
vera hugsanlega að missa barnið,“ seg-
ir Íris, en þar sem vaktaskipti voru á
þeim tíma sem þetta gekk á voru fleiri
á vakt en ella.
„Maðurinn minn sniglaðist þarna
í kringum læknana og benti þeim í
sífellu á að það væri svo skrítin lykt
af blóðinu en fannst einnig skrítið
hve sterkur og taktfastur hjartsláttur
barnsins var. Hann spurði því ítrek-
að hvort þeir vissu hvað þeir væru að
gera. Ég var svolítið inn og út – var
hálf rænulaus – en ég man að ég var
ekki alveg sátt við kallinn og hálfpart-
inn farin að skammast mín fyrir þess-
ar síendurteknu athugasemdir. Hvað
þættist hann vita? Hann yrði að hætta
að tuða. Í sömu andrá kemur annar
læknir, skoðar mig og segir svo allt í
einu að blóðið komi ekki úr leggöng-
unum. Allt ferlið stöðvaðist.“
Íris lýsir því að í flýtinum og sann-
færingunni um að hún væri að missa
barnið hafi farist fyrir að skoða hvað-
an blóðið kom. „Það var blóð úti um
allt, sem ruglaði starfsfólkið,“ segir
hún. „Við þessi orð læknisins létti mér
svo mikið. Ég hefði getað flogið út um
gluggann. Málið var leyst í mínum
huga, barnið var í lagi og lifði og ég
hugsaði ekkert um hvað annað gæti
verið að.“
Með blóð í æð á fæðingargangi
Eftir að blæðingin hafði verið stöðv-
uð var Íris Björk flutt upp á fæðing-
argang. Það var komið gamlárskvöld
og hún hlustaði þarna á hávaðann frá
flugeldasýningu landsmanna þegar
þeir skutu inn þensluárið mikla, 2007,
í bland við óp kvennanna í fæðingar-
stofunum í kring sem voru að koma
síðustu börnum ársins 2006 og þeim
fyrstu 2007 í heiminn. Á meðan var
blóði dælt í Írisi Björk í staðinn fyrir
það sem hún missti. Eins og hefð var
fyrir í fjölskyldunni voru drengirnir
þennan örlagaríka gamlársdag hjá
foreldrum Írisar Bjarkar. „Þeir strák-
arnir borðuðu þar en maðurinn minn
hjá mér þetta kvöld – ég borðaði ekki,
heldur varð að fasta. Litur var farinn
að færast í kinnarnar og mér leið
betur. Jóhann var búinn að lofa strák-
unum að skjóta upp flugeldunum með
þeim og gerði það, enda vorum við á
þessari stundu alsæl yfir því að ekkert
væri að barninu og vissum ekki – og
það hvarflaði ekki að okkur – að ég
væri með krabbamein.“
Strax um morguninn hófust rann-
sóknir. „Við ristilspeglun kom æxlið
í ljós. Að kvöldi 2. janúar var okkur
skýrt frá því að það væri illkynja og
að morgni 4. janúar var svo aðgerðin
Með kraftaverk fyrir augunum hvern dag
Íris Björk Viðars-
dóttir komst yfir hverja
hindrunina af annarri á
örlagaríkum gamlársdegi
fyrir tæpum fjórum árum.
Hún vaknaði rænulítil í
tveggja lítra blóðpolli á
heimili sínu, komin rúmar
25 vikur á leið með þriðja
barnið sitt, en sat þremur
mánuðum síðar með
það í fanginu eftir fulla
meðgöngu. Þá hafði hún
farið í stóra aðgerð þar
sem krabbameinsæxli á
stærð við egg var fjar-
lægt úr ristlinum. Skorið
var niður eftir allri vinstri
síðunni og undir kvið til
að komast að ristlinum
og barninu lyft í belgnum
úr móðurkviði. Íris Björk
segir Gunnhildi Örnu
Gunnarsdóttur sögu sína.
Ljósmynd/Hari
framkvæmd.“ Hún lýsir því að þegar
hún var svæfð fyrir aðgerðina hafi
svæfingin einnig virkað á litlu stúlk-
una sem hún bar undir belti. Sú stutta
hafi þarna í móðurkviði verið rétt um
þrjár og hálf mörk og ástand hennar í
leginu undir stöðugu eftirliti lækna,
sem héldu því eins langt frá kviði
hennar og hægt var á meðan á aðgerð-
inni stóð.
„Þarna voru aftur taldar helmings-
líkur á því að barnið hefði það af.“ Eftir
aðgerðina, þar sem tæpur helmingur
1,5 metra langs ristilsins var fjarlægð-
ur, sögðu læknar að hún hefði gengið
vonum framar, enda hefðu þeir und-
irbúið sig vel og ráðfært sig við erlenda
sérfræðinga sem hefðu framkvæmt
svipaðar aðgerðir á ófrískum konum.
„Ég var mjög heppin því ég var hárs-
breidd frá því að fá stóma sem hefði
þýtt að ég gengi með poka við kviðinn
fyrir lífstíð.“
Engin lyf þrátt fyrir fortölur
lækna
Eftir leguna á gjörgæsludeild Land-
spítalans, þar sem hríðirnar voru
stöðvaðar, jafnaði Íris Björk sig eftir
aðgerðina innan veggja sjúkrahúss-
ins. „Ég gekk við göngugrind og hafði
verið rúmföst fyrstu fjóra daga með
mænurótardeifingu. Rétt fyrir útskrift
viðruðu læknarnir fyrst við mig að þeir
vildu að ég færi í lyfjameðferð. Krabba-
meinslyfjameðferð er yfirleitt sett af
stað fimm vikum eftir aðgerð svo að
hún virki sem best. Þá hefði ég verið
komin rúmar þrjátíu vikur á leið. Því
hófust miklar hugleiðingar hjá okkur
hjónum um líf barnsins og í raun og
veru rosalega erfiður tími. Fram að
þessu hafði allt gengið mjög vel en nú
þurfti ég að ákveða hvort ég ætti að
fara í lyfjameðferð og fæða barnið með
inngripi lækna fyrir tímann. Þeir vildu
þó jafnvel bíða fram á 33. viku til að
auka lífslíkur þess,“ segir Íris Björk
sem var mjög mótfallin lyfjameðferð-
inni því hún vildi geta verið með barn-
ið á brjósti og verið í formi til að sjá um
það þegar það fæddist.
„Læknarnir bentu á að þegar líf
móður eða barns væri í húfi, réði líf
móðurinnar. Það var rosalega erfitt að
Þegar ég opna
augun finn ég
að ég er að
líða út af. Ég
kalla á mann-
inn minn og
segi honum
að eitthvað
sé að. Hann
rýkur upp,
kveikir ljósið
og sér hvar
blóðið bunar
úr mér. Við
maðurinn
minn lágum
í blóðbaði og
það lak fram á
gólf. Ég fann
þó ekki hvað
var að gerast
og bæði héld-
um við að ég
væri að missa
fóstrið.
Framhald á síðu 34
32 viðtal Helgin 26.-28. nóvember 2010