Læknablaðið - 15.02.1983, Blaðsíða 25

LÆKNABLADID 69,47-52,1983
47
Ólafur Jóhann Jónsson
PUNGLYNDIMEÐAL ALDRAÐRA
INNGANGUR
Þunglyndi er einn algengasti geðræni kvillinn
hjá eldra fólki, en virðist pó ekki sá gaumur
gefinn sem skyldi. Sennilega liggja til þess
margar orsakir:
Breytingar og truflanir á svefni, matar-
venjum, hreyfigetu, hegðun og almennri lík-
amsheilsu leiða til minnkandi framtaks og
prekleysis og eru oft rangtúlkaðar sem afleið-
ingar ellinnar, enda er þar oft erfitt að greina
á milli orsaka og afleiðinga.
Nokkurs misræmis hefur gætt í rannsóknum
á tíðni þunglyndis hjá eldra fólki og valda þar
helst mismunandi skilgreiningar og rann-
sóknaraðferðir. Heildarsjúkdómslíkur fyrir
þunglyndi hérlendis til 75 ára aldurs eru
12,2% hærri hjá konum en körlum (1). A
aldrinum 60-74 ára er nýgengi 3,8 % (2).
í rannsókn á 997 einstaklingum 65 ára og
eldri í Bandaríkjunum 1980 (3), reýndust
14,7 % hafa þunglyndiseinkenni, 3,7 % voru
haldnir alvarlegu þunglyndi, 65 % höfðu þung-
lyndiseinkenni af líkamlegum orsökum og
4,5 % höfðu fundið til vansældar.
Talið er að læknar greini mildar tegundir
þunglyndis oftast hjá sjúklingum á aldrinum
40-65 ára (4). Tíðni nýrra sjúklinga, einkum
kvenna, hjá geðlæknum vegna »endogen«
þunglyndis vex með hækkandi aldri fram að 80
ára aldri (5). Talið er að sjúkrahúsvistun vegna
þunglyndis sé algengust á aldrinum 50-65 ára
(6).
Um það bil helmingur sjúklinga með »þsy-
chosis manio-deþressiva«, sem innlagður var á
dönsk sjúkrahús var eldri en 60 ára (7). Af
þessu má ráða að hér er um alvarlegt vanda-
mál að ræða hjá eldra fólki.
Rannsókn þessi fjallar um sjúklinga á
aldrinum 55-74 ára, er árin 1966-1967 leituðu í
fyrsta skipti til geðlæknis vegna þunglyndis.
Frá Kleppsspítala. Barst ritstjórn 12/09 1982. Sampykkt til
birtingar 19/09 1982.
Greint er frá heilsufari þeirra, vissum félags-
legum þáttum og afdrifum.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Efniviður var sóttur í rannsókn Lárusar Helga-
sonar, er fjallaði um alla þá sjúklinga, er
leituðu í fyrsta skipti til geðlækna árin 1966 og
1967 (5). Fylgt var sjúkdómsgreiningu þeirrar
rannsóknar, en farið var eftir 8. útgáfu sjúk-
dómsflokkunar Alþjóðaheilbrigðisstofnunar
Sameinuðu þjóðanna (WHO). Sjúklingunum
var skipt í tvo hópa, annars vegar sjúklinga
með sjúkdómsgreininguna 296 (affective psy-
chosis) og hins vegar sjúklinga með sjúkdóms-
greiningu 300,4 (neurosis depressiva) og 298,0
(psychosis depressiva reactiva).
Alls var hér um að ræða 221 sjúkling á
aldrinum 55-74 ára. í upphafi rannsóknartíma-
bilsins, 157 konur (71 %) og 64 karla (28,9 %)
og var þeim fylgt eftir fram til ársloka 1979.
Upplýsingar voru meðal annars fengnar úr
þjóðskrá og sjúkraskýrslum allra sjúkrahúsa á
höfuðborgarsvæðinu og flestra sjúkrahúsa úti
á landi, einkum þar sem sjúklingarnir áttu
heima. í flestum tilvikum var rætt við lækna
sjúklingsins. Haft var samband við tæplega
helming sjúklinganna. Frekari upplýsingar
fengust hjá aðstandendum eða öðrum einstakl-
ingum, sem málum voru kunnugir.
Tölfræðilegur samanburður er gerður með
chi-square aðferð.
NIÐURSTÖÐUR
Af 221 einstaklingi í rannsókninni voru 137
lifandi í árslok 1979. Látnir voru 30 karlar af
64 (46,9 %) og 54 konur af 157 (34,4 %).
Mismunur milli kynja reyndist ekki mark-
tækur.
Tafla I sýnir, að fleiri létust af báðum
kynjum með sjúkdómsgreininguna »endogen
depression« og hlutfallslega fleiri karlar en
konur miðað við sjúkdómsgreiningu.