Læknablaðið - 15.02.1983, Blaðsíða 37

LÆKNABLADIÐ
55
G. (ekki notað sem stendur).
H. Léttburar (dysmatur börn), þ.e. >2 stöðluð
frávik frá meðalgildi miðað við meðgöngu-
tíma.
K. Öll börn á vökudeild.
Eftir flokkun í áhættuhópa eru börnin leitar-
prófuð með einfaldri mælingu á fæðingarstofn-
uninni. Öll pau börn sem ekki standast leitar-
prófið eru svo send í frekari heyrnarrannsókn
á Heyrnar- og talmeinastöð íslands, par sem
viðeigandi meðferð er hafin ef purfa pykir.
Gert er ráð fyrir að ekkert barn með verulega
heyrnarskerðingu við burðarmál eigi að geta
sloppið í gegnum pessa síu.
í framhaldi af notkun áhættukvarðans er
svo gert ráð fyrir að viss börn verði rannsökuð
frekar áður en pau komast á annað ár, jafnvel
pótt pau hafi staðist leitarprófið. Er hér
einkum átt við tilfelli par sem líkur eru á
arfgengri heyrnarskerðingu, sem e.t.v. er ekki
fyrir hendi við burðarmál. Ekki er endanlega
búið að skipuleggja hina einstöku pætti pessa
eftirlits, enda nokkurt matsatriði hversu viða-
mikið eftirlitið á að vera. Rétt er að benda á,
að hafi foreldrar minnsta grun um heyrnar-
deyfu hjá barni sínu ber að líta á slíkt sem
skilyrðislausa ástæðu til frekari rannsóknar,
enda sýnir reynslan að grunsemdir foreldra
eru oft áreiðanlegri en niðurstöður grófra
atferlisprófa. Hér á íslandi má gera ráð fyrir
að meirihluti peirra barna, sem tilheyra um-
ræddum áhættuhópum, fæðist á fæðingadeild
Landspítalans. Verður pví að teljast eðlilegast
að skipulagning heyrnarleitarprófa miðist
fyrst og fremst við pá stofnun fyrst í stað. Á
hinn bóginn ber, þegar fram í sækir, að
skipuleggja leit á vegum heilsugæsluaðila um
allt landið með hliðsjón af áhættukvarðanum
einum saman og stefna að pví að öll áhættu-
börn, sem fæðast utan Reykjavíkur, verði
heyrnarprófuð innan 6 mánaða frá fæðingu. Á
pessu stigi er of snemmt að segja fyrir um
hvernig þetta eftirlit væri heppilegast í fram-
kvæmd.
Það er sannarlega ekki erfitt að finna rök,
sem undirstrika mikilvægi pess að uppgötva
heyrnarleysi eins snemma og kostur er á.
Jafnvel væg heyrnarskerðing fyrstu ár ævinn-
ar getur valdið umtalsverðri proskaseinkun,
og liggur pvi í augum uppi hverjar afleiðingar
alvarlegrar heyrnarskerðingar geta orðið ef
ekkert er að gert. Með því að uppgötva
heyrnarskerðinguna þegar á fyrstu mánuðum
ævinnar má oft koma í veg fyrir frekari
heyrnarskerðingu, flýta fyrir allri hæfingu og
koma um leið í veg fyrir alla pá fylgifiska, sem
oftast sigla í kjölfar fötlunarinnar. Vistun á
stofnun fyrir einstaklinga með sérþarfir hlýtur
alltaf að teljast þrautalending, og er heyrn-
leysingjaskóli engin undantekning. Þetta er
síður en svo nokkur áfellisdómur yfir Heyrn-
leysingjaskóla íslands, sem hefur unnið ötult og
mikið starf, en við getum ekki horft fram hjá
pví, að reynslan hefur sýnt hér á landi sem
annars staðar að veruleg heyrnarskerðing
veldur jafnan mikilli félagslegri einangrun og
rýrir um leið samfélagslega aðstöðu og mennt-
unarmöguleika pessa afskipta hóps. Má benda
á að enginn háskólamennaður maður mun
vera meðal heyrnleysingja á íslandi.
Þótt e.t.v. sé erfitt að færa fyrir pví tölfræði-
leg rök, par sem um fræðilegar staðhæfingar
er að ræða, er pað samdóma álit sérfróðra
manna, að leitarprófanir og eftirlit svipað pví,
sem hér hefur verið lýst, geta dregið verulega
úr fjölda þeirra, sem þarfnast vistunar á
sérstofnun. Heyrnarleitarpróf á nýburum hlýt-
ur pví að teljast siðferðileg kvöð.
Cyifi Baidursson
Einar Sindrason