Læknablaðið - 15.02.1983, Blaðsíða 31

LÆKNABLADID
51
sonar hafi leitað almennra lækna, en ekki
geðlækna. Til samanburðar má geta þess, að
Nielsen og Nielsen (13) telja, að samkvæmt
áætluðum tölum 1974-1975 njóti tæplega helm-
ingur nýrra þunglyndissjúklinga á aldrinum 15
ára og eldri geðlæknispjónustu í Danmörku
(13) .
Ef Iitið er á töflu 111 má sjá, að í rannsókna-
hópnum er áberandi hve ógiftar konur eru
fleiri en karlar. í rannsókn á eldra fólki í
Newcastle Upon Tyne 1964 kom fram, að
áberandi margar einhleypar konur yfir 75 ára
aldur komu til meðferðar vegna punglyndis
(14) . Sama tilhneiging kom fram í rannsókn
1975 á göngudeildarsjúklingum í Chichester
og Salisbury í Englandi (15).
Á töflu V kemur fram, að af þeim hluta
rannsóknarhópsins, sem leggst inn á sjúkra-
hús, leggjast sex karlar af hverjum sjö inn á
almenn sjúkrahús, en aðeins tveir priðju hlutar
kvenna. petta gæti bent til þess að meira
samband sé milli líkamlegrar heilsu og þung-
lyndis hjá körlum en konum. Þetta er í
samræmi við rannsókn Gianturco og Busse
1978 (16), en þar kom fram að konur fengu
oftar þunglyndisköst vegna fjárhagsörðug-
leika en karla vegna lélegs líkamlegs heilsu-
fars.
Samband á milli líkamlegra og geðrænna
kvilla hefur verið rannsakað á marga vegu og
með misjöfnum og stundum mótsagnakennd-
um niðurstöðum, en yfirleitt hefur það komið
fram að geðsjúklingar þjáist af líkamlegum
kvillum í ríkari mæli en aðrir (17). Post og
DeAlarcon (18,19) komust að þeirri niðurstöðu,
að um 60 % þunglynds eldra fólks hefði ýktar
Hkamlegar kvartanir og gæti þetta oft verið
undanfari alvarlegra sjúkdóma eða jafnvel
sjálfsmorða.
Á töflu V kemur fram að 76 af 137
sjúklingum, sem lifandi voru 1979, voru vistað-
ir á almennum sjúkrahúsum á rannsóknar-
tímabilinu, karlmenn hlutfallslega fleiri en
konur. Var þetta einkum á því tímabili, sem
geðræn sjúkdómseinkenni voru mest. Við
athugun á sjúkraskýrslum kom fram, að fæstir
sjúklinganna höfðu fengið geðræna sjúkdóms-
greiningu við útskrift. Verið gæti, að almenn
tregða lækna til að nota geðrænar og líkam-
legar sjúkdómsgreiningar samtímis við út-
skrift, liggi þessu til grundvallar.
Bent hefur verið á af Bergmann og Eastham
(20), að þunglyndi tefji fyrir bata líkamlegra
sjúkdóma hjá eldra fólki, hvers eðlis sem þeir
eru. Hlutfallslega fleira aldrað fólk nýtur
þjónustu í heilbrigðiskerfinu en áður og er því
mikilvægt að koma í veg fyrir langdvalir þess
á stofnunum vegna vanrækslu á hinum geð-
ræna þætti.
Af niðurstöðum þessarar rannsóknar má
m.a. ráða, að sjúklingar þessir hafa mun hærri
dánartíðni en er meðal þjóðarinnar, sjálfs-
morðstíðnin er 16-18 sinnum hærri, heilsufar
þeirra er stórlega skert. í lok rannsóknartíma-
bilsins voru tæp 50 % taldir ófærir um að
hirða sig, matast eða klæðast, tæp 70 % líða af
alvarlegum geðrænum einkennum eða höfðu
litla starfsgetu og tæp 60 % höfðu lélega
líkamsheilsu. Af þessum niðurstöðum má því
draga þá ályktun, að hvers konar þunglyndi,
sem verður til þess að fólk á þessum aldri
leitar geðlæknis, skerðir stórlega heilsufar og
íþyngir heilbrigðisstofnunum. Orsakir þung-
lyndis á þessum árum eru ekki kunnar, en ljóst
er samt að þar kunna félagslegar aðstæður að
hafa nokkur áhrif. Óvíst er hvort eldra fólk er
viðkvæmara fyrir félagslegum breytingum en
það yngra, en ljóst er að eðli breytinga er
annað hjá eldra fólki og verður því að teljast
eðlilegt að forvarnarstarf verði ekki sama
eðlis hjá þessum aldurshópum. Hvers konar
aðgerðir er leiddu til fækkunar þunglyndra
meðal aldraðra myndu leiða til minna álags á
heilbrigðiskerfinu, auk þess, sem mestu máli
skiptir, betri líðan þeirra öldruðu.
HEIMILDIR
1) Helgason T. Epidemiological investigations
concerning affective disorders in origin, preven-
tion and treatment of affective disorders. (ed.
Sheoux M & Strömgren E). (Academic Press)
London 1979.
2) Helgason T. Epidemiological follow-up rese-
arch within a geographically stable population.
Psychiatrische Verlautsforschung (ed. G. W.
Schimmelpennig), (Hans Huber Bern) Stuttgart-
Wien 1980, pp. 73-85.
3) Blazer D, Williams C. Epidemiology of dyspho-
ria and depression in an elderly population. Am
] Psychiat 1980; 137,4:439-44.
4) Kramer M, Taube C, Starr S. Patterns of use of
psychiatric facilities by the aged: Current status,
trends and implications in ageing in modern
society. (ed. Simon A, Epstein L). American
Psychiatric Association, 1968.
5) Helgason L. Psychiatric Services and mental
illness in Iceland. Acta Psychiat Scand Suppl
128, 1977.
6) Post F. The functional psychosis in Studies in