Læknablaðið - 15.02.1983, Blaðsíða 35

LÆK.NABLAÐID 69,53-55,1983
53
NABLAÐIÐ
THE ÍCELANDIC MEDICAL JOURNAL
Læknafélag íslands og
Læknaíélag Reykjavíkur
69. ARG. - FEBRUAR 1983
Heymarmælingar
á nýburum
Allir peir sem starfa í págu heyrnarskertra
barna vita hversu mikilvægt er að uppgötva
og greina heyrnarskerðinguna eins snemma
og auðið er. Forsenda pess að barnið öðlist
fullkomið vald á mæltu og rituðu máli er að
heyrn sé að mestu óskert, og geta pá fyrstu
tvö ár ævinnar skipt sköpum. Þessi fyrstu tvö
ár er sá tími sem náttúran hefur ætlað okkur
til að nema undirstöðu málsins. Af pessu leiðir
að pví lengur sem pað tekur að uppgötva
heyrnarskerðinguna og hefja viðeigandi með-
ferð, peim mun meiri er sú fötlun sem af hlýst
og peim mun rýrari líkurnar á pví að barnið
spjari sig eins og best verður á kosið.
Nokkuð hefur verið um pað deilt hversu
snemma ætti að byrja á pví að leita að
heyrnarskerðingu meðal ungbarna, enda pótt
nær allir frumkvöðlar á sviði ungbarnamæl-
inga séu sammála um að byrja eigi »sem
fyrst«. Árið 1969 birtu Downs og Hemenway
skýrslu um árangur yfirgripsmikilla heyrnarleit-
arprófa í Bandaríkjunum, par sem prófaðir
höfðu verið um 17.000 nýburar. Rannsókn
pessi sætti nokkurri gagnrýni, en hún pótti pó
leiða berlega í Ijós, að nýburarnir sem »féllu« á
prófinu reyndust falla inn í ákveðna wáhættu-
hópa«, p.e.a.s. með sögu sem benti á verulega
auknar líkur á heyrnarskerðingu. í kjölfar
pessarar rannsóknar varð svo til bandarísk
samstarfsnefnd ýmissa sérfræðinga um heyrn
ungbarna (United States Committee on Infant
Hearing). í nefndinni voru fulltrúar frá
samtökum háls- nef- og eyrnalækna, talmeina-
og heyrnarfræðinga og barnalækna. Eftir
yfirgripsmiklar rannsóknir í Bandaríkjunum,
Kanada og ísrael sendi nefndin frá sér skýrslu
árið 1972, par sem mælt var með notkun
»áhættukvarða« (high risk register) með
sérstöku tilliti til heyrnarskerðingar. Sam-
kvæmt pessum kvarða voru nýburarnir heyrn-
armældir ef eitt eða fleiri áhættuatriði var að
finna í sögu peirra.
Niðurstöður rannsókna síðustu ára hafa
rennt enn frekari stoðum undir gildi áhættu-
kvarðans, og í kjölfar hans hafa siglt atferlis-
próf sem smám saman hafa verið stöðluð.
Hefur bandaríska samstarfsnefndin staðið fyr-
ir ráðstefnum par sem fjallað hefur verið um
nýjustu rannsóknir og framvindu mála.
Umfangsmiklar mælingar fara nú fram á
fæðingastofnunum víða um heim, og pótt
hvergi sé nákvæmlega eins að málum staðið,
má segja að víðast hvar sé um að ræða
tilbrigði um sama stefið, og pá yfirleitt með
beinni hliðsjón af niðurstöðum og tillögum
bandarísku samstarfsnefndarinnar. Eitt yfir-
gripsmesta leitarkerfi af pessu tagi hefur verið
próað á vegum Nova Scotia Hearing and
Speech Clinic i Halifax i Kanada, og pykir sú
aðferð sem par er beitt, hafa gefið mjög góða
raun. Með smávægilegum breytingum hefur
verið stuðst við meginpætti peirrar aðferðar
við frumraun okkar á pessu sviði á íslandi, p.e.
nýburaleitarpróf á vegum Heyrnar- og tal-
meinastöðvar íslands við fæðingadeild Land-
spítalans. Er skipulagning peirrar pjónustu í
fullu samræmi við pegar fram komnar tillögur
íslenskra sérfræðinga um göngudeildareftirlit
með nýburum í hættu (óbirt greinargerð). Til
frekari glöggvunar vísast til meðfylgjandi flæði-
rits.
Einstakir pættir áhættukvarðans, sem notað-
ur er hér á landi, eru pessir:
A. Saga um arfgenga heyrnarskerðingu í ætt-
inni (einungis tekið til tvímenninga eða
skyldari ættingja barnsins).
B. Rauðir hundar eða alvarlegir smitsjúk-
dómar móður á meðgöngutímanum. Hér
er jafnvel óljós grunur um rauða hunda
tekinn til greina.
C. Vanskapnaður á eyrum, nefi eða hálsi.
Skarð í vör eða gómklofi, par með talinn
hulinn (submucous) gómklofi.
D. Fæðingarpyngd innan við 1500 g.
E. Bilirubin meira en 20 mg per 100 ml serum.
F. Verulegur súrefnisskortur ásamt acidosis.
Hér er stuðst við tillögur íslensku sérfræð-
inganna, p.e. Apgar við 1 mín. <2, eða
Apgar við 1 mín. að viðbættum Apgar við
5 mín. < 10.