Læknablaðið - 15.04.1985, Blaðsíða 5

LÆKNABLAÐIÐ 1985; 71: 81-5.
81
Margrét Oddsdóttir, Sigurgeir Kjartansson
HNITROFSAÐGERÐIR Á SKREYJUTAUG Á
LANDAKOTI 1977-1983
ÚTDRÁTTUR
í greininni er sagt frá árangri þrjátíu og fimm
hnitrofsaðgerða á n. vagus (skreyjutaug) hjá
fimmtán konum og tuttugu körlum á aldr-
inum tuttugu og tveggja til sextíu og níu ára.
Allar aðgerðirnar voru framkvæmdar á
Landakoti á árunum 1977-1983. í febrúar og
mars 1984 var samband haft við alla þrj átíu og
fimm sjúklingana og þeir spurðir um einkenni
fyrri sjúkdóms, eftirköst og fylgikvilla. Þrjá-
tíu og þrír voru við góða líðan, en tveir þurftu
stöðuga lyfjameðferð vegna einkenna frá
maga og skeifugörn. Enginn gaf sögu um
hraða magatæmingu (dumping). Miðað er við
Visick-skala við mat á árangri og borið er
saman við árangur erlendra uppgjöra.
INNGANGUR
Hlutverk skreyjutaugaboða í sýrumyndun
maga, og þar með tilstuðlan ætisára í maga og
skeifugörn, er löngu þekkt.
Árið 1957 viðruðu Harkins og Griffith
fyrstir þá hugmynd (1, 2), að minnka sýru-
myndun án þess að trufla tæmingu maga, með
því einu að rjúfa þær taugagreinar, er liggja til
sýrumyndandi hluta magans, en þyrma meg-
instofni taugarinnar og þeim greinum er liggja
til neðri hluta og magaops. Rannsóknir þeirra
á hundum lofuðu góðu, en aðferðin hlaut þó
ekki útbreiðslu þá um hríð.
Tíu árum síðar beittu Holle og Hart (1, 2)
fyrstir þeirri aðferð er byggði á rannsóknum
Harkins og Griffiths og ruddi þar með braut
aðgerð, er síðan hefur hlotið ýmis nöfn í fræði-
ritum og meðal lækna yfirleitt, en »Highly
Selective Vagotomy« og »Parietal Cell Vago-
tomy« eru þeirra algengust. Þar sem aðgerð-
inni hefur enn ekki verið valið íslenskt nafn
verður í eftirfarandi texta notast við »hnitrof
skreyjutaugar«, nafngift er skýrir sig sjálf.
Árangursríku hnitrofi skreyjutaugar í nú-
verandi mynd lýstu Amdrup í Kaupmanna-
Frá Landakotsspítala. Barst ritstjórn 07/01 1985. Samþykkt til
birtingar og sent prentsmiðju 12/01 1985.
höfn og Johnston í Leeds árið 1969 (1, 2).
Síðan hefur aðgerðin rutt sér til rúms í
vaxandi mæli og er nú ásamt gagnrofi
skreyjutaugar og magaopslögun eða mið-
hlutun á neðri þriðjungi maga (Truncal
vagotomy, pyloroplasty, antrectomy) viður-
kennd aðgerð við ætisárum (1, 2, 3).
Síðasta áratug hefur birst mikill fjöldi
uppgjöra og árangur hnitrofsaðgerðar verið
metinn miðað við aðrar viðurkenndar
aðgerðir. Kostir hennar og takmarkanir eru
því að koma í ljós. Árið 1977 birtist i
Læknanemanum grein eftir Gauta Arnþórs-
son þar sem hann lýsir m.a. reynslu sinni af
aðgerð þessari (3).
Eftirfarandi uppgjör þrjátíu og fimm hnit-
rofsaðgerða, er allar voru gerðar á Landa-
koti af öðrum höfundi (SK) þessarar greinar
er framlag í þann fræðabálk.
EFNIVIÐUR
Sjúk/ingar. Á árunum 1977 til 1983 voru
gerðar á Landakoti 35 hnitrofsaðgerðir á
skreyjutaug. Fyrsta árið var ein aðgerð fram-
kvæmd, flestar urðu þær ellefu, en að
meðaltali voru gerðar fimm aðgerðir á ári.
í febrúar og marz 1984 voru allir sjúkling-
arnir metnir með tilliti til árangurs, eftirkasta
og fylgikvilla. Tuttugu og sex þeirra komu
í viðtal og skoðun. Símasamband var haft
við átta, er bjuggu úti á landi eða erlendis og
einn svaraði spurningalista bréflega (búsettur
erlendis).
Frá aðgerð höfðu þá liðið rúm sex ár mest,
en fimm mánuðir minnst. Meðaltími frá
aðgerð var 2,8 ár.
Alls voru þetta fimmtán konur (33-61 árs)
og tuttugu karlar (22-69 ára), en meðalaldur
við aðgerð var 43,7 ár. Þrír af þessum 35
sjúklingum voru innan við þrítugt, en fjórir
yfir sextugt.
í öllum tilvikum hafði lyfjameðferð við
ætisárum í maga og skeifugörn verið reynd,
en ekki borið tilætlaðan árangur.