Læknablaðið - 15.04.1985, Blaðsíða 14

86
LÆKNABLAÐIÐ 1985; 71: 86-90.
Páll Sigurðsson, Guðrún Jónsdóttir
SJÁLFSVÍG Á NORÐURLÖNDUM 1880 til 1980
Samanburður milli landa og hugsanlegar skráningarskekkjur
í þessari grein verður lýst niðurstööum úr
tveim norrænum athugunum varðandi
sjálfsvíg. Annars vegar er greint frá tíðni
sjálfsvíga á Noröurlöndunum á tímabilinu
1880 til 1980 og síðan er fjallað sérstaklega um
timabilið 1966 til 1980. Hins vegar eru
kannaðar hugsanlegar skekkjur í skráningu
sjálfsvíga og áhrif þeirra á samanburðinn
milli landanna.
INNGANGUR
Frá árinu 1978 hafa rannsóknaráðin í læknis-
fræði á hinum Norðurlöndunum lagt fram fé,
til þess að kosta vinnu við samanburð á tíðni
sjálfsvíga meðal þjóðanna. Höfundum þessa-
rar greinar var boðið að fylgjast með þessu
starfi og að leggja fram íslenskt efni til
samanburðar.
Fyrsti fundurinn um þetta efni var haldinn
á Hanaholmen í Finnlandi 1978. Þar lögðum
við fram upplýsingar og var það erindi birt í
skýrslu frá fundinum (1). Fundir hafa síðan
verið haldnir tvisvar á ári í þeirri nefnd, sem
hefir fjallað um málið. í henni sitja tveir
fulltrúar frá hverju landi: Prófessor Niels
Juel-Nielsen og Lisbeth Kolmos, frá
Óðinsvéum, prófessor Kalle Achté og Jouko
Lönnquist, frá Helsingfors, prófessor Nils
Retterstöl og Rolf Hessö geðlæknir, frá Osló
og geðlæknarnir Jan Beskow frá Gautaborg
og Marie Ásberg frá Stokkhólmi. Við höfum
aðeins getað sótt fáa af þessum fundum, þar
sem fjárveitingar hafa ekki verið til þessara
starfa hér á landi.
Snemma á starfsferlinum var ákveðið, að
Noregur og Danmörk legðu sérstaklega til
rannsóknastarfsmenn og samanburðurinn
yrði fyrst og fremst milli þessara landa, enda
þótt litið yrði á hin Norðurlöndin samtímis.
Samanburðarstarfið hefir verið unnið af þeim
Rolf Hessö undir handleiðslu Retterstöl og
Lisbeth Kolmos undir handleiðslu Juel-Niel-
sen.
Lokafundurinn í nefndinni var haldinn í
Barst ritstjórn 16/09/1984. Samþykkt til birtingar 20/09/1984.
nóvember 1983 á Hanaholmen og var til hans
boðið af finnska rannsóknaráðinu. Var okk-
ur falið að tilnefna þriðja íslenska fulltrúann
og sat dr. Hannes Pétursson fundinn ásamt
okkur.
EFNIVIÐUR -FLOKKUN
Þær upplýsingar, sem hér birtast, eru hluti
vinnuskýrslu, sem lögð var fram á fundinum.
Það sem varðar ísland hafa höfundar aflað og
fellt að efniviðnum.
Dánarorsökum er deilt niður á eftirfarandi
flokka samkvæmt níundu endurskoðun
hinnar alþjóðlegu sjúkdóma- og dánarmeina-
skrár (ICD-númer i sviga):
1. Eðlilegur dauði.......... (001-779)
2. Eðlilegur dauði, en orsök illa
skýrgreind eða orsök óþekkt (780-799)
3. Slys...................... (E800-E949)
4. Sjálfsvíg................. (E950-E959)
5. Morð, dráp................ (E960-E969)
6. Lögmætar aðgerðir, er leiða
til áverka................ (E970-E978)
7. Áverki eða eitrun, sem ekki
er vitað, hvort stafar af slysi
eða ásetningi............. (E980-E989)
8. Áverki af
hernaðaraðgerðum ......... (E990-E999)
Dánarorsökin áverki eða eitrun, sem ekki er
hægt að flokka sem slys, sjálfsvíg eða morð,
var tekin upp í áttundu endurskoðun sjúk-
dóma- og dánarmeinaskrárinnar, en hún tók
gildi hér á landi 1. janúar 1971. Ætlunin með
þessari breytingu var að leyfa skráningu
dauðsfalla, sem gætu verið sjálfsvíg, en ekki
væri hægt að sannprófa, að svo væri. Þessi
skráning dánarorsaka hlýtur að hafa í för með
sér, að líkur á skráningarskekkjum hafa
aukist.
NIÐURSTÖÐUR
Tíðni skráðra sjálfsvíga. Á mynd 1 er sýnd
tíðni sjálfsviga á hverja eitt hundrað þúsund
íbúa á Norðurlöndum 1880 til 1980. Sveiflur