Læknablaðið - 15.09.1988, Blaðsíða 51

LÆKNABLAÐIÐ
289
tilraunir gefa þó tæpast viðunandi árangur. Af
töflu III má sjá að sýrufastir stafir sjást við
smásjárskoðun á greftri eða vefjasýnum í um
helmingi tilfella. Hnúðabólga (granuloma) með
eða án ystingar sjást við vefjaskoðun hjá 94 til
100%. Hvorugt greinir milli f.b. og t.b. Eina
greiningaraðferðin sem algerlega greinir á milli er
jákvæð ræktun með viðeigandi
undirtegundargreiningu. Þegar ljóst er að
ræktanir hjálpa aðeins í 50 til 70% tilfella, þá er
gott að eiga húðprófin að, með greiningarárangur
hjá um og yfir 90% sjúklinga (7, 9, 17) (Tafla
III). Húðprófum skyldi beita til greiningar sem
allra fyrst í veikindum sjúklings og endurtaka
mánuði síðar í vafatilfellum. Varnarmeðferð með
ísoníasíði eða notkun annarra berklalyfja er ekki
talin nauðsynleg í heilbrigðum börnum með
eindregna, jákvæða húðsvörun fyrir f.b.
mótefnavökum (18). Þetta vekur þá spurningu
hvort sum þeirra barna sem hérlendis hafa verið
sett á berklalyf vegna jákvæðrar Mantoux
svörunar hefðu í raun þurft þess með, ef
jafnframt hefði verið hugsað til samanburðar
með húðprófum fyrir frábrigðilegum
berklabakteríum.
Meðferð byggist fyrst og fremst á brottnámi hins
sýkta aðaleitils. Það er yfirleitt allt sem þarf, því
aðliggjandi eitlaberði hjaðna sjálfkrafa á næstu
þremur til tólf mánuðum. Þetta hefur leitt til
algjörs bata í um 95% af eitlasýkinga af völdum
frábrigðilegra berklasýkla (7-9, 12). Hefðbundin
berklalyf hafa ekki bætt árangur af eitilbrottnámi
(7). Skurður og fráveita igerðar eða sýnataka
gegnum sýkta húð leiðir yfirleitt til
fistilmyndunar með útferð eða frekari
eitlastækkana innan fárra mánaða, þrátt fyrir
notkun berklalyfja eða venjulegra sýklalyfja (12).
Að lokum viljum við ítreka nauðsyn þess að
greina sjúklinga með eitlasýkingu af völdum
frábrigðilegra berklasýkla frá sjúklingum með M.
tuberculosis til að forðast ónauðsynlegar og
langvinnar lyfjagjafir, sem geta haft slæmar
aukaverkanir.
Leggja skal áherslu á það við aðstandendur slikra
barna að hér sé ekki um venjulega mannaberkla
að ræða, smithætta sé engin og einangrun því
ónauðsynleg.
Þakkir: Við þökkum yfirlæknum barnadeildar
Landspítalans, Sjúkrahúss Keflavíkur og
Heilsugæslustöðvar Húsavíkur fyrir aðgang að
sjúkraskrám og Rannsóknastofy Háskólans fyrir
upplýsingaöflun.
SUMMARY
We report 6 children with atypical mycobacterial
cervical lymphadenitis. Their age ranged from 1 Zi to 9
years. Diagnosis was made by positive cultures from
lymph nodes in 4 cases. Two were caused by M.
avium-intracellulare complex and two by M.
scrofulaceum. The remaining 2 cases were attributed to
atypical mycobacteria by granulomas/caseation and
acid fast bacilli on histology, along with a positive skin
test for atypical mycobacteria. Three of the patients
were skin tested with 2 or 3 types of atypical
mycobacteria antigens (M. a-i complex, M.
scrofulaceum, M. marinum) and T.b. antigens (5 TU),
obtained from Statens Serum Institute, Copenhagen. In
all instances there was a clear cut difference in response,
with the T.b. antigen reaction < 10 mm induration and
at least one of the atyp. mycob. antigen reaction >20
mm. The importance of simultaneous Mantoux and
atyp. mycob. skin tests in differential diagnosis of
mycobacterial disease in children is emphasized.
HEIMILDIR
1. Volinsky E, Rynearson TK. Mycobacteria in soil
and their relation to disease asssociated strains. Am
Rev Respir Dis 1968; 97: 1032.
2. Chapman JS, Spreight M. Isolation of atypical
mycobacteria from pasteurized milk. Am Rev
Respir Dis 1968; 989: 1052.
3. Lincoln EM, Gilbert LA. Disease in children due to
mycobacteria other than mycobacterium
tuberculosis. Am Rev Respir Dis 1972; 105:
683-701.
4. Sanders WE. Other Mycobacteria species. In:
Principles and practice of infectious disease. Eds:
Mandell GL, Douglas RG, Bennett JE. A Wiley
Medical Publication. N.Y. 1985: 1413-21.
5. Runyon EH. Anonymous mycobacteria in
pulmonary diseases. Med Clin North Am 1959; 43:
273.
6. Feigin RD, Cherry TD. Textbook of Pediatric
Infectious Diseases. W. D. Saunders Co. 1987:
1379-81.
7. Schaad Ub, Votteler TP, McCracken GH, Nelson
JD. Management of atypical mycobacterial
lymphadenitis in childhood. Review based on 380
cases. J Ped 1979; 95: 356-60.
8. Margileth AM. Management of non tuberculous
(atypical) mycobacterial infections in children and
adolescents. Pediatr Infect Dis 1985; 4: 119-21.
9. Margileth AM, Chandra R, Altman RP. Chronic
lymphadenopathy due to mycobacterial infection,
clinical features, diagnosis, histopathology and
management. Am J Dis Child 1984; 138: 917-22.
10. Lai KK, Stottmayer KB, Scheerman IH, McCabe
WR. Mycobacterial cervical lymphadenopathy.
Relation of etiologic agents to age. JAMA 1984;
251: 1286-8.
11. Gill JM, Fanning EA, Chomyc S. Childhood
lymphadenitis in a harsh northern climate due to
atypical mycobacteria. Scand J Infect Dis 1987; 19:
73-83.
12. Taha AM, Davidson PT, Bailey WC. Surgical
treatment of atypical mycobacterial lymphadenitis
in children. Ped Infect Dis 1985; 4: 664-7.