Læknablaðið - 15.09.1988, Blaðsíða 55

LÆKNABLAÐIÐ 1988; 74: 291-7
291
Guðmundur V. Óskarsson
HRYGGDEYFINGAR
Afturvirk athugun frá Sjúkrahúsi Akraness árin 1980 til 1986
INNGANGUR
Hér er gerð grein fyrir hryggdeyfingum á
Sjúkrahúsi Akraness (S.A.) á árunum 1980-86.
Tilgangurinn er ekki fólginn í frásögn af
byltingarkenndum nýjungum á sviði
svæfingalækninga, heldur að minna á tilvist staða
utan Reykjavíkur eins og S.A., þar sem
umtalsverð læknisfræði er stunduð, og hefur
verið í tugi ára.
Greinargerðin varðandi deyfingarnar tekur til
notagildis hryggdeyfinga við skurðaðgerðir,
notagildis hryggdeyfingarleggja, fjallað er um
blóðþrýstingsfall við deyfingarnar og birtar
tölulegar niðurstöður sem í ljós komu er
svæfingaskýrslurnar voru skoðaðar.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Heimildir eru fengnar úr svæfingaskýrslum
Sjúkrahúss Akraness á tímabilinu 1. janúar 1980
til 31. desember 1985. Sérstaklega er gerð grein
fyrir hryggdeyfingum (epidural-deyfingum) á
árunum 1984-1985. Daginn fyrir aðgerð er rætt
við sjúklinginn og honum eftir föngum gefnar
upplýsingar varðandi aðgerðina, sérlega m.t.t.
svæfingar og deyfingar. í flestum tilvikum er
sjúklingi leyft að velja þar á milli. Algengasta
lyfjaforgjöf fyrir lagningu deyfingar var tbl.
flúnítrazepam (Rohypnol) 1-2 mg undir tungu,
30-45 mínútum áður en byrjað var. Deyfingin er
lögð í »uppvöknunarherbergi«, sem í flestum
tilvikum býður upp á hljóðlátt og rólegt
umhverfi, enda lítið um stærri aðgerðir á S.A.
sem krefjast umfangsmikillar gjörgæslu eftirá.
Sjúklingur er í hliðarlegu á meðan deyfing er
lögð, en áður hefur hann fengið nál í æð og
Ringer-laktat lausn í dreypi. Sem
forvarnarráðstöfun gegn blóðþrýstingsfalli er
lausnin látin renna allhratt í byrjun, mæli ekkert
gegn því, (magn sem samsvarar hálfum til einum
lítra á klukkustund fyrstu 15 mínúturnar).
Blóðþrýstingshækkandi lyf er ávallt til reiðu, í
þessu tilfelli efedrin í þynningunni 10 mg/ml.
Húðin er deyfð með lidókaín l"7o, og síðan er
Barst 24/06/1987. Samþykkt 10/05/1988.
hryggdeyfingarstungan framkvæmd með 90 mm
Tuhoy nál á venjulegan hátt í miðlínu og
utanbastsbilið (epidural space) talið vera þar sem
viðnám gegn ísetningu nálarinnar minnkar
snögglega (»loss of resistance« aðferðin). Án
undantekninga var notað saltvatn (0,9%) til þess
að finna utanbastsbilið með þessari aðferð, en
einnig má nota loft. Venjulegast er L3-L4 bilið
notað, en ofar eða neðar eftir aðstæðum hverju
sinni.
Eftir að utanbastsbilið er fundið, er fyrst dregið
til baka í sprautuna og ef ekki kemur mænuvökvi
til baka (sem minnkar líkur á legu nálar í
mænugangi), er sprautað inn fjórum ml deyfilyfs
(»reynsluskammti«). Með örfáum
undantekningum var notað 0,5% búpívakaín án
adrenalíns. Eftir þetta er beðið í þrjár til fimm
mínútur og ef engra taugarótareinkenna verður
vart niður í ganglimi eftir þann tíma, er það
frekari ábending þess að nálin liggi á réttum stað,
og er því öllum deyfingarskammtinum sprautað
inn. Heildarmagn er mismunandi, allt frá 10-25
ml. Eftir þetta er lagður leggur gegnum nálina, sé
ástæða til, en notkun þeirra hefur aukist mikið
undanfarin ár.
Blóðþrýstingur er mældur stuttu áður en deyfing
er lögð, og eftir það á tveggja til fimm mínútna
fresti fyrstu 15 mínúturnar eftir lagningu
deyfingar, en strjálla úr því nema blóðþrýstingur
breytist verulega. Blóðþrýstingsfall er skilgreint
sem fall á slagþrýstingi (systolu) um 10 mmHg
eða meira á fyrstu 90 mínútunum eftir lagningu
deyfingar. Blóðþrýstingurinn var mældur með
hefðbundinni aðferð, með hlustpípu og
kvikasilfursmæli. Aldrei var notast við mælitæki
sem komið er fyrir innan æða. Því miður var
þanþrýstingur (diastola) ónákvæmt skráður,
þannig að ekki verður notast við þau gildi hér, og
af sömu orsökum ekki við
»meðalslagæðaþrýsting« (mean arterial pressure)
sem gjarnan er notaður sem mælikvarði.
Langflestir sjúklinganna fengu deyfilyf í æð
meðan á aðgerð stóð. Lyfjagjafirnar voru
ákveðnar af þeim lækni sem sá um sjúklinginn, en