Læknablaðið - 15.09.1988, Blaðsíða 41

LÆKNABLAÐIÐ
281
verið tekið í notkun á Statens Seruminstitut til
viðbótar hinum.
Niðurstöður. Frá kvennadeild fundust svör við
279 sýnum og voru 20 jákvæð eða 7,1170. Tafla II
sýnir aldursdreifingu kvennanna.
Einstaka sýni, sem bárust úr útlendum konum og
börnum (frá Grænlandi og af Keflavíkurflugvelli)
eru ekki talin með. Af konunum 20 með mótefni
höfðu 19 lág mótefni, þ.e. merki um gamalt smit.
Ein 29 ára kona mæld í mars 1981 var hins vegar
með há mótefni: SF próf jákvætt í þynningu
1:6.250, glitmótefnapróf fyrir IgG 1:31.250 og
IgM 1:50. Benda þessar niðurstöður til, að smit
hafi orðið nokkrum vikum eða fáeinum
mánuðum fyrir mælingu. Ástæðan fyrir innlögn
og mótefnamælingu hjá þessari konu var
fósturdauði á 31. viku meðgöngu. I sjúkrasögu
kom fram, að hún hafði fengið hita og einkenni,
sem líktust inflúensu um tveim vikum fyrir
innlögn. Við skoðun fundust stækkaðir eitlar á
hálsi og í holhönd.
Krufning á fóstrinu leiddi í ljós mikla morknun
(maceratio). Stærð samsvaraði 26-28 vikna
meðgöngu. Engin vansköpun sást. Við
smásjárskoðun á vefjum var ógerlegt að dæma
um sjúklegar breytingar vegna morknunar.
Vefjarannsókn á fylgjunni sýndi einungis
hrörnunarbreytingar af því tagi, sem sjást eftir
fósturdauða. Á vefjarannsóknarbeiðni var þess
ekki getið, að möguleiki væri á bogfrymlasótt og
voru sérlitanir fyrir bogfrymlum því ekki gerðar.
í tilefni af þeirri rannsókn, sem hér er sagt frá,
voru skornar nýjar sneiðar úr fylgju og
fósturlíffærum og gerðar sérlitanir, PAS
(periodic-acid-schiff) og silfurlitun
(methenamine-silver). í þessum nýju sneiðum
fannst langstæð bólga í nokkrum fylgjutotum
(villitis chronica). Auk þess sáust á allmörgum
stöðum i fylgjusneiðunum litlar blöðrur með
örverum, sem litu út eins og bogfrymlar. í
fósturlíffærum fundust ekki vefjablöðrur, en á
nokkrum stöðum sáust örverur inni í frumum,
sem lituðust jákvætt með báðum sérlitunum.
Tafla II. Aldursdreifing kvenna sem svör úr
bogfrymiamótefnamœiingu voru þekkt um og fjöldi
jákvœðra sýna.
Aldurshópar Fjöldi Jákvæö svör Hlutfall
16-19..................... 8
20-35 .................. 245 15 6,1
36-43 ................... 26 5 19,2
Alls 279 20 7,2
Niðurstaða af þessari nýju vefjaskoðun var því:
Bogfrymlasýking í fylgju og fóstri.
Þessi kona varð aftur þunguð í desember 1981 og
fæddi heilbrigt barn í ágúst 1982.
Bogfrymlamótefni voru mæld hjá henni nokkrum
sinnum á meðgöngutímanum og hjá barninu
þegar það fæddist. Reyndist barnið hafa SF-próf
jákvætt í þynningu 1:1.250,
komplímentbindipróf 1:16, IgG 1:1.250, en IgM
mótefni mældust ekki. Þetta voru sömu gildi og
mældust hjá móðurinni fyrir fæðingu, nema hún
hafði IgM mótefni í þynningu 1:10. Mótefni voru
enn mæld hjá barninu tveggja mánaða gömlu og
var SF þá jákvætt í þynningu 1:250,
komplímentbindipróf 1:2, IgG 1:250 og IgM
neikvætt. Barnið fæddist sem sé með IgG mótefni
úr móðurblóði, sem fljótlega fóru dvínandi, en
ekki IgM mótefni, enda kemst sameind þess ekki
úr blóði móður gegnum fylgju í fósturblóð. Ef
IgM mótefni finnst í blóði barns, þýðir það, að
barnið hefur sýkst og myndað sitt eigið IgM.
Frá barnadeildum fundust svör víð 79 sýnum og
voru fimm jákvæð eða 6,8%. Fjögur barnanna
voru nýburar og eitt 7 vikna gamalt. Börnin voru
öll með lág mótefnagildi og ekkert þeirra með
IgM mótefni. Eitt er barn konunnar, sem greint er
frá hér að ofan. Mæður tveggja annarra höfðu
sama magn mótefna og börn þeirra. Frá mæðrum
tveggja voru sýni ekki send í mótefnamælingu, en
allt bendir til, að mótefni þeirra barna hafi einnig
verið úr móðurblóði eftir gamalt smit.
Engin tilraun var gerð til að kanna búsetu-,
utanferða- né atvinnusögu þeirra kvenna, sem
mótefni fundust hjá. Vitað er þó, að ein þeirra er
upprunnin í Mið-Ameríku og önnur hefur lengi
verið búsett í Mið-Evrópu. Er sennilegt, að þær
hafi smitast í viðkomandi löndum, en ekki er
hægt að álykta neitt um hvar eða af hverju hinar
hafi fengið bogfrymlasmit. Það er hins vegar
vitað, að bogfrymlar hafa sýkt sauðfé hér á landi
og valdið lambaláti (6).
Úrtakið, sem fjallað er um, er illa afmarkað.
Árlega leggjast um og yfir 300 konur inn á
kvennadeild Landspítala vegna fósturláts, en á
undanförnum sjö árum hafa aðeins 325 beiðnir
borist frá kvennadeild um mótefnamælingar gegn
bogfrymlum. Tölfræðileg niðurstaða um algengi
fósturláts af völdum bogfrymla hér á landi fæst
því ekki úr þessum hópi. Lita verður á þennan
efnivið sem úrtak úr hópi þungaðra kvenna á
íslandi, þó með þeirri skekkju, að í honum eru
konur, sem mótefni eru mæld hjá vegna þess að
vitað er, að þau hafa verið jákvæð áður.