Læknablaðið - 15.11.1989, Blaðsíða 13

LÆKNABLAÐIÐ 1989; 75: 337-41
337
Jakob Kristinsson, Þorkell Jóhannesson, Hildigunnur Hlíöar
KLÓRALEITRANIR
ÚTDRÁTTUR
Á 10 ára tímabilinu 1978-1987 mátti rekja
11 dauðsföll hér á landi að hluta eða öllu
leyti til klóraleitrunar. Málum þessum var
vísað til réttarefnafræðilegra rannsókna í
Rannsóknastofu í lyfjafræði. Greint er frá
niðurstöðum þessara rannsókna og lýst
er aðferð til ákvörðunar á þríklóretanóli í
líkamssýnum.
INNGANGUR
Klóral (2,2,2-þríklórasetaldehýð) er svefnlyf,
sem fyrst var farið að nota árið 1869 (1).
Efnið sjálft er óstöðugt og hentar því illa til
lyfjagerðar. Það myndar hins vegar stöðugri
efnasambönd (hálf-asetöl) með ýmsum efnum,
sem hafa hýdroxýlhópa að geyma. Þekktast
slíkra efnasambanda er klóralhýdrat (sjá mynd
1), sem er samband klórals og vatns.
Klóralhýdrat hefur verið notað hér á landi
áratugum saman og er elsta svefnlyf, sem
nú er notað. Annað og miklu yngra afbrigði
klórals er klóralódól (Mechloral ®, sjá mynd
1). Klóralódól umbrotnar í meltingarvegi í
klóralhýdrat og er því forlyf klóralhýdrats.
Helstu kostir þess umfram klóralhýdrat
eru þeir, að það ertir síður í maga (það
er algeng hjáverkun eftir klóralhýdrat).
Einnig er hér á markaði klóralhýdrat-
asetýlglýsínamíð (Ansopal ®), sem er samband
(komplex) klóralhýdrats og asetýlglýsínamíðs í
hlutföllunum 1:1.
Klóral (klóralhýdrat) frásogast mjög greiðlega
frá meltingarvegi. Það umbrotnar mjög hratt
(helmingunartími í plasma um 4 mín.) í
þríklóretanól. Er verkun klórals rakin til
þessa umbrotsefnis, enda finnst lítið sem
ekkert óumbreytt klóral í blóði eftir töku þess
í lækningalegum skömmtum. Eru umbrot
klóralhýdrats sýnd á mynd 2. Venjulegir
Frá Rannsóknastofu í lyfjafræöi, Háskóla íslands. Barst
29/03/1989. Samþykkt 18/05/1989.
svefnskammtar af klóralhýdrati eru á bilinu
0,5-2 g (2).
Helstu kostir klórals sem svefnlyfs er stutt
verkun (t ‘/2 fyrir tríklóretanól er um 8 klst.).
Það er enn fremur talið trufla svefnmynstur
minna en mörg önnur svefnlyf og hafa
litlar eftirverkanir (2). Að öðru leyti svipar
verkunum klórals mjög til barbitúrsýru-
sambanda. I heild verður þó að telja, að
svefnverkun klórals sé illa rannsökuð.
CCI3-CHO
Klóral
CCI3-CH(OH)2
Klóralhýdrat
CCI3-CHOH OH
6-ch-ch2-c-ch3
ch3 ch3
Klóralódól
Mynd 1.
CCI3-CH(OH)2 (I)
I Alkóhól-
dehydrógenasi
cci3-ch2oh (n)---------> ccij-cooH (nz)
Glúkúronsýru-
transferasi COOH
cci3ch2-Oi.o—X. (n)
WoH
OH
Mynd 2. Umbrot klóralhýdrats. Klóralhýdrat (I) afoxast
fyrir tilstilli alkóhóldehýdrógenasa í þríklóretanól (II).
Þríklóretanól tengist síöan viö glúkúrónsýru og myndar
úróklóralsýru (III). Það oxast einnig aö hluta I þríkló-
redikssýru (IV), sem ásamt úróklóralsýru er aöalum-
brotsefni klóralhýdrats I þvagi. Helmingunartími þríkló-
redikssýru I blóði er langur (4-5 dagar). Safnast hún
því fyrir í líkamanum viö áframhaldandi gjöf klóralhý-
drats.