Læknablaðið - 15.05.1991, Qupperneq 24

186
LÆKNABLAÐIÐ
ÁHRIF TVEGGJA
ÚTENSÍMA KÝLAVEIKIBAKTERÍUNNAR
AEROMONAS SALMONICIDA UNDIRTEGUNDAR
ACHROMOGENES Á VEFI OG LÍFFÆRI LAXA
Höfundar: Bjarnheiður K. Guðmundsdóltir, Bemharð
Laxdal, Silja Tapaninaho, Jón B. Bjamason. Tilraunastöð
Háskóla Islands í meinafræði, Keldum, efnafræðistofa
Raunvísindastofnunar Háskóla Islands
Þrjár undirtegundir hins gram neikvæða sýkils Aeromonas
salmonicida eru sjúkdómsvaldar í íiski: Aeromomas
salomicida undirteg. salmonicida veldur kýlaveiki
(fumnculosis), Aeromonas salmonicida undirteg.
achromogenes og Aeromonas salmonicida undirteg.
masoucida valda báðar afbrigði af kýlaveiki (atypical
furunculosis). Rannsóknir á íslenskum stofnum
A. salmonicida hafa leitt í ljós að þeir eru allir af
undirtegundinni achromogenes. I erindinu verður fjallað
um rannsóknir á ensímum sem kýlaveikibakteríur gefa frá
sér út í umhverfi sitt.
Tveir prótínkljúfar voru einangraðir úr útensímlausn
kýlaveikibakteríustofns af undirtegundinni
achromogenens. Annar prótínkljúfurinn er málmháð
ensím (P20), sem sýnt hefur verið fram á að er aðaleitur
bakteríustofnsins, hinn (P27) tilheyrir flokki serin
prótínkljúfa. I erindinu verður einangrun P27 (serin
prótínkljúfans) lýst.
Lýst verður sjúkdómseinkennum og vefjabreytingum
í laxi, sem sýktur var með kýlaveikibakteríu, og
samanburður gerður við breytingar sem urðu þegar
fiskurinn var sprautaður með: útensímalausn sama
bakteríustofns; blöndu af P20 og P27; hreinum P20
prótínkljúf og hreinum P27 prótínkljúf.
SALMONELLA FARALDUR í HROSSUM
Höfundur: Eggert Gunnarsson. Tilraunastöð Háskóla
Islands í meinafræði, Keldum
Síðsumars árið 1989 varð vart við folaldadauða af
völdum Salmonella typhimurium á tveim bæjum í einu
blómlegasta landbúnaðarhéraði landsins. Rannsóknir okkar
beindust að því að kanna útbreiðslu og mö|ulegar orsakir
og smitleiðir þessarar sýkingar á svæðinu. Á næstu
mánuðum voru öll grunsamleg dauðsföll og veikindi í
hrossum rannsökuð með tilliti til Salmonellasýkingar.
Ennfremur vom tekin saur- eða gamasýni í sláturhúsum,
úr villtum fuglum, vatnsbólum og í bithaga.
Salmonella typhimurium sýking var staðfest í hrossum
á fimm bæjum. Að auki ræktaðist S. typhimurium úr
sláturhúsasýnum úr folöldum frá tveimur bæjum. S.
typhimurium fannst þannig á sjö bæjum og samtals
drápust líklega 52 hross af völdum Salmonellasýkingar.
Einn maður smitaðist, líklega við sýnatöku úr dauðu
hrossi.
S. typhimurium fannst í 13 af 19 hröfnum (68%), 25 af
38 máfum (66%), í hrossataði og fugladriti í haga og í
vatnsbólum búfjár. Erfitt er að fullyrða nokkuð um það
hvemig smit hefur upphaflega borist í hrossin en líklegt
má telja að smit hafi magnast upp á svæðinu fyrir tilstilli
fugla sem mengað hafa vatnsból og bithaga.
TÁLKNVEIKI í LAXASEIÐUM: ÁHRIF
BÖÐUNAR MEÐ CHLORAMIN Á AFFÖLL VIÐ
FRUMFÓÐRUN
Höfundar: Björgvin Richards, Júlíus B. Kristinsson,
Logi Jónsson, Sigurður Helgason. Rannsóknastofu í
lífeðlisfræði, Silfurlax hf., Tilraunastöð H.I. í meinafræði,
Keldum
Skemmdir á tálknum í laxaseiðum (Salmo Salar L.) hafa
víða valdið umtalsverðum dauða í seiðaeldisstöðvum.
Ekki hefur alltaf tekist að rekja skemmdimar til
umhverfis- eða smitþátta. Hjá Silfurlaxi hf. í Ölfusi vom
afföll vemleg af völdum tálknskemmda árin 1987 og
1988 og fram á árið 1989. Þessara affalla gætti helst á
þeim viðkvæma tíma í lífsferlinu þegar fæðunám hefst
(fmmfóðrun). Ekki tókst að rekja afföllin til eins eða fleiri
orsakavalds. Því var ákveðið eftir nokkrar fortilraunir að
reyna fyrirbyggjandi böðun með Chloramin-T.
Tilraunin hófst í lok maí 1989 og stóð í þrjá mánuði.
Baðað var tvisvar í viku í fjórum kerjum með styrknum
4-5 mg/1 í eina klst. Fylgst var með breytingum á tálknum
bæði í tilrauna- og viðmiðunarhópunum.
Áhrif böðunarinnar vom þau að afföll tilraunahópanna
vom um 20% en afföll viðmiðunarhópanna um 70%.
Einnig var tölfræðilegur munur á útliti tálkna eftir því
hvort seiðin vom böðuð með Chloramin-T eða ekki þó
ekki tækist að koma í veg fyrir tálknskemmdimar að öllu
leyti.
Það þykir því sýnt að fyrirbyggjandi böðun með
Chloramin-T hefur jákvæð áhrif á tálknskemmdir
hjá laxaseiðum við fmmfóðrun og afföll af völdum
skemmdanna verða óveruleg, ef einhver.
Verkefni þetta er styrkt af Rannsóknasjóði H.I.
CYCLOSPORIN BÆTIR LIÐAGIGT HJÁ
SÓRASJÚKLINGUM
Höfundar: Kristján Steinsson, Ingileif Jónsdóttir,
Helgi Valdimarsson. Lyflækningadeild Landspítalans,
rannsóknastofa Háskólans í ónæmisfræði Landspítalanum
Inngangur: Lyfið cyclosporin hefur verið notað í
vaxandi mæli undanfarin ár til að koma í veg fyrir
höfnun ígræddra líffæra. Lyfið hamlar boðefnamyndun
T eitilfmma, en það em fyrst og fremst þessar fmmur
ónæmiskerfisins sem ráðast á vefjagræðlinga. Nýlega
hefur verið sýnt fram á að T frumur orsaka sóraútbrot í
húð, og að cyclosporin eyðir slíkum útbrotum. Um 5-10%
af sórasjúklingum fá liðagigt, sem getur stundum orðið
mjög illvíg. Rétt þótti að kanna hvort cyclosporin hefði
áhrif á liðagigt sórasjúklinga.
Aðferðir og niðurstöður: Átta sjúklingum með sóra og
liðagigt var gefið cyclosporin 3.5 mg/kg. Sjö þessara
sjúklinga tóku lyfið í sex mánuði eða lengur (einn hætti
vegna aukaverkana) og sýndu þeir allir mjög afgerandi
bata. Húðútbrot og liðbólgur bötnuðu nokkum veginn
samtímis, en versnuðu fljótlega eftir að meðferð var hætt
eða lyfjaskammtur minnkaður niður fyrir 2 mg/kg.
Alyktun: Cyclosporin hefur mjög öfluga bólgueyðandi
verkun í sóraliðagigt. Þetta bendir til þess að svipuð
meingerðarferli séu í gangi í húð og liðamótum þessara
sjúklinga.