Læknablaðið - 15.05.1991, Page 47

LÆKNABLAÐIÐ
205
taugum frá intermediolateral súlu mænu, án nokkurrar
umtengingar á Ieiðinni. I athugunum okkar á stýringu
virkni í þessum taugum urðum við þó varir við
að gangliublokkerar minnkuðu virkni í taugum til
nýmahettanna, en slíkt samrýmist illa ofangreindri mynd.
Rafvirkni nýmahettutauga (NHT) var skráð í
chloralose-svæfðum Wistar rottum. Einnig var skráð
frá nokkmm nýmataugum (NT) til samanburðar
(postganglioniskar). Um það bil 60% NHT sem prófaðar
voru svöruðu trimetaphan-gjöf (ganglion blocker) í
bláæð með minnkaðri virkni (minnkun í 52±11% af
viðmiðunargildi, p<0.01), eins og NT (20±6%, p<0.01),
og flokkuðust því sem aðallega postganglioniskar taugar
(post-NHT). Aðrar NHT svömðu þessari lyfjagjöf
með aukinni virkni (152±29%, p<0.01), eins og
búast má við (preganglioniskar, pre-NHT) vegna
blóðþrýstingslækkunar. Einnig vom ýmis einkenni í
virknimynstri tauganna skoðuð, svo sem púlsvirkni í
takt við hjartslátt og breytileiki heildartaugavirkni í
hjartsláttarbili (heilduð virkni milli tveggja R-bylgna
hjartarafrits. I NT er virknin mjög sveiflukennd í takt
við hjartslátt, með topp undir lok díastólu, en í pre-NHT
er virknin mjög jöfn yfir allt hjartsláttarbilið. Post-NHT
höfðu einnig sveiflukennda virkni, en þó ekki í sama mæli
og NT. Breytileiki í heildar R-R-virkni var svipaður í
báðum postganglionisku taugagerðunum, og mun meiri
en hjá pre-NHT.
Niðurstöður okkar styðja eldri niðurstöður, úr
vefjafræðilegum athugunum, á tilvist postganglioniskrar
taugunar nýmahetta og em athuganir okkar fyrstu
lífeðlisfræðilegu athuganimar á rafvirkni þessara tauga.
Hlutverk post-NHT gæti verið í tengslum við stjómun
blóðflæðis um NH, steramyndun og losun.
OXYTÓCÍN OG SALTÚTSKILNAÐUR HJÁ
ROTTUM
Höfundur: Sighvatur Sœvar Arnason. Rannsóknastofa
Háskóla fslands í lífeðlisfræði
Oxytócín virðist geta gengt saltútskilnaðarhlutverki hjá
rottum. Það eykst við vatnsskort og saltvökvadrykkju,
og örvun osmónema í undirstúki virðist örva losun
oxytócíns; í nýrum em viðtakar fyrir oxytócíni og virkar
það sérstaklega þegar vasopressín er til staðar (Leng
et al. Comp Biochem Physiol 1988; 90A: 781-8). Ef
oxytócín á að gegna lífeðlislegu hlutverki við að losa
líkamann við salt, þá ætti næmi fyrir oxytócíni hjá
venjulegum heilbrigðum rottum að breytast eftir því hve
mikil saltinntaka er.
Fjórir hópar karlrotta vom langtímaaðlagaðir að mismikilli
saltinntöku, frá 0.5 til 120 mmól Na+/kg*dag, svæfðir
með barbitúrsvæfingu og fylgst með nýmaútskilnaði undir
stigvaxandi inngjöf á oxytócíni (0.02 - 20 pmól/mín*kg);
jafnframt var stöðugt innflæði af angíótensíni (20
pmól/mín*kg).
Fyrir inngjöf var Na+ -útskilnaðurinn 2-3 /rmól/mín*kg.
Hásalt-hópamir vom ívið næmari fyrir lægri oxytócín-
styrkjunum. Við hæsta styrkinn var Na+-útskilnaðurinn
í þeim orðinn 16 /imól/mín*kg en 12 /imól/mín*kg í
lágsalt-hópnum. Rottur á venjulegri saltinntöku sýndu
minnsta svömn við hæsta styrknum: 8 /imól/mín*kg.
Oxytócínið hafði einnig mikil áhrif á vökvaútskilnaðinn;
við hæsta styrkinn jókst hann um 100 /ri/mín*kg hjá
hásalt-rottunum, um 71 /ri/mín*kg hjá lágsalt-rottunum
en ekki nema um 38 /ri/mín*kg hjá rottunum á venjulegri
saltinntöku.
Magn saltneyslunnar hefur því áhrif á svömn við
oxytócíni. Það örvar bæði útskilnað Na+ og vökva.
Áhrifin svipa um margt til áhrifa ANP við þessar
tilraunaaðstæður.
ÁHRIF SALTNEYSLU Á NÆMI ROTTA FYRIR
ANP OG ANGÍÓTENSÍNI
Höfundar: Sighvatur Sœvar Arnason, María Bjamadóttir.
Rannsóknastofa Háskóla íslands í lífeðlisfræði
Hjartahormónið ANP eykur nýmaútskilnað vökva
og NaCL en angíótensín dregur úr. Einn af
aðallosunarþáttum ANP er rúmmál blóðsins en það sem
hluti af utanfrumuvökva er háð saltmagni líkamans.
Tilgangur þessara rannsókna var að athuga samband
saltneyslu og ANP-næmi hjá heilbrigðum rottum og
samspil hormónsins við angíótensín (AII) með tilliti til
starfsemi nýmanna.
Tvær hóparaðir af rottum, fjórir hópar í hvorri röð, vom
aðlagaðir til langs tíma að mismunandi saltneyslu, 0.5 til
120 mmól Na+/kg*dag. Undir barbitúratsvæfingu vom
áhrif stighækkandi styrks ANP (0.02-20 pmól/mín*kg)
athuguð á nýmastarfsemina. Niðurstöður vom þær að
í báðum hóparöðum svöruðu hásalt-rottumar inngefnu
ANP mun betur en rottur á venjulegri saltinntöku bæði
með tilliti til vökvaútskilnaðar og Na+ -útskilnaðar. Aftur
á móti sýndu lágsalt-rottumar ýmist minna næmi (fyrri
hóparöðin) eða meira næmi (sú seinni) miðað við rottur
á venjulegri saltinntöku, en þó ekki eins mikið næmi
og hásalt-rottumar. I fyrri hóparöðinni voru áhrifin af
ANP athuguð aftur undir stöðugri inngjöf af háum styrk
AII og hurfu ANP-áhrifin nánast í lágsalt-rottunum en
vom enn vel sýnileg en mun minni í hásalt-rottunum. I
seinni hóparöðinni var AII gefið í stigvaxandi styrk undir
stöðugri inngjöf af háum styrk ANP og jókst þá Na+ -
útskilnaðurinn undir áhrifum minni All-styrkjanna en
minnkaði síðan aftur þegar að hæsta All-styrknum kom
og gerðist þetta í öllum fjómm hópunum.
Saltinntaka hefur áhrif á næmi fyrir inngefnu ANP og
getur inngefið AII unnið á móti áhrifum ANP óháð
saltinntöku.
ÁHRIF ALDÓSTERÓNS Á PARMA OG
BLÓÐSTYRK HORMÓNA í HÆNSNFUGLUM
Höfundar: Sighvatur Sœvar Arnason, Erik Skadhauge.
Rannsóknastofa í lífeðlisfræði, Institut for veterinær
fysiologi og biokemi, Den Kgl. Veterinær- og
Landbohöjskole, Kaupmannahöfn
I fuglum er neðri hluti þarmanna, colon og coprodeum,
endastöð í stjómun á seltu- og vökvaútskilnaði, þar
sem blandast saman þvag og iðramauk, því þar er
endurupptaka á seltu og vökva breytanleg og undir stjóm
hormóna, meðal annars aldósteróns. I hænsnfuglum á lágri
saltinntöku er amiloríð-næmur Na+-flutningur mikill bæði
í colon og coprodeum, en í fuglum á hárri saltinntöku er
enginn jónaflutningur í coprodeum og í colon hefur hann
breyst úr amiloríð-næmum yfir í amínósýruháðan Na+-
flutning. Óljóst er hvað viðheldur amínósýmháða Na+-
flutningnum í fuglum á hárri saltinntöku, en margt bendir
til þess að aldosterón viðhaldi hinum háa amiloríðnæma