Læknablaðið - 15.05.1991, Blaðsíða 22

184
LÆKNABLAÐIÐ
í plasma þessara tveggja náskyldu hópa. Greiningu
á blóðsýnum Vestur-íslendinga er að mestu lokið og
hún hafin á sýnum Héraðsbúa. Hvorki kyn né aldur
hafa martæk áhrif á fitusýrusamsetningu fosfólipíða
meðal Vestur-íslendinga. Samanburður við niðurstöður
úr eldri rannsókn meðal reykvískra karla sýndi hins
vegar að hlutfall 20:4n6 (AA) var marktækt hærra
og hlutfall 20:5n3 (EPA) og 22:6n3 (DHA) marktækt
Iægra meðal vestur-íslenskra karla á sama aldri.
Fitusýrumunstur fosfólipíða í plasma Vestur-Islendinga
líktist fitusýrumunstri íslenskra kransæðasjúklinga.
Styrkt af rannsóknasjóði Háskóla Islands og vísindasjóði.
DÆMI UM ÁHRIF UMHVERFIS Á ALGENGI
HÁÞRÝSTINGS
Höfundar: Stefán B. Sigurðsson, G. Pétursdóttir, A.B.
Way, M. Karlsson, J. Axelsson. Rannsóknastofa í
lífeðlisfræði, Háskóla Islands, Texas Tech University,
Health Science Center, Lubbock, Texas, U.S.A
Þær niðurstöður sem hér eru kynntar eru hluti
samanburðarrannsókna á tveimur hópum Islendinga,
öðrum búsettum á Fljótsdalshéraði en hinum búsettum á
Interlake svæðinu norðan Winnipeg, Kanada.
I þessum þætti rannsóknarinnar var blóðþrýstingur mældur
hjá fullorðnum einstaklingum (314 Islendingum, 243
Vestur-íslendingum) á aldrinum 20-60 ára. Blóðþrýstingur
var mældur í mmHg við þrjár mismunandi aðstæður: a)
eftir að minnsta kosti 10 mínútna hvíld, liggjandi á bekk,
b) sitjandi í hvíld á þrekhjóli, c) eftir að hafa hjólað í að
minnsta kosti þrjár mínútur við létta áreynslu sem þó
var nægileg til að auka hjartsláttartíðni um 40-60% af
hvíldarhjartslætti. Háþrýstingur var skilgreindur hér sem
systola/diastola yfir 160/95 við aðstæður a) og b) og yfir
190/100 við aðstæður c).
Niðurstöður urðu eftirfarandi: 19.7% Islendinga voru yfir
háþrýstimörkum við aðstæður a), 45.7% við aðstæður
b) og 35.7% við aðtæður c). Aftur á móti voru aðeins
7.1% Vestur-íslendinga með háþrýsting við aðstæður a),
20.6% við aðtæður b) og 27.0% við aðstæður c). Um
það bil helmingur íslenska hópsins var með háþrýsting
við einhverja af aðstæðum a), b) og c), en aðeins um
þriðjungur Vestur-Islendinga. Auk þessa kom í ljós, að
aldursdreifing þeirra sem höfðu háþrýsting var mjög
mismunandi milli hópanna. Um 35% Islendinganna sem
höfðu háþrýsting við einhverja hinna þriggja aðstæðna
vom undir fertugu, en einungis 14% Vestur-íslendinganna.
Þar sem þessir hópar em erfðafræðilega náskyldir álítum.
við að mismunandi umhverfi og lifnaðarhættir hljóti að
vera orsök þessa mismunar í hárþrýstingi.
Styrkt af vísindasjóði Islands og mjólkurdagsnefnd
RANNSÓKNIR Á DNA MYNDUN OG
ÖRSJÁRGERÐ BAKTERÍA VIÐ EFTIRHRIF
EFTIR SÝKLALYFJAGJÖF
Höfundar: Magnús Gottfreðsson, Helga Erlendsdóttir,
Ragnhildur Kolka, Aðalsteinn Guðmundsson, Sigurður
Guðmundsson. Lyflækninga- og sýklarannsóknadeild
Borgarspítala, rannsóknastofa Háskólans í líffærafræði
Eftirhrif sýklalyfja (postantibiotic effect, PAE) em
tímabundin seinkun eða stöðvun á vexti baktería eftir að
sýklalyf em horfin af sýkingarstað. Þessi vaxtarstöðvun
er mislöng eftir því hvaða bakteríur og lyf eiga í hlut.
Flest sýklalyf geta valdið eftirhrifum hjá gram-jákvæðum
bakteríum, en hjá gram-neikvæðum bakteríum koma
eftirhrif einungis fram eftir gjöf lyfja sem verka á prótein-
og/eða kjamasýruframleiðslu. Hins vegar valda /3-
lactamlyf ekki eftirhrifum hjá þessum hópi baktería.
Auk þess em bakteríur í mörgum tilvikum næmari fyrir
áti hvítkoma á þessu tímabili (postantibiotic leukocyte
enhancement, PALE). Hin síðari ár hefur áhugi manna á
eftirhrifum sýklalyfja farið vaxandi því talið er að aukin
þekking á þessum þætti í samspili baktería og sýklalyfja
geti bætt skömmtun lyfjanna og dregið úr aukaverkunum.
Orsakir eftirhrifa em ekki þekktar. Sýnt hefur verið
fram á að þau skýrast ekki af sýklalyfjum í lágri þéttni
á sýkingarstað. Við höfum kannað bæði DNA myndun og
útlitsbreytingar baktería meðan eftirhrif vara. Rannsakaðar
hafa verið bæði gram-jákvæðar og gram-neikvæðar
bakteríur (S. aureus, E. coli og P. aeruginosa) og
þrjú til sex sýklalyf gegn hverri tegund. Bakteríurnar
voru merktar með ’H-thymidine eða 3H-adenine, DNA
síðan fellt út og geislavirknin mæld. Við athuganir á
útlitsbreytingum var notuð rafeindasmásjá (transmission
electron microscope).
Við höfum sýnt fram á að DNA myndun er lítil við
eftirhrif eftir öll sýklalyf að ciprofloxacini undanskildu.
Bæling þessi er þó mismikil eftir því hvaða lyf eiga í
hlut. Að auki höfum við þróað nýja aðferð til að meta
eftirhrif með mælingum á DNA myndun og hefur hún
sýnt góða fylgni við viðurkenndar aðferðir (r=0.988 fyrir
E. coli og r=0.831 fyrir S. aureus). Með rafeindasmásjá
hafa verið greindar sértækar breytingar á örsjárgerð
bakteríanna eftir því hvaða lyf hafa verið gefin. Þessar
athuganir benda til þess að orsakir eftirhrifa kunni að vera
breytilegar eftir þvf hvaða bakteríur og lyf eiga í hlut.
RANNSÓKN Á ÁRANGRI BÓLUSETNINGA
GEGN HETTUSÓTT, MISLINGUM OG RAUÐUM
HUNDUM
Höfundar: Auður Antonsdóttir, Margrét Guðnadóttir,
Halldór Hansen, Magnús Stefánsson. Rannsóknastofu
Háskólans f veirufræði Ármúla la, Heilsuvemdarstöð
Reykjavíkur, Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri.
Árið 1989 var gerð sú grundvallarbreyting á
bólusetningum gegn mislingum og rauðum hundum,
að farið var að gefa þessi bóluefni saman ásamt með
hettusóttarbóluefni öllum bömum við 18-24 mánaða
aldur. Áður vom öll böm bólusett gegn mislingum við
18-24 mánaða aldur, einungis mótefnalausar 12 ára
stúlkur bólusettar gegn rauðum hundum og ekki hefur
verið bólusett reglubundið gegn hettusótt áður hér á landi.
Rannókn á árangri áðumefndra bólusetninga, var
skipulögð í nóvember 1989. Styrkur fékkst úr
Vísindasjóði til verkefnisins og sýnataka hófst í maí
síðastliðnum. Kynntar verða niðurstöður úr hluta
rannsóknarinnar. Safnað hefur verið blóðsýnum frá:
a) 136, tveggja til þriggja ára bömum bólusettum með
þrígilda bóluefninu,
b) 136, 12 ára skólastúlkum, bólusettum gegn rauðum
hundum,
c) 58, þriggja til fjögurra ára bömuni bólusettum með
eingildu mislingabóluefni.
í hópi a) mældust 91.9% með ömgg vemdandi mótefni
gegn rauðum hundum, 95.6% með mótefni gegn