Læknablaðið - 15.05.1991, Blaðsíða 7

LÆKNABLAÐIÐ
173
VÍXLBINDING EINSTOFNA MÓTEFNA VIÐ
SAMEINDIR í STREPTÓKOKKUM OG HÚÐ
Höfundar: Ingileif Jónsdóttir, Ingibjörg H. Halldórsdóttir,
Karl Kristinsson, Helgi Valdimarsson. Rannsóknastofa
Háskólans í ónæmisfræði, sýkladeild Landspítalans
Sýkingar af völdum /3-hemolýtískra streptókokka
geta komið af stað sjálfsofnæmissjúkdómum, sem
taldir eru orsakast af víxlverkandi (cross-reactive)
ónæmisviðbrögðum. Mögulegt er að sameindaskyldleiki
milli streptókokka og húðar orsaki á sama hátt sóraútbrot
sem koma í kjölfar streptókokkasýkinga. Framleidd
voru einstofna mótefni gegn streptókokkum af flokki
A, og reyndust 10/39 bindast heilbrigðri húð. Fjögur
þessara mótefna (IEl, IIFl, IF3 og IC4) bundust
keratíni og aktíni, þrátt fyrir að þau sýndu mismunandi
litunarmynstur á húð. Tvö (IC2 og IB2) bundust engri
þeirra sameinda sem prófaðar voru: keratíni, myósíni,
aktíni, kollageni og DNA. M-prótín streptókokka hafa
líka þrívíddarbyggingu og keratín og myósín. Mótefnin
fjögur sem bundust keratíni og aktíni bundust fyrst
og fremst streptókokkum af flokkum A, G og C. Hin
tvö mótefnin (IC2 og IB2) bundust streptókokkum af
flokkum A og G en ekki flokkum C og B. IC2 og IB2
bundust sameindum sem hverfa ef streptókokkamir eru
meðhöndlaðir með trypsíni, sem fjarlægir M-prótín.
Hugsanlegt er að ónæmisvirkni gegn M-prótínum beinist
einnig gegn keratíni og valdi þar með sóraútbrotum.
SAMANBURÐUR Á VÆGI MISMUNDANDI
ÁHÆTTUPÁTTA KRANSÆÐASJÚKDÓMS
MEÐAL ÍSLENSKRA KARLA OG KVENNA
- NIÐURSTÖÐUR ÚR RANNSÓKN
HJARTAVERNDAR
Höfundar: Guðmundur Þorgeirsson, Davíð Davíðsson,
Helgi Sigvaldason, Nikulás Sigfússon. Rannsóknarstöð
Hjartavemdar, lyflækningadeild og rannsóknastofa í
meinefnafræði, Landspítala
Faraldsfræðilegar rannsóknir undangenginna áratuga
hafa aflað ítarlegrar vitneskju um helstu áhættuþætti
kransæðasjúkdóms meðal karla. Miklu minna er vitað um
hlutverk hinna ýmsu áhættuþátta meðal kvenna og sumar
rannsóknir hafa bent til þes að allt aðrir áhættuþættir
skipti máli fyrir kransæðasjúdkóm kvenna og karla.
f rannsókn Hjartavemdar liggja fyrir upplýsingar um
afdrif 8001 karls og 8468 kvenna sem hafa komið að
minnsta kosti einu sinni til skoðunar og hafði í árslok
1985 verið fylgt í 3-17 ár. Þá höfðu 1140 (14.2%)
karlanna og 537 (6.3%) kvennanna látist. Skipting
dánarorsaka var mjög ólík meðal kynjanna. Þannig
stöfuðu 43% dauðsfalla meðal karla af kransæðasjúkdómi,
27% af illkynja sjúkdómum og 7% af heilablóðfalli.
Illkynja sjúkdómur var algengust dánarorsök meðal
kvenna (42.3%), kransæðasjúkdómur var orsök 19.4%
dauðsfalla og 6.9% stöfuðu af heilablóðfalli. Sjálfstætt
vægi hinna ýmsu áhættuþátta var metið með tölfræðilegri
fjölþáttagreiningu Cox. Áldur, kólesteról í blóði,
reykingar, þríglyceríðar í blóði og blóðþrýstingur í slagbili
vom allt tölfræðilega marktækir, sjálfstæðir áhættuþættir
þess að deyja úr kransæðasjúkdómi. Hins vegar vom
hvorki sykurþol, hlutfall líkamsþunga og líkamshæðar,
né fyrri saga um reykingar sjálfstæðir áhættuþættir
kransæðadauða.
Niðurstöður þessarar rannsóknar benda til þes að helstu
áhættuþættir kransæðasjúkdóms séu hinir sömu meðal
íslenskra kvenna og karla. Hins vegar eru dánarlíkur
kvenna úr kransæðasjúkdómi næstum fimmfalt lægri en
dánarlíkur karla og því er áhættan sem tengist hverjum
áhættuþætti mun lægri meðal kvenna en karla.
BLÓÐFLÆÐIMÆLINGAR í BÖRNUM MEÐ
MEÐFÆDDAN HJARTASJÚKDÓM: Samanburöur
á niðurstöðum Doppler ómunar og hjartaþræðingar
Höfundar: Hróðmar Helgason, Kristján Eyjólfsson, Einar
Jónmundsson. Bamaspítali Hringsins Landspítalanum,
lyflækningadeild Landspítalans, röntgendeild
Landspítalans
Frá því í maí 1988 hafa öll böm sem hafa gengist undir
hjartaþræðingu vegna samveitu í hjarta (intracardiac
shunts) atrial septal defect (ASD n=9), ventricular septal
defect (VSD n=6) og partial anomalous pulmonary venous
connection (PAPVC n=l), einnig verið ómskoðuð og
mælt hversu mikið blóð fer um gaflann til lungna. Með
ómun var útfall frá hægri slegli (EQp) mælt þannig að
meðalhraði blóðsins í systólu og þverskurðarflatarmál
æðarinnar margfaldað með hjartsláttarhraða gaf EQp.
Á sama hátt var útfall frá vinstri slegli mælt (EQs).
Ómunin var framkvæmd frá einum til 12 dögum fyrir
hjartaþræðingu. I hjartaþræðingu var súrefnismettun mæld
og mæligildi frá vena cava superior, lungnaslagæð og
vinstri atrium notuð til útreikninga á útfalli hjartans frá
hægri (CQp) og vinstri (CQs) sleglum samkvæmt aðferð
Ficks. Niðurstöður þessara tveggja rannsóknarferða voru
svo bomar saman með því að nota »linear regression« og
F-test. EQp og CQp gaf línuna y.892x + 1.004, R=0.84,
(p=0.0001). EQs og CQs gaf línuna y.75x + 0.825,
R=0.76 (p=0.0005). Þegar hlutfallið á milli EQp/EQs var
borið saman við CQp/CQs fékkst línan y=826x + .425,
R=0.82 (p=0.0001).
Við ályktum að notkun Doppler ómunar gefi áreiðanlegar
upplýsingar um blóðflæði um op á milli hólfa og geti í
mörgum tilvikum komið í stað hjartaþræðingar er þörf á
aðgerð er metin.
MEÐFÆDDIR HJARTAGALLAR f BÖRNUM Á
ÍSLANDI 1985-1989
Höfundar: Gunnlaugur Sigfússon, Hróðmar Helgason,
Víkingur H. Amórsson. Bamaspítali Hringsins,
Landspítala
Tilgangur þessarar rannsóknar var að athuga fjölda bama
sem fæðast á íslandi með alvarlegar missmíð á hjarta.
Undan voru skildir fyrirburar fæddir með opna fósturæð.
Rannsóknin náði til fimm ára, 1985-1989 og allra lifandi
fæddra bama á landinu.
Á ámnum 1985-89, greindust 95 böm með meiriháttar
hjartagalla, 0.5% af lifandi fæddum bömum eða að
meðaltali 19 böm á ári. Drengir vom 55 en stúlkur 41
(1.3:1). Skipting gallanna var eftirfarandi: ventricular
septal defect, 22 sjúklingar (sj.), atrial septal defect 21
sj., patent ductus arteriosus 12 sj., samsettur flókinn
hjartagalli (SFH) 9 sj„ tetralogy of fallot 7 sj„ coarctation
of aorta 4 sj„ transposition of great arteries 4 sj„
hypoplastic left heart syndrome (HLHS) 5 sj„ aorta
stenosis 5 sj„ pulmonal stenosis 1 sj„ common atrio-
ventricular canal defect 3 sj„ total anomalous pulmonary
vein connection 1 sj.
Ellefu böm vom auk hjartagallans með litningagalla,
þar af níu með trisomy 21 og auk þess vom 11 böm