Læknablaðið - 15.11.1992, Blaðsíða 16

360
LÆKNABLAÐIÐ
mismunandi eftir því hvort bakteríur ræktast
úr vökvanum eða ekki. Einnig skiptir sýrustig
vökvans miklu máli (13-15). Nokkrir þeirra
sjö sjúklinga sem ekki var gerð ástunga
hjá í þessum hópi höfðu það lítinn vökva
í fleiðruholi að erfitt hefði verið að ná
honum með hefðbundinni ástungu. Omstýrð
ástunga getur hjálpað í slíkum tilfellum
(16,17). Ekki er ástæða til að gera ástungu
ef vökvinn er lítill (minni en 1 cm að dýpt á
hliðarlegumynd), ef sjúklingi batnar vel og ef
röntgenmynd af lungum sýnir batnandi ástand
(13,14).
Þriðja algengasta orsökin var eftir skurðaðgerð
sem í öllum tilvikum var á kviðarholi. Allir
þessir sjúklingar höfðu að auki samfall á
neðri hluta lungna. Enginn þeirra hafði
eiginleg einkenni frá vökvanum svo sem
mæði, brjóstverk eða hósta. Allir höfðu þeir
hita eftir skurðaðgerð og var röntgenmynd
af lungum tekin vegna þessa. Þessi vökvi
hvarf á stuttum tíma og ekki var gerð ástunga
nema í einu tilviki. Rétt er að hafa samfall
á hluta lungna og fleiðruholsvökva í huga
við uppvinnslu sjúklinga með hita eftir
skurðaðgerð á kviðarholi. Rannsóknir hafa
sýnt að allt að 50-70% sjúklinga sem gangast
undir aðgerð á kviðarholi safna á sig vökva í
fleiðruhol, en hann er langoftast einkennalaus
og hverfur fljótt án sérstakrar meðferðar (18-
20).
Orsök vökvans fannst í yfir 80% tilfella
og er það svipað hlutfall og hjá öðrum
höfundum (4-8). Þess ber að geta að í sumum
þeim rannsóknum eru fáir sjúklingar með
hjartabilun en hins vegar rúmlega þriðjungur
okkar sjúklinga. Ef þeim er sleppt verður
greiningarhlutfall hjá okkur um 74% sem
er sambærilegt við erlendar rannsóknir. Af
þeim 16 sem orsök var óþekkt hjá létust þrír í
legunni og kom orsök ekki fram hjá þeim. Af
þeim 13 sem útskrifuðust var sterkur grunur
um veiruorsök í sex tilvikum samkvæmt sögu,
skoðun og rannsóknum þrátt fyrir að það hafi
ekki sannast, en í sjö tilvikum hefur orsök
ekki komið fram við eftirlit.
Fleiðruholsvökvi er algengt vandamál og á
sér margar orsakir og greining getur verið
erfið. Þessi rannsókn sýnir sambærilegt
greiningarhlutfall og aðrar rannsóknir þrátt
fyrir að fleiðruholsástunga hafi aðeins verið
gerð í rúmum fjórðungi tilfella. Orsakir eru
svipaðar og í öðrum rannsóknum en athygli
vekur þó hversu fáir greindust með æxli,
enginn með bakteríusýkingu í fleiðruvökva
og enginn með veirusýkingu þrátt fyrir sterkan
klínískan grun í nokkrum tilfellum.
ÞAKKIR
Sérstakar þakkir til Olafs Thorarensen læknis
og Kristínar Vilhjálmsdóttur læknafulltrúa.
SUMMARY
The purpose of the study was to look into the
demographic characteristics of pleural effusions and
use of diagnostic methods at the Reykjavik City
Hospital which is a 300 bed acute care hospital
and takes 35% of unselected emergency admissions
from a population of about 200.000. All patients
with pleural effusion during the first seven months
of 1990 were evaluated by one of the authors and
data collected in a prospective manner. Care was
taken to interfere as little with patient management
as possible. All decisions regarding selection of
diagnostic tests, including thoracentesis, were taken
by the attending physician unless one of the authors
was specifically consulted. A total of 96 patients
were enrolled and pleural fluid was obtained in
27. None had positive bacterial or mycobacterial
culture and only one of 14 had malignant cells on
cytology. Pleural biopsy was done in three cases
and did not give specific diagnosis.
Using clinical criteria and results of pleural
fluid investigations the diagnosis was made in
80% during hospitalization. Congestive heart
failure, parapneumonic effusion and effusion after
abdominal surgery account for the majority of our
cases. Only two patients had malignancy as the
cause. In other studies congestive heart failure is
not as prominent cause of effusion as in our study
and if these cases are omitted the diagnostic rate is
74% which is comparable to other studies. In six
of the 16 patients listed with effusion of unknown
cause, viral etiology was suspected, although not
proven.
HEIMILDIR
1. Sahn SA. The pleura. Am Rev Respir Dis 1988; 138:
184-234.
2. Pistolesi M, Miniati M, Giuntini C. Pleural liquid and
solute exchange. Am Rev Respir Dis 1989; 140: 825-
47.
3. Woodring JH. Recognition of pleural effusion on
supine radiographs. How much fluid is required? A
J R 1984; 142: 59-64.
4. Collins TR, Sahn SA. Thoracentesis: complications,
patient experience and diagnostic value. Chest 1987;
91: 817-22.
5. Gunnels JJ. Perplexing pleural effusion. Chest 1978;
74: 390-3.