Læknablaðið - 15.10.1993, Side 21

LÆKNABLAÐIÐ 1993; 79; 313-20
313
Laufey Tryggvadóttir1), Helgi Birgisson5),
Jón Gunnlaugur Jónasson2), Hrafn Tulinius3-4)
UPPLÝSINGAR UM DÁNARMEIN Á
DÁNARVOTTORÐUM
ÁGRIP
Rannsóknir benda til þess að upplýsingar
um undirrót dánarmeins á dánarvottorðum
séu talsvert óáreiðanlegar. Þegar þær hafa
verið bornar saman við upplýsingar á
krufningarskýrslum hefur komið fram allt
frá 25% og upp í 56% misræmi. I íslenskri
rannsókn kom fram um 33% misræmi.
Hér er greint frá athugun á
áreiðanleika upplýsinga um undirrót
dánarmeins á dánarvottorðum íslenskra
krabbameinssjúklinga. Tilgangurinn var að
athuga hvort áreiðanleikinn væri ólíkur eftir
dánarorsökum, og að skoða sérstaklega hina
ýmsu fiokka krabbameina.
Gerður var samanburður á dánarvottorðum
og krufningarskýrslum fyrir einstaklinga, sem
höfðu látist og verið krufnir, úr eftirfarandi
tveimur hópum. A: Allir sem greindust með
krabbamein á árunum 1971-1973 (fjöldi
326) og B: Allar konur sem greindust með
brjóstakrabbamein árin 1974-1983 (fjöldi
118).
Hjá hópi A kom fram 25% heildarmisræmi.
Fyrir þá sem létust úr krabbameinum var
misræmið aðeins 18%, en 42% fyrir þá
sem létust úr blóðrásarsjúkdómum og um
73% þegar dánarmein voru sjúkdómar
í öndunarfærum. Innan krabbameina
var best útkoma hjá þeim sem létust úr
brjóstakrabbameini, en misræmi var talsvert
fyrir krabbamein í meltingarvegi. Hjá
hópi B var heildarmisræmi rúmlega 8%.
Hjá þeim konum sem létust af völdum
brjóstakrabbameins var það 7%. Næmi
dánarvottorðanna fyrir brjóstakrabbamein var
93% og jákvætt spágildi 97%.
Frá ')Tölvinnustofu Krabbameinsfélags íslands,
2) Rannsóknastofu Háskóla íslands í meinafræði,
3) Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags íslands,
4) læknadeild Háskóla (slands. 5)Læknanemi. Fyrirspurnir,
bréfaskipti: Laufey Tryggvadóttir, Tölvinnustofu
Krabbameinsfélags íslands, Skógarhlið 8, 105 Reykjavík.
Við ályktum að gæði upplýsinga á
dánarvottorðum tengist því verulega hvert
dánarmeinið er, og að fyrir brjóstakrabbamein
á Islandi séu upplýsingarnar viðunandi.
INNGANGUR
Upplýsingar um undirrót dánarmeins eru
mikilvægar fyrir faraldsfræðilegar rannsóknir,
bæði rannsóknir sem lýsa dánarorsökum hópa
og líka rannsóknir á afdrifum einstaklinga.
Á dánarvottorð skráir læknir
sjúkdómsgreiningar einstaklingsins sem látist
hefur. Hann gætir þess að raða þeim þannig
að hægt sé að sjá hverja hann telur undirrót
dánarmeins (underlying cause of death).
Skilgreining Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar
er: »(a) The disease or injury which initiated
the train of morbid events leading directly
to death, or (b) the circumstances of the
accident or violence which produced the
fatal injury« (1). Starfsmaður Hagstofunnar
fer eftir alþjóðlegum reglum við val á einni
af greiningunum sem undirrót. Fulltrúi
landlæknis endurskoðar þetta val og leiðréttir,
en læknum er skrifað ef upplýsingar eru
ófullnægjandi. Á tímabili því sem hér um
ræðir hafa aðeins tveir læknar unnið þetta
verk fyrir landlækni.
Erlendar athuganir á gæðum upplýsinga um
undirrót dánarmeins á dánarvottorðum hafa
gefið til kynna umtalsverðan óáreiðanleika.
Samanburður á dánarvottorðum og
niðurstöðum krufninga í Bandaríkjunum
og ýmsum löndum Evrópu hefur sýnt
misræmi frá 25% og upp í 56% (2-4). í
nýlegri íslenskri rannsókn kom fram um 33%
misræmi er undirrót dánarmeins við krufningu
var borin saman við undirrót dánarmeins
og/eða annað ástand óskylt en samverkandi
að dauða á dánarvottorði (5).
Komið hefur í ljós að gæði upplýsinga á
dánarvottorðum tengjast því hver dánarorsökin