Læknablaðið - 15.08.1995, Page 21

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
599
80% kleyfkyrnd hvítkorn við deilitalningu.
Hjá berklasjúklingunum mældist hlutfall kleyf-
kyrnda hvítkorna hæst 50%.
Sýklar sáust á Gramslitun mænuvökva í 56%
þeirra tilvika sem til voru upplýsingar um (tafla
III), en ræktuðust oftar eða í 80% tilvika. Hins
vegar voru einungis 58% blóðræktana jákvæð-
ar (p<0,001). í 11% tilvika tókst hvorki að
rækta sýkil úr mænuvökva eða blóði. Ekki
voru með vissu upplýsingar um að þeir sem
höfðu neikvæðar ræktanir hefðu fengið sýkla-
lyf fyrir sýnatöku. Hlutfall jákvæðra ræktana
breyttist ekki á milli tímabilanna þriggja.
Blódrannsóknir: Sökkgildi voru mæld hjá 105
sjúklingum, og voru gildin á bilinu 0-142 mm/
klst., með nokkuð jafnri dreifingu þar á milli.
Alls voru 19 sjúklingar með sökk yfir 100 mm/
klst. og höfðu flestir þeirra annan sjúkdóm
ásamt heilahimnubólgu.
Langflestir sjúklinga, eða 93%, höfðu auk-
inn fjölda hvítra blóðkorna, það er yfir
10,0-109/1. Fimm sjúklingar voru með hvítkorn
<5,0-109/l, þar af einn með gildi undir 2,0.109/1
(1,7-109/1). Af þessum fimm létust fjórir (80%).
Tölvusneiðmyndun: Á árunum 1981-1994 var
tölvusneiðmynd tekin í 36 tilfellum (35%) og
reyndist hún óeðlileg hjá 12 sjúklingum. Heila-
bjúgur sást hjá sex þeirra. Auk þess var að sjá
óskilgreind lágþéttnisvæði og hjá einum
greindust breytingar samrýmanlegar smáblóð-
reki (microembolism) og blæðingum, en sá
sjúklingur var með rauða úlfa, fékk blóð-
storkusótt (DIC, disseminated intravascular
coagulation) og lést.
Meðferð: Skráð var upphafslyfjameðferð og
meginlyfjameðferð allra sjúklinga (tafla IV). Á
fyrsta tímabilinu fengu 22 sjúklingar alls (76%
af þeim sem fengu lyf) lyfjameðferð í upphafi
annað hvort með penicillíni eða ampicillíni.
Þessi \yí voru stundum gefin með klóramfeni-
kóli. A árunum 1981-1986 fengu 23 sjúklingar
(72%) þessi lyf, oftast með klóramfenikóli. Á
síðasta tímabili könnunarinnar á árunum 1987-
1994 minnkaði notkun þessara lyfja og fékk 31
sjúklingur (50%) penicillín eða ampicillín, eitt
sér eða með öðru lyfi. Sé hins vegar þeim
sleppt sem fengu penicillín með cefalósporíni
af þriðju kynslóð í upphafsmeðferð er hlutfall
þeirra sem fengu penicillín eða ampicillín ein-
ungis 24% (n=15, p<0,01). Hins vegar fékk
ríflega helmingur (60%, n=37) sjúklinga á ár-
unum 1987-1994 cefalósporín af þriðju kynslóð
í upphafslyfjameðferð.
Flestir sjúklingarnir (64%, n=79) fengu
penicillín eitt sér eða með öðru lyfi sem megin-
lyfjameðferð eftir að upplýsingar um sjúk-
dómsorsök lágu fyrir. Af þeim sem voru með
N. meningitidis sýkingu fengu 71% slíka með-
ferð, og 79% þeirra sem voru með S. pneu-
moniae sýkingu. Lítil sem engin breyting varð
á notkun penicillíns gegn þessum bakteríum á
milli tímabilanna þriggja, en þó lækkaði hlut-
fall N. meningitidis sjúklinga sem meðhöndlað-
ir voru með penicillíni lítillega en ómarktækt.
Oftast var sýkingin meðhöndluð í sjö til 10
daga. Fimm L. monocytogenes sýkingar voru
meðhöndlaðar með ampicillíni og gentamicíni
en einn sjúklingur fékk cefótaxím, annar
penicillín og þriðji ampicillín. K. pneumoniae
var meðhöndluð með ceftríaxóni, E. coli með
Tafla IV. Sýklalyfjaval í upphafi við heilahimnubólgu hjá unglingum og fullorðnum.
1975-1980 1981-1986 1987-1994
n (%) n (%) n (%)
Eitt lyf 21 (72) 12 (38) 32 (52)
Lyf í samsetningum 8 (28) 20 (62) 30 (48)
Penicillín 11 (38) 5 (16) 8 (13)
Ampicillín 6 (21) 3 ( 9) 4 ( 6)
Þriðju kynslóðar
cefalósporín 0 ( 0) 1 ( 3) 21 (34)
Þriöju kynslóðar
cefalósporín og penicilín 0 ( 0) 1 ( 3) 16 (26)
Penicillín & klóramfenikól 3 (10) 12 (38) 1 ( 2)
Ampicillín & klóramfenikól 2 ( 7) 3 ( 9) 2 ( 3)
Klóramfenikól 1 ( 3) 2 ( 6) 0 ( 0)
Önnur lyf* 6 (21) 5 (16) 10 (16)
Alls 29 32 62
* Þar á meðal berklalyf.