Læknablaðið - 15.12.1995, Blaðsíða 19

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
853
sjúklingar (87%) fóru í eina aðgerð, átta
(8,7%) fóru í tvær, tveir fóru í þrjár og tveir í
fimm aðgerðir (tafla IV).
Eftir 86 aðgerðir (77%) losnuðu sjúklingar
fullkomlega við steina, en einhver steinleif
varð eftir í 26 aðgerðum (23%). í 12 þeirra var
steinleif 4 mm eða minni og árangur því góður,
en í 14 aðgerðunr (12,5%) var steinleif stærri en
4 mm og árangur talinn ófullkominn. Góður
árangur fékkst því í 87,5% aðgerða (tafla V).
114 aðgerðum, hjá alls 13 sjúklingum, náðist
óviðunandi árangur, þar af var einn sjúklingur
með sýstinsteinmyndun sem fór tvisvar í að-
gerð með óviðunandi árangri. Hjá fimm af
þessum 13 sjúklingum náðist að fjarlægja stein-
ana eftir endurteknar aðgerðir. Fjórir þeirra
fóru í tvær aðgerðir en einn sjúklingur í samtals
fimm aðgerðir, eina aðgerð á hægra nýra og
fjórar á því vinstra. Þannig náðist að lokum
viðunandi árangur hjá 83 sjúklingum (90,2%)
af þeim 92 sem fóru í nýrnasteintökur um húð.
Engir alvarlegir fylgikvillar komu fram.
Fylgikvillar eru taldir upp í töflu VI. Algeng-
asti fylgikvillinn var rifa eða leki á safnkerfi
eða þvagleiðara og greri það í öllum tilfellum
án eftirkasta á fáum dögum. Hjá einum sjúk-
lingi varð leki út í frítt kviðarhol og greri það
einnig fljótt án óþæginda og eftirkasta. Sjö
sjúklingar fengu blóðgjafir, einn fékk eina ein-
ingu, fimm fengu tvær einingar en einn sjúk-
Table VI. Number and kind of complications.
Complication n
Leakage or perforation on renal pelvis or ureter 29
Bleeding, needing transfusion 7
Stenosis in upper ureter 2
Pigtail stent for a few days postoperativly 1
Urinarytract infection 1
Abdominal pain and hematemesis 1
Total 41
Table VII. The results of stone analysis.
Analysis results number (%)
Not done 41 (36.5)
Calcium oxalat 11 (10)
Calcium oxalat + calcium phosphat Calcium oxalat + calcium phosphat + 41 (36.5)
calcium carbonat 9 (8)
Calcium oxalat + calcium carbonat 1 (D
Ammoniummagnesium phosphat 4 (3.5)
Urinacidstone 1 (D
Cystinstones 4 (3.5)
Total 112 (100)
lingur þurfti alls fjórar einingar blóðs. Einn
sjúklingur fékk blóðgjöf (tvær einingar) vegna
sortusaurs (melena), sem var aðgerðinni óvið-
komandi. Tveir sjúklingar fengu þrengsli ofar-
lega í þvagleiðarann, annar varð góður eftir
útvíkkun á þvagleiðaranum, en hinn þurfti
enga aðgerð. Einn sjúklingur fékk kviðverki og
blóðug uppköst, sem gekk fljótlega yfir með
lyfjameðferð.
I eftirlitsskyni var framkvæmd meðstreymis
nýrnaskjóðumyndataka (antegrade pyelouret-
erography) í 87 tilvikum (78%) daginn eftir
aðgerð. Hjá 27 þurfti að endurtaka þá rann-
sókn einu sinni eða oftar áður en nýrnaraufun-
arleggurinn var fjarlægður. Nýrnamyndataka
var gerð einum til tveimur mánuðum eftir að-
gerð í flestum tilfellum eða 98 (87%).
I 71 tilviki (63%) var gerð steingreining.
Tafla VII sýnir niðurstöðu hennar.
Umræða
Meðferð á þvagfærasteinum hefur tekið
mjög örum breytingum á síðasta áratug. Um
það bil 15% sjúklinga með þvagfærasteina
þarfnast aðgerðar til að losna við steinana, hin-
ir þurfa enga meðferð eða steinninn gengur
niður af sjálfu sér (5). Ennfremur er talið að
98% þeirra sjúklinga sem þarfnast aðgerðar,
komist af með naumaðgerðir og þurfi því ekki
að fara í opnar stórar aðgerðir eins og áður fyrr
(6—8).
A Borgarspítalanum hófust svonefndar
steintökur um húð árið 1985. Á þeim níu árum
sem þessi athugun nær til var opin aðgerð
vegna þvagfærasteina gerð í örfáum undan-
tekningartilfellum. í lok tímabilsins var ein-
staka sjúklingur sendur utan í höggbylgjumeð-
ferð en flestir sem þurftu aðgerðar við á Borg-
arspítala voru meðhöndlaðir með nýrnastein-
töku um húð. Eftir mitt árið 1993 hafa nær allir
sjúklingar á Borgarspítalanum, sem þarfnast
hafa aðgerðar vegna steina í nýrum eða efri
hluta þvagfæra, verið sendir í höggbylgjumeð-
ferð, þar sem sú aðferð er minnsta inngrip
(minimally invasive) fyrir sjúklinginn og hann
þarfnast ekki innlagnar á spítala.
Þótt aðferðir til steintöku hafi þannig ein-
faldast mjög hvað varðar aðgerðartækni og eft-
irköst eftir aðgerð hafa ábendingar fyrir að-
gerð ekki breyst, en þær eru helstar:
1) Steinar sem valda langvarandi rennslis-
hindrun eða hætta er á að geti valdið slíku.
2) Steinar sem valda eða viðhalda sýkingu.