Læknablaðið - 15.12.1995, Blaðsíða 68

894
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
Um rétt læknis til að nota að-
stoðarfólk eru ákvæði í 7. gr.
þar sem segir:
„Lœknir getur við störf sín
notið aðstoðar annars heil-
brigðisstarfsfólks að svo
miklu leyti sem slíkt er nauð-
synlegt og forsvaranlegt
vegna hcefni þess og sér-
kunnáttu. Starfar það þá á
ábyrgð lœknis, nema önnur
lög bjóði annað. “
Þetta ákvæði er rúmt og skýr-
ing þess mjög háð mati á því
hvað sé nauðsynlegt og forsvar-
anlegt. Þó fer ekki milli mála að
því eru allmikil takmörk sett
hversu langt læknir getur gengið
í því að fela öðrum að rækja
starf sitt, en það ræðst af mennt-
un og sérkunnáttu og þjálfun
aðstoðarmanna. Einnig ber að
hafa í huga aðstæður læknisins,
þar á meðal starfsaðstöðu hans,
til dæmis hversu auðveldlega
hann á heimangengt, og vega-
lengd þá sem hann þarf að fara
og hversu greiðfær hún er, svo
að dæmi séu nefnd. Þá er ljóst
að læknir getur ekki leyst sig
undan ábyrgð með því að nota
aðstoðarfólk. — Nákvæmar
reglur um þetta efni eru ekki í
lögum.
Læknir hefur rétt til að skor-
ast undan að framkvæma að-
gerð svo sem mælt er í 8. gr. þar
sem segir:
„Lœkni er heimilt að skorast
undan störfum, sem stangast
á við trúarleg eða siðferðis-
leg viðhorf hans séu störfin
ekkiframkvæmd í lœkninga-
skyni. “
Hér geta risið mörg álitaefni.
Almennt mun þó litið svo á að
læknar geti aldrei skorazt undan
að vinna verk í lækningaskyni;
hins vegar geti þeir hafnað að-
gerðum sem ekki verði taldar til
lækninga í þröngri skýringu þess
orðs svo sem fegrunarlækning-
um, ófrjósemisaðgerðum, til-
teknum erfðafræðilegum breyt-
ingum og fóstureyðingum af fé-
lagslegum ástæðum. En sá
vandi sem bundinn er við að
skilgreina hugtakið lækning
veldur því að greinin gefur ekki
ótvíræða leiðsögn. Almennt
verður þó að telja að læknir
verði að færa gild rök fyrir und-
anfærslu sinni.
Rétti til að stunda lækningar
fylgir réttur til að ávísa lyfjum,
en um þá starfsemi eru nánari
ákvæði í IV. kafla læknalaga.
Ekki hafa aðrir slíkan rétt en
læknar, tannlæknar og dýra-
læknar.
Hér hefur verið lýst helztu
réttindum sem taka til allra
lækna sem hafa almennt lækn-
ingaleyfi. Til viðbótar geta
komið ýmis sérstök réttindi
bundin við tiltekin störf sem
læknar kunna að gegna. Emb-
ættislæknar njóta til dæmis rétt-
inda sem ríkisstarfsmenn, lækn-
ar sem kvaddir eru til meðdóm-
endastarfa, mats eða skoðunar
njóta réttar sem fylgja slíkum
störfum og þannig mætti áfram
telja.
Skyldur lækna
Helztu skyldur lækna eru þess-
ar:
1. Skylda til árvekni í starfi.
2. Skylda til að veita sjúklingi
upplýsingar.
3. Skylda til að vanda til út-
gáfu vottorða.
4. Skylda til að láta stjórn-
völdum í té vottorð.
5. Skylda til skyndihjálpar.
6. Skylda til læknavaktar.
7. Þagnarskylda.
8. Skylda til afhendingar
sjúkragagna.
9. Skylda til að gæta hófs í
auglýsingum
10. Skylda til að sæta eftirliti.
Hér verður að hafa tvennt í
huga, annars vegar það sem
þegar hefur verið nefnt að lækn-
ar kunna að gegna ýmsum störf-
um sem sérstakar skyldur fylgja
og um þau er ekki fjallað hér;
hins vegar verður að hafa í huga
að skyldur fylgja réttindum, til
dæmis rétti til að stunda al-
mennar lækningar fylgja allar
þær skyldur sem hér voru taldar
og réttur til að skorast undan
aðgerð tengjast skyldu til að
veita læknishjálp.
Um skyldu til árvekni í starfi
eru ákvæði í 9. gr. læknalaga:
„ Lækni ber að sinna störfum
sínum af árvekni og trú-
mennsku, halda við þekk-
ingu sinni og fara nákvæm-
lega eftir henni.
Læknir ber ábyrgð á grein-
ingu og meðferð þeirra sjúk-
linga sem til hans leita eða
hann hefur til umsjónar. “
Þetta ákvæði þarfnast tæp-
lega nánari útlistunar að öðru
leyti en því hvað nákvæmlega
felist f orðunum árvekni og
trúmennska, en bæði orðin eru
mjög háð mati og að því leyti er
merking orðanna ekki fullljós.
Ákvæðið um ábyrgð læknis á
verkum sínum er f samræmi við
almennar reglur (3).
Um skyldu læknis til að veita
sjúklingi upplýsingar er mælt í
10. gr. þar sem segir:
„Lœkni ber að jafnaði að
upplýsa sjúkling um ástand,
meðferð og horfur. Eigi í
hlutbarn, unglingur yngri en
16 ára eða sjúklingur, sem
ekki getur tileinkað sér upp-
lýsingar, skulu þær veittar
foreldri, forráðamanni eða
nánasta aðstandanda. “
Að baki þessu ákvæði býr sú
grunnregla sem hvergi er skráð
berum orðum að leita verður
samþykkisfyriraðgerðum. Hún
telst nú eiga sér stoð í 1. mgr. 68.
gr. stjórnarskrárinnar, saman-
ber 6. gr. stjórnskipunarlaga nr.
97/1995 sem hljóðar þannig: