Læknablaðið - 15.10.1996, Blaðsíða 31

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
709
Table V. Number of operations, primary and secondary,
1955-1989 with complications, classified as to cleft types and
number of operations.
CP CL CLP
Total number of operations 117 169 698
Intraoperative bleeding 4 - 3
Post op. bleeding - - 3
Infection 2 5 9
Disruptured wound 1 - 12
Fistula 10 1 30
Patient's number 96 83 131
Mean number of operation 1.2 2.0 5.2
landi (11,14). Þá hefur skarðasjúklingum ekki
fjölgað hér á landi á síðari áratugum (13).
Hvað kynjaskiptingu snertir, þá er hún í
stórum dráttum svipuð og annars staðar
(11,14). Þó eru hlutfallslega fleiri karlar hér
með gómklofa einan sér (14), en það byggist á
einni stórri ætt þar sem gómklofi er kynbund-
inn (12,18). Séu einstaklingar þessarar ættar
með gómskörð dregnir frá heildarefniviðnum
verða kynjahlutföll svipuð og annars staðar.
Á árunum 1955-1984 voru 310 sjúklingar
með skörð fæddir á því tímabili í meðferð á
Landspítalanum, 109 konur og 201 karl. Af
þeim höfðu 102 skarð í gómi (ICD 749.0), 51
kona og 51 karl. Sex þeirra voru teknir út af
ýmsum ástæðum (komu aldrei til eftirlits, dóu
eða fluttu af landi brott), fjórar konur og tveir
karlar, þannig að rannsóknarhópurinn sam-
anstóð af 96 manns, 47 konum og 49 körlum.
Fjöldi aðgerða í hópnum með gómskarð
varð 117, eða 1,2 að meðaltali. Fylgikvillar voru
14 fistlar, þrír fengu blæðingu í aðgerð, einn
fékk sýkingu og einn skurður rifnaði upp. Sam-
kvæmt sjúkraskrám fengu 47 eyrnabólgu, níu
fóru í tannréttingu og 26 í talkennslu. Þessar
tölur gætu breyst við eftirskoðun, en þær geta
aldrei orðið alveg nákvæmar. Þetta gildir um
alla hópana.
í rannsóknarhópnum höfðu 85 skarð í vör
og/eða tanngarði (ICD 749.1), 65 karlar og 20
konur. Aðgerðir voru 171 eða tvær að meðal-
tali. Tannrétting er skráð hjá 30 sjúklingum og
talkennsla hjá einum. Sýking er skráð hjá fjór-
um og sárrof hjá þremur. Eyrnabólga er skráð
hjá 17 sjúklingum.
í rannsóknarhópnum voru 130 skráðir með
alskarð (ICD 749.2) en 10 voru felldir brott af
svipuðum ástæðum og í hinum flokkunum.
Eftir voru 120, 37 konur og 93 karlar. Fjöldi
aðgerða í þessum hópi var 846 eða 7,0 aðgerðir
að meðaltali. Fylgikvillar voru þrjár blæðingar
í aðgerð, þrjár blæðingar eftir aðgerð, átta sýk-
ingar í sári, 12 sárrof, 30 göt í gómi eftir aðgerð
og fimm tilbakafærslur eftir beinskurð. Tann-
réttingarmeðferð er skráð hjá 108 þessara
sjúklinga og talþjálfun hjá 79. Eyrnabólga er
skráð hjá 79.
Enginn sjúklingur dó í aðgerð eða í tengslum
við hana en skráning fylgikvilla er eftir sjúkra-
skrám. Óeðlileg blæðing í aðgerð taldist ef
sjúklingur þurfti blóðgjöf meðan á aðgerð stóð
eða á fyrsta sólarhringi eftir aðgerð. Blæðing
eftir aðgerð taldist ef gera þurfti aðra aðgerð til
að stöðva blæðingu. Sýking taldist ef einkenni
sýkingar sáust kringum sauma eða í sári. Sárrof
taldist ef sár rifnaði upp, allt eða að hluta,
oftast samfara sýkingu. Göt (fistlar) voru talin
sem mynduðust á svæðum sem reynt var að
loka. Væri ekki reynt að loka rofinu í tanngarði
sjúklings með alskarð, taldist gat þar ekki fistill
og því ekki fylgikvilli aðgerðar. Tilbakafærsla
eftir beinskurð var talin ef aðgerðar var þörf til
að laga hana. Nokkrir sjaldgæfari fylgikvillar
voru ekki teknir með hér en eru skráðir í
sjúkraskrá (tafla V).
Sú almenna regla hefur viðgengist að sjúk-
lingar með alskarð koma árlega til eftirlits til
viðkomandi lýtalæknis þar til meðferð er lokið.
Þá er tekin ljósmynd og ráðgast við aðra með-
ferðaraðila eftir þörfum. Aðrir skarðasjúkling-
ar koma sjaldnar, eftir fyrirmælum lýtalæknis,
óskum foreldra og annarra meðferðaraðila eða
óskum sjúklinga sjálfra. Flestir sjúklinganna
hafa fengið tannréttingameðferð hjá prófessor
Þórði Eydal Magnússyni og Teiti Jónssyni
tannlækni á Akureyri. Nær allir sjúklingar með
skarð í gómi og skarð í vör og gómi eru nú
skráðir hjá Heyrnar- og talmeinastöð íslands
fljótlega eftir fæðingu og er fylgst með þeim
þar.
Fjöldi aðgerða hjá hverjum einstaklingi er
misjafn. Miðað við þær meginreglur sem fylgt
er í meðferð hér fer sjúklingur með alskarð í
fyrstu aðgerð nýfæddur (31-33), síðan á fjórða
til sjötta mánuði í enduraðgerð á vörinni, á
áttunda til 10. mánuði er gómskarðinu lokað.
Heppnist það fer hann í næstu aðgerð um full-
orðinstanntöku á áttunda til 10. ári, en það er
beinflutningur í tanngarð og urn leið er lokað
götum í eða við tanngarð. Gangi allt eðlilega
ættu þessar fjórar aðgerðir að nægja fram á
táningsaldur. Þá þarf oftast að lagfæra nefið,
bæði til að bæta útlitið og opna loftvegi. Þá