Læknablaðið - 15.11.1997, Blaðsíða 24

736
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
un á tHcy sé áhættuþáttur æðakölkunar. Árið
1992 birtist yfirlit yfir þær fremur smáu rann-
sóknir sem gerðar höfðu verið fram að þeim
tíma (3). í 14 tilvikum báru menn saman tHcy
sjúklinga með blóðþurrðarsjúkdóm í hjarta,
heila eða útlimum (samtals 1403) við tHcy heil-
brigðra einstaklinga (samtals 1292) (44-57).
Allar rannsóknirnar sýndu marktækt hærri
tHcy í sjúklingahópnum en í viðmiðunarhópn-
um. Hlutfallið á milli hópanna varðandi tHcy
var að meðaltali 1,35 (1,17—1,70).
Á síðustu árum hafa niðurstöður stærri rann-
sókna verið birtar. Fyrsta framskyggna rann-
sóknin sem birtist var angi af the Physicians’
Health Study (58). Þátttakendur voru 14.916
karlkyns læknar á aldrinum 40-84 ára, án sögu
um kransæðastíflu eða heilablóðfall. Við upp-
haf rannsóknarinnar var blóðsýni dregið og
blóðvökvi geymdur til seinni tíma mælingar á
tHcy. Á þeim fimm árum sem læknunum var
fylgt eftir fékk 271 kransæðastíflu. tHcy þeirra
var borið saman við tHcy jafnstórs viðmiðun-
arhóps, sem var valinn úr sama rannsóknar-
þýði með tilliti til aldurs, reykinga og tíma-
lengdarfrá handahófsúrtaki. Þó tHcy sjúklinga
(11,1±4,0 pmól/L) reyndist aðeins 5,7% hærra
en tHcy viðmiðunarhóps (10,5±2,8 pmól/L)
var munurinn marktækur (p=0,03). tHcy yfir
nítugustu og fimmtu hundraðsmörkum var
sjálfstæður áhættuþáttur æðakölkunar.
Unnið var úr efniviði könnunarinnar á svip-
aðan hátt varðandi heilablóðfall (59). Borin
var saman tHcy þeirra 109 einstaklinga sem
fengu heilablóðfall og 427 manna viðmiðunar-
hóps. tHcy sjúklingahópsins reyndist 11,1±4,0
pmól/L en viðmiðunarhópsins 10,6±3,4
iimól/L. Munurinn var ekki marktækur en hins
vegar var hækkun áhættuhlutfalls (1,2) innan
öryggismarka þegar einstaklingar í hæsta
fimmtungi tHcy gilda voru bornir saman við þá
í lægsta fimmtungnum. Önnur framskyggn
rannsókn sýndi tHcy sem mjög ákveðinn og
óháðan áhættuþátt heilablóðfalls (60). í þeirri
rannsókn var 5661 karlmanni fylgt eftir í rúman
áratug og reyndist upphafleg tHcy 107 einstak-
linga sem fengu heilablóðfall vera marktækt
hærri en 118 manna viðmiðunarhóps (13,7
pmól/L og 11,9 pmól/L, p=0,004). Áhættuhlut-
fall fór vaxandi með hækkandi tHcy, það er
1,3, 1,9 og 2,8 í öðrum, þriðja og fjórða fjórð-
ungi tHcy dreifingar.
Ekki hafa allir fundið samband á milli hómó-
systeinþéttni og æðasjúkdóma. Þetta á við um
nokkrar afturskyggnar rannsóknir sem ekki
studdust við mælingu á tHcy heldur fríu hómó-
systeini (61-63) en einnig á þetta við stóra
framskyggna rannsókn sem byggðist á tHcy
mælingum (64). Finnskir vísindamenn athug-
uðu nýgengi kransæðastíflu og heilablóðfalls
hjá 7424 einstaklingum (64). Við samanburð á
265 sjúklingum og jafnstórum viðmiðunarhópi
reyndist ekki marktækur munur á tHcy (9,99
pmól/L á móti 9,82 umól/L hjá körlum, en 9,58
pmól/L á móti 9,24 pmól/L hjá konum). I þess-
ari sömu rannsókn spáði þéttni lípóprótíns(a)
ekki heldur fyrir um fylgikvilla æðakölkunar
en lípóprótín(a) er viðurkenndur óháður
áhættuþáttur æðasjúkdóma (65,66).
Árið 1995 birtist nýtt yfirlit (67) sem náði til
16 rannsókna sem mældu tHcy (45-52,54,57,
58,64,68-71), meðal annars the Physicians’
Health Study (58) og áðurnefndrar finnskrar
rannsóknar (64). Niðurstaðan var sú að hækk-
uð tHcy væri sjálfstæður áhættuþáttur æða-
kölkunar án þröskuldargildis. Hlutfallsleg
áhætta á kransæðasjúkdómi við hverja hækkun
á tHcy um 5 pmól/L var 1,6 fyrir karlmenn og
1,8 fyrir konur eða álíka og við hækkun á kól-
esteróli um 0,5 mmól/L. Svipaðar niðurstöður
fengust varðandi blóðþurrðarsjúkdóma í heila.
tHcy virtist enn öflugri áhættuþáttur fyrir út-
æðasjúkdóm en sú niðurstaða byggðist á fáum
rannsóknum (48,49,71).
Nýleg stór framskyggn rannsókn var byggð á
Tromsö Health Study (72). Hún var frábrugðin
the Physicians' Health Study að því leyti að
hún náði yfir almennt þýði, bæði konur og
karla, og viðmiðunarhópurinn var fjórum sinn-
um stærri en sjúklingahópurinn. tHcy sjúk-
lingahóps (12,7±4,7 pmól/L) reyndist mark-
tækt hærri en tHcy viðmiðunarhóps (11,3±3,7
pmól/L) (p = 0,002). Þannig reyndist munur-
inn á milli hópa 12,4% eða talvert meiri en í the
Physicians Health Study. Ekki greindist neitt
þröskuldargildi tHcy fyrir áhættu og tHcy var
óháð öðrum áhættuþáttum.
Ofangreindar rannsóknir könnuðu samband
tHcy og fylgikvilla æðakölkunar. Nýlega birt-
ust í fyrsta sinn niðurstöður rannsóknar sem
beindist að sambandi tHcy og dánartíðni
kransæðasjúklinga (73). Fimmhundruð áttatíu
og sjö sjúklingum með staðfestan kransæða-
sjúkdóm var fylgt eftir. Eftir fjögur ár voru
3,8% þeirra sem upphaflega höfðu tHcy undir
9 umól/L dánir, 8,6% þeirra sem höfðu tHcy
9-14,9 umól/L en 24,7% þeirra sem höfðu