Læknablaðið - 15.11.1997, Side 25

LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
737
tHcy 15 iimól/L eða hærra (p<0,001). Þannig
hafði tHcy marktækt spágildi fyrir dánartíðni.
Sama gilti um nýgengi kransæðastíflu. Hins
vegar var sambandið veikt á milli tHcy og út-
breiðslu kransæðasjúkdóms (fjölda æða).
Að lokum er rétt að nefna að niðurstöður
meþíónín-hleðsluprófs hafa stundum verið
notaðar sem mælistærð jafnframt tHcy eða í
stað tHcy enda uppgötvast þá jafnan fleiri ein-
staklingar sem hafa truflaðan hómósysteinbú-
skap (74,75). Fylgni er á milli mælistærðanna
og fylgir þeim svipuð áhætta (3,67,74).
Tengsl orsaka hækkaðrar tHcy og æðakölk-
unar: Arfgengar truflanir á hvatavirkni hómó-
systeinbúskapar: Enn leikur vafi á hvort auk-
inn fjölda arfblendinna fyrir systaþíónín-þ-syn-
þasa skorti sé að finna meðal þeirra sem þjást
af fylgikvillum æðakölkunar (3). Sömuleiðis er
umdeilt hvort arfblendnir eigi fremur á hættu
að fá æðasjúkdóma (76-79).
Eftir uppgötvun TT arfgerðar meþýlentetra-
hýdrófólat redúktasa þótti líklegt að fundinn
væri arfgengur áhættuþáttur æðakölkunar
enda bentu sumar rannsóknir til þess (27-29).
Á árinu 1996 birtust niðurstöður 12 rannsókna
þar sem borið er saman algengi TT arfgerðar
hjá æðasjúklingum og viðmiðunarhópum (27-
29, 80-88). Ef niðurstöður þessara rannsókna
eru teknar saman sést að enginn munur er á
milli 2538 æðasjúklinga og 2433 viðmiðunar-
einstaklinga varðandi algengi arfgerðar TT
(12,6% og 12,9%) (89). Rannsókn á 555 ein-
staklingum með staðfestan kransæðasjúkdóm
sýndi ekkert samband á milli arfgerðar meþýl-
enterahýdrófólat redúktasa og útbreiðslu sjúk-
dómsins, sögu um kransæðastíflu eða nýrra
æðaþrengsla eftir æðavíkkun (90). Franskir
vísindamenn fundu heldur engan mun á al-
gengi TT arfgerðarinnar hjá einstaklingum
eldri en 100 ára borið saman við einstaklinga á
aldrinum 20-70 ára (91). Þannig hefur ekki
tekist að sýna fram á að TT arfgerð meþýlen-
tetrahýdrófólat redúktasa sé áþættuþáttur
æðakölkunar.
Vitamínskortur: í sumurn rannsóknum en
ekki öllum hefur fundist fylgni milli fylgikvilla
æðakölkunar og þéttni fólínsýru, vítamíns B12
og pýridoxal-5-fosfats (3,92).
Nýrnabilun: Dánartíðni af völdum hjarta- og
æðasjúkdóma er mjög há hjá nýrnabiluðum
sjúklingum (93,94) enda fjölmargir áhættu-
þættir algengari. Nokkrar smáar rannsóknir á
þessum sjúklingahópi sýndu marktækt hærri
tHcy hjá þeim sem fengið höfðu fylgikvilla
æðakölkunar en hinum sem einkennalausir
voru (38,39,95).
Tengsl hómósysteins, æðasjúkdóma og við-
urkenndra áhættuþátta æðakölkunar: Margir
tugir rannsókna hafa verið framkvæmdir til að
kanna hugsanlegt samband milli tHcy og fylgi-
kvilla æðakölkunar. Oft hefur verið athugað í
leiðinni hvort fylgni væri milli tHcy og viðtek-
inna áhættuþátta. I nokkrum smáum rann-
sóknum fannst fylgni milli tHcy og einstakra
slíkra þátta (3). Tölfræðileg úrvinnsla hefur þó
að jafnaði sýnt tHcy sem sjálfstæðan áhættu-
þátt og er vægi hinna framskyggnu rannsókna
mest hvað þetta varðar. Niðurstöður nýbirtrar
rannsóknar á 750 sjúklingum og 800 manna
viðmiðunarhópi staðfestu sjálfstæði tHcy sem
áhættuþáttar (73). Auk þess komu í ljós sam-
verkandi áhrif tHcy annars vegar og háþrýst-
ings og reykinga hins vegar á áhættuhlutfall.
í norskri rannsókn var kannað samband
tHcy og viðurkenndra áhættuþátta æðakölk-
unar (96). Þátttakendur voru 7591 karl og 8585
konur á aldrinum 40-67 ára, án sögu um
háþrýsting, sykursýki eða fylgikvilla æðakölk-
unar. Eins og áður hafði verið sýnt fram á var
tHcy nrarktækt hærri hjá körlum en konum og
hækkaði með aldri. Hins vegar kom á óvart að
finna sterkt samband á milli tHcy og reykinga.
Einnig var bein fylgni milli tHcy og heildar-
þéttni kólesteróls í blóðvökva, blóðþrýstings
(slagbils og lagbils) og hjartsláttarhraða.
Tengsl hómósysteins og blóðsega í bláæðum:
Sjúklingar með hómósystínmigu eiga ekki síð-
ur á hættu að fá blóðsega í bláæðar en slagæð-
ar. Aftur á móti hafa tengslin milli bláæðasega
og vægrar hækkunar á tHcy tiltölulega Iítið
verið athuguð. í einni rannsókn fundust engin
slík tengsl (97) en nokkrar athuganir hafa sýnt
hækkaða tHcy hjá sjúklingum sem hafa fengið
bláæðasega á unga aldri, einu sinni (98,99) eða
oftar en einu sinni (100). Nýlega birtust niður-
stöður hollenskrar rannsóknar á sambandi
tHcy og blóðsega í bláæðum almenns þýðis
(101). Hækkun á tHcy yfir nítugustu og fimmtu
hundraðsmörk reyndist helmingi algengari hjá
269 sjúklingum sem voru að fá sinn fyrsta blóð-
sega miðað við jafnmarga viðmiðunareinstak-
linga. Breyttust niðurstöðurnar lítið þó sleppt
væri sjúklingum með viðurkennda áhættuþætti
bláæðasega eins og skort á prótíni C, prótíni S
eða andþrombíni, viðnámi gegn virku prótíni
C, þungun og neyslu getnaðarvarnatöflu.