Fréttatíminn - 05.11.2010, Page 34

slæmt, heldur standa sig vel í lífinu. Sama ár fór ég
að vinna sem flugfreyja hjá Icelandair og sá vinnu-
staður gaf mér mjög mikið. Starfsmennirnir voru
eins og ein fjölskylda. Þar kynntist ég fólki sem ég
hef ennþá samband við. Ég veit ekki hvað ég hefði
annars tekið til bragðs.“
Mamma ætlaði að hætta í söfnuðinum
Fyrir tveimur árum svipti móðir Malínar sig lífi.
„Hún hafði brugðið sér í ferðalag til Færeyja, sem
var ekki óvenjulegt þegar mamma átti í hlut. Þegar
hún kom ekki til baka var farið að leita að henni.
Þá hófst viðamikil leit, sem tók þrjá sólarhringa. Í
minningunni eru þessir þrír sólarhringar eins og
þrjú ár. Loks fannst hún úti í sjó á stað sem heitir
Vestmanna. Það var mikil mildi að hún skyldi finn-
ast. Þú getur ímyndað þér þær spurningar sem það
hefði skilið eftir, hefði hún aldrei fundist.“
Stuttu áður hafði hún greint Malínu frá því að
hún hygðist hætta í söfnuðinum. „Ég held að söfn-
uðurinn sé stór þáttur í því að mamma fyrirfór
sér. Undir lokin sagði hún mér að hún hefði fengið
sig fullsadda á þessu. Sagðist vita að þetta væri
ekki sannleikurinn. Hún hafði einangrað sig og var
að íhuga að hætta. Var hætt að sækja samkomur.
Það var líka endalaust verið að ávíta hana fyrir að
umgangast mig! Hún var ekki vitlaus. Hún var
einmitt mjög vel gefin. Það var bara eins og hún
hefði, á einhverjum stað í lífinu, ákveðið að fara inn
í geymslu og gleypa lykilinn. Að fara inn í svona
staðnað samfélag er hálfgerð uppgjöf.
Mamma hafði verið í söfnuðinum síðan árið 1972
og ég get ímyndað mér að hún hafi verið orðin
þreytt á að hlusta á sama biblíuþusið í næstum
fjörutíu ár. Þetta var mjög viðkvæmt umræðuefni
fyrir hana. Síðasta sumarið hennar, árið 2008, var
hún orðin sextug og á leið að hætta í söfnuðinum.
Hún spurði mig, í þessu samtali okkar sem ég mun
aldrei gleyma: „Hvað á ég að gera núna? Á ég að
fara að halda upp á afmæli og halda jól? Hvaða fólk
þekki ég? Ég þekki enga!“
Mamma var litríkur karakter og hafði mörgu að
miðla. Hún átti magnaða ævi þangað til hún ýtti á
pásutakkann í lífi sínu og gekk í söfnuðinn. Hún
var mikill heimsborgari, fór tvítug til Mið-Austur-
landa og vann fyrir Flóttamannahjálp Sameinuðu
þjóðanna í Beirút. Hún var mjög glæsileg kona,
með sítt, ljósrautt hár. Í raun passaði hún ekkert
inn í söfnuðinn. Hún var mikil tungumálamann-
eskja, hafði áhuga á sagnfræði og bjó yfir fróðleik
um allt milli himins og jarðar. Meira að segja hafði
hún áhuga á bílum, eins og ég. Þetta var skrýtin
leið sem hún ákvað að fara í lífinu.“
Hún hefur væntanlega tekið andlát föður þíns
nærri sér?
„Já, hún var mjög einmana eftir að hann dó. Tal-
aði mikið um að enginn vissi hvað átt hefði fyrr en
misst hefði. Það hefur líka haft sitt að segja.“
Gleði og sorg
Háskólanám er litið hornauga af Vottum Jehóva
og hefði Malín ekki skráð sig úr söfnuðinum hefði
hún mögulega látið slíkt nám lönd og leið. En eftir
brotthvarfið úr söfnuðinum skráði hún sig í mann-
fræði í Háskóla Íslands, þar sem hún lauk þriggja
ára námi. Að því búnu settist hún á skólabekk í Há-
skólanum í Reykjavík til að nema lögfræði.
Af hverju fórstu í lögfræði eftir mannfræðina?
„Mér finnst lögfræði ofboðslega skemmtilegt
fag. Mér datt líka í hug að þannig gæti ég kannski
látið gott af mér leiða. Gert eitthvert gagn í hinu
stóra samhengi. Mannfræðin er góður grunnur. Ef
til vill er upplifun mín af þöggun kynferðisbrota-
mála innan safnaðarins líka tengd því að ég valdi
að fara í lögfræði.“
Fyrir utan vinahópinn sem Malín hefur eignast
er hún hálf ein í heiminum. „Það eru fáir eftir í
fjölskyldunni. Við systurnar eigum einn afa og
tvær móðursystur. Svo átti pabbi systur en það
hefur ekki verið jafnmikið samband þeim megin.
En það stendur til bóta. Vinir mínir eru fjölskylda
mín. Svo á ég lítinn, tveggja ára, rauðhærðan gaur
sem heitir Óðinn. Ég eignaðist hann með manni
sem ég kynntist í fluginu en við skildum í sumar.
Óðinn var bara mánaðar gamall þegar mamma dó.
Það var skrýtið.“
UM VOTTA JEHÓVA
STAÐA KVENNA
Kvenkyns meðlimur getur aldrei flutt
fyrirlestra innan safnaðarins, né heldur
orðið einhvers konar umsjónarmaður.
Þar af leiðandi fara konur ekki með
ábyrgðarhlutverk. Þeim er þó heimilt
að tjá sig á samkomum, að því gefnu
að sá karlmaður sem stýrir dagskrá
samkomunnar gefi þeim orðið.
MENNTUN
Háskólanám er litið hornauga. Rökin
á bak við það eru þau að einstaklingur
sem fer í háskólanám gæti sett
söfnuðinn í annað sæti og farið að
keppa að veraldlegum markmiðum í
stað andlegra.
BLÓÐGJÖF
Blátt bann er lagt við blóðgjöf. Slíkt er
ekki talið Guði þóknanlegt.
ÓSKRÁÐAR REGLUR
Reglur varðandi samskipti við fólk
utan safnaðar, makaval, lífshætti o.fl.
eru mjög niðurnjörvaðar. Til dæmis er
bann við samskiptum við fyrrum safn-
aðarmeðlimi, bann við reykingum, of-
drykkju og fjárhættuspili. Blátt bann er
lagt við jólahaldi, afmælishaldi og þátt-
töku í fermingar- og skírnarveislum.
Konur mega ekki mæta á samkomur
í buxum, heldur skulu þær klæðast
síðum pilsum eða kjólum. Karlar skulu
vera í jakkafötum og með bindi.
MAKAVAL
Hjónaefni skulu bæði vera í söfnuð-
inum og ekki skal samneyti þeirra vera
náið fyrr en eftir hjónaband.
BROTTREKSTUR
OG ÚRSÖGN
Skrái manneskja sig úr söfnuðinum
eða sé hún rekin úr honum er til-
kynning lesin upp fyrir söfnuðinn og
mælst til þess að enginn af safnaðar-
meðlimum hafi nokkurt samband við
þá manneskju. Hafi safnaðarmeðlimur
ítrekað samband eða eigi samskipti
við fráhvarfsmanneskju má hinn sami
eiga von á opinberri áminningu. Ætlast
er til þess að þessum samskiptum sé
slitið, annars má búast við brott-
rekstri. Vottarnir líta svo á að fólk sem
hefur sagt sig úr söfnuðinum eða verið
gert brottrækt sé „dáið Guði“.
FJÖLDI
Um 330 manns tilheyra söfnuði
Votta Jehóva á Íslandi.
Hjálpaði það þér í sorginni að hafa hann til að
annast um?
„Já. Kannski er kjánalegt að segja það en mér
finnst ég vera að uppgötva lífið í gegnum hann.
Hann átti afmæli um daginn og fékk kórónu á
leikskólanum. Mér fannst það æðislegt. Ég er að
skoða heiminn með hans augum núna. Við erum
að tryllast af eftirvæntingu yfir jólunum saman.
Ég veit að það er bara nóvember ennþá en ég er
byrjuð að kaupa jólaskraut. Við Óðinn ætlum að
hafa það rosa jólalegt!“
Hvernig hefur lífið verið að öðru leyti eftir að
þú gekkst úr söfnuðinum?
„Fyrst eftir að ég fór út úr söfnuðinum var ég
reið. Reið út í söfnuðinn og allt sem hét trú og
kirkja. Svo hefur það lagast. Fyrst kunni ég ekki
á leikreglurnar hérna úti í dýragarðinum. Lífið
utan safnaðarins var eins og dýragarður fyrir
mér. Ég fer ekkert ofan af því að ég var heila-
þvegin í söfnuðinum. Ég finn að það eru enn ein-
hverjar agnir af „heilaþvottaefni“ eftir í höfðinu á
mér. Stundum hugsa ég ósjálfrátt „nei, þetta má
ekki“ og svo nokkrum sekúndum síðar „jú, þetta
má!“. Þetta er ríkt í manni.“
Geturðu nefnt dæmi um þetta?
„Vottarnir þiggja t.d. ekki blóð. Þegar ég átti
son minn var hann tekinn með bráðakeisara-
skurði og ég missti mikið blóð. Fyrst hugsaði
ég: Ó, nei, ég má ekki þiggja blóð. Þetta var bara
augnabliksbrenglun. Svo spólaði ég til baka í
huganum og hugsaði: Jú, auðvitað má ég þiggja
blóð. Það kom reyndar ekki til þess en ég man
eftir þessari hugsun. Svo eru það jólin. Núna hef
ég haldið jól þrisvar sinnum á minni stuttu ævi.
Mér finnst ég vera nýfædd. Miðað við að hafa
fæðst árið 2004 er ég bara sex ára! Mér finnst um
að gera að hafa svolítið gaman af þessu. Mér er
alveg sama hvaðan þetta kemur, hvort jólin eru
heiðin eða kristin. Þetta er bara skemmtilegt.“
Hvar stendur þú í trúmálum í dag?
„Ég segi að ég sé guðleysingi. Ég hef mikinn
áhuga á heiðna siðnum og víkingaarfinum. Ég
hef kynnt mér norræna og germanska goðafræði.
Svo gekk ég í Ásatrúarfélagið. Það var svona
„statement“. Þótt ég segist vera guðleysingi finn
ég bæði og sé að það er eitthvað meira. Einhver
æðri máttur, þótt ég vilji ekki kalla hann Guð.“
Nú er í umræðunni að banna trúboð og jafnvel
trúarlegar tilvísanir í grunnskólum í Reykjavík.
Hvað finnst þér um það?
„Ég hef hreinlega ekki myndað mér skoðun á
því. En af því að ég var alin svona upp og af því að
það voru teknar stórar ákvarðanir fyrir mig, eins
og hverju ég ætti að trúa, þá ákvað ég að sonur
minn fengi að velja sjálfur. Ég lét skíra hann inn
í Fríkirkjuna til þess að hann ætti möguleikann
á því að fermast, ef hann langaði til þess þegar
þar að kæmi. Ég vildi ekki taka þann möguleika
af honum þótt ég vildi heldur ekki ýta honum
út í neitt.“
Það má skipta um skoðun!
Af hverju samþykktirðu að koma í viðtal við
Fréttatímann?
„Af því að kannski hjálpar það einhverjum að
lesa það. Til dæmis krökkum sem eru í söfnuð-
inum og vilja komast út úr honum. Því að þá er
annað hvort að duga eða drepast. Mér fannst allt-
af skrýtið að ég mætti ekki heilsa fólki sem væri
hætt í söfnuðinum. Að það mætti ekki skipta um
skoðun. En mér finnst töff að skipta um skoðun.
Það má! Því miður hafa nokkrir sem ég þekkti
tekið líf sitt af því að þeir gátu ekki tekið þetta
skref. Vottakrakkar fyrirfara sér því þeir sjá ekki
hvaða skref þeir geta stigið. Eiga þeir að yfir-
gefa fjölskylduna sína? Og hvað þá? Fara út í eitt
ginnungagap? Ég vil hjálpa. Ef einhverjir eru í
þessum sporum þá vil ég „kenna þeim á strætó“.
Sýna þeim að það sé eitthvað þarna fyrir utan.“
Kenna þeim á strætó? Hvað áttu við?
„Að hætta í söfnuði sem þessum er á vissan
hátt eins og að stimpla sig út úr samfélagi manna.
Maður slítur á það eina tengslanet og félagsnet
sem maður hefur átt í gegnum lífið. Það er stór
ákvörðun og heilmikil breyting út af fyrir sig. Ég
tel mig vita um mjög marga sem ekki hafa lagt
út í þetta af hræðslu við að missa fjölskylduna
sína. Ef einhver hættir í söfnuðinum er honum
útskúfað. Einstaklingurinn þarf að fóta sig algjör-
lega upp á nýtt í hinum ytri, veraldlega heimi þar
sem hann hefur sjaldnast nokkra reynslu af að
fóta sig. Hann er eins og geimvera send til jarðar.
Það tekur dálítinn tíma að aðlaga sig og byggja
upp nýtt net, félagslegt og almennt net. Maður er
eins og belja á svelli fyrst um sinn. Kann ekkert á
neitt, hvorki hefðir, almenn félagsleg samskipti,
kærustuparamál eða nokkuð annað. Jafnvel ekki
á fjármál, því almennt er það hlutverk karlmanns-
ins að annast fjárhagslegu hliðina. Sjálf er ég
enn að aðlagast, sex árum síðar, en er nú orðin
nokkuð góð. Þetta hlýtur að jafnaði að taka ein-
hver ár. Alla vega að læra jólalögin!
Kannski getur þetta viðtal líka hjálpað að-
standendum ástvina sem hafa fyrirfarið sér. Það
að svipta sig lífi var ákvörðun móður minnar.
Þannig vildi hún ljúka þessari jarðvist og ég virði
þá ákvörðun. Ég myndi aldrei dæma hana fyrir
það sem hún gerði. Ég vil bara opna umræðuna.
Þetta er tabú og ég vil ekki að það sé þannig. Ég
vil geta talað um þetta. Ég veit að hún fyrirfór sér
ekki af því að ég var svo ömurleg dóttir eða eitt-
hvað slíkt. Þannig er það ekki.“
Er hægt að draga einhvern lærdóm af þessu
öllu saman?
„Í fyrsta lagi getur maður dregið þann lærdóm
af sjálfum sér að maður kemst í gegnum ótrú-
legustu hluti. Einnig hvað það er nauðsynlegt
að geta séð skoplegu hliðarnar á öllu. Ég held að
það sé dálítil list.“
Húmorinn er þín leið til að lifa af?
„Já. Ég er ekki að segja að ég sé brjálæðislega
fyndin. En það eru sex hliðar á hverjum teningi.
Það er gott að muna það. Árin eftir að ég sagði
mig úr söfnuðinum hafa verið skemmtilegur tími.
Jafnvel þótt áföll hafi dunið yfir. Lífið hefur verið
skrýtið. Ég held að þetta eigi bara eftir að verða
skemmtilegra!“
Heiðdís Lilja Magnúsdóttir
hlm@frettatiminn.is
Vottakrakkar fyrirfara sér því
þeir sjá ekki hvaða skref þeir
geta stigið. Eiga þeir að yfirgefa
fjölskylduna sína? Og hvað þá?
Það er engin tilviljun að vottur
rímar við þvottur! Þetta er heila-
þvottastöð en ekki staður þar
sem kærleikurinn blómstrar.
34 viðtal Helgin 5.-7. nóvember 2010