Fréttatíminn - 02.05.2014, Qupperneq 30

Í hnotskurn
fermingar­
veisluna
Allt fyrir2014
Nóatún býður upp á
úrval af hlaðborðum fyrir
fermingarveisluna!
sjá www.noatun.is
H a m r a b o r g – N ó a t ú n 1 7 – H r i n g b r a u t – A u s t u r v e r – G r a f a r h o l t
Annar hver greiðir ekki í séreignalífeyrissjóð
Iðgjöld í séreignalífeyris-
sjóði hafa dregist saman
um helming milli áranna
2007 og 2012. Alls greiða
80 þúsund manns, tæplega
helmingur alls vinnuafls,
ekki í séreignasparnað.
Framkvæmdastjóri Allianz
segir að skortur á séreign
verði til þess að meirihluti
Íslendinga nái ekki að fram-
fleyta sér á ellilífeyri. Kostn-
aður ríkisins vegna ellilífeyris
hefur aukist um 75% milli
áranna 2010 og 2014.
s jö af hverjum tíu Íslending-um eru með laun undir 500 þúsund krónum á mánuði og
munu þurfa að fá viðbótargreiðslu
frá ríkinu til að ná lágmarksellilíf-
eyri, sem er um 210 þúsund krónur
á mánuði þegar þeir fara á eftir-
laun, nema þeir hafi lagt fyrir með
séreignalífeyrissparnaði. Launþegi
með 500 þúsund krónur í tekjur fær
um 200 þúsund í mánaðargreiðslur
frá lífeyrissjóði sínum, samkvæmt
upplýsingum frá Landssamtökum
lífeyrissjóða (Ll).
Árið 2012 voru meðallaun Ís-
lendinga 588 þúsund krónur, sam-
kvæmt gögnum Hagstofu Íslands.
Lífeyrisgreiðslur úr almenna
kerfinu voru á sama ári 128 þúsund
krónur að meðaltali á mánuði.
Gunnar Baldvinsson, stjórnar-
formaður Ll og framkvæmdastjóri
Almenna lífeyrissjóðsins, segir að
þeir sem greiði í lífeyrissjóð alla
starfsævi geti vænst þess að fá 35-
45% af lokalaunum þegar þeir fara
á eftirlaun. Mismuninn upp í lág-
markslífeyri greiðir því ríkið, nema
hjá þeim sem bæta upp þennan mis-
mun með viðbótarlífeyrissparnaði.
Samkvæmt úteikningum Eyjólfs
Lárussonar, framkvæmdastjóra
Allianz, greiðir ríkið um 40 millj-
arða króna á árinu 2014, samkvæmt
fjárlögum og hefur upphæðin auk-
ist um 75% frá árinu 2010 á verðlagi
hvers árs.
Að sögn Gunnars er búist við
því að eftirlaunaþegar verði tvöfalt
fleiri á næstu áratugum og að
helmingi færri vinnandi verði á
Launþegar eru 183 þúsund.
110 þúsund greiddu í séreignalífeyrissjóð árið 2012.
Útborgaður lífeyrir úr sjóðum var krónur
128 þúsund að meðaltali á mann árið 2012.
Iðgjöld í séreignalífeyrissjóði voru helmingi minni árið 2012 en 2007.
Tekjur Unnar lækka um
130 þúsund við eftirlaunatöku
Unnur er að komast á eftirlaunaaldur í næsta mánuði. Hún hefur unnið í
einkageiranum og er nú með 500 þúsund krónur í tekjur, sem er í kringum
meðallaun á Íslandi. Útborgað fær hún um 345 þúsund á mánuði. Hún
hefur ekki greitt í séreignalífeyrissparnað og á því einungis skyldulífeyrinn
sinn. Samkvæmt útreikningum lífeyrissjóðs hennar á hún uppsöfnuð rétt-
indi sem nema 200 þúsund krónum á mánuði í lífeyri. Af því greiðir hún 27
þúsund krónur í skatt og fær því útborgað 173 þúsund krónur á mánuði.
Viðbótarlífeyrisframlag ríkisins er tæpar 66 þúsund krónur og greiðir hún
24 þúsund krónur af því í skatt. Samtals fær hún í lífeyrissjóðsgreiðslur 214
þúsund krónur á mánuði sem er um 130 þúsund krónum lægra en hún fékk
útborgað af launum sínum. Tilbúið dæmi byggt á tölum úr fréttinni.
Tekjur Óskars lækka um
80 þúsund við eftirlaunatöku
Óskar verður 67 ára í næsta mánuði og er á leið á
eftirlaun. Hann býr einn og er með 400 þúsund krónur
á mánuði og hefur unnið í einkageiranum alla sína
starfsævi. Óskar tók út séreignalífeyrissparnaðinn
sinn í hruninu og á því einungis skyldulífeyrinn sinn.
Samkvæmt útreikningum frá lífeyrissjóðnum hans
fær hann 160 þúsund krónur í lífeyri á mánuði. Tekjur
hans fyrir skatta lækka samkvæmt þessu um 60
prósent við að fara á eftirlaun, sem er raunin í lífeyris-
sjóðakerfinu í dag, samkvæmt nýjum útreikningum.
Af 160 þúsundum á Óskar eftir að greiða skatt því
skattleysismörkin eru um 135 þúsund krónur á mánuði
fyrir lífeyrisþega og greiðir hann því um 11.500 krónur
í skatt af lífeyrissjóðsgreiðslum sínum. Hann fær því
148 þúsund útborgað frá lífeyrissjóði sínum.
Ríkið tryggir lífeyrisþegum hins vegar lágmarks-
framfærslu með viðbótargreiðslum, það er ellilífeyri,
tekjutryggingu og heimilisuppbót. Óskar fær tæpar 90
þúsund krónur frá ríkinu en greiðir af því 33 þúsund
krónur í skatt. Framlagið frá ríkinu nemur því tæpum
56 þúsund krónum. Samanlagt er Óskar því með um
204 þúsund krónur í ráðstöfunartekjur á mánuði.
Ráðstöfunartekjur hans lækka því um 80 þúsund
krónur á mánuði, úr 286 þúsund krónum sem hann
fékk í laun eftir skatt. Lífeyristekjur Óskars eru rúmum
30 þúsund krónum undir neysluviðmiðum velferðar-
ráðuneytisins, sem er um 235 þúsund á mánuði án
húsnæðiskostnaðar. Óskar var hins vegar svo heppinn
að hann er búinn að greiða upp húsnæðislánið sitt og
getur því búið áfram í íbúðinni sinni á höfuðborgar-
svæðinu.
Tilbúið dæmi byggt á tölum úr fréttinni.
Almannatryggingar tryggja lágmarkslífeyri
Eftirlaun samanstanda af fjórum tekju-
liðum sem eru ellilífeyrir almannatrygg-
inga, ellilífeyrir lífeyrissjóða, viðbótarlíf-
eyrissparnaður og annar sparnaður eða
aðrar eignir,“ bendir Gunnar Baldvinsson
á. „Almannatryggingar og lífeyrissjóðir eru
með skylduaðild sem tryggir að allir sem
búa og starfa á Íslandi fá eftirlaun til ævi-
loka. Einstaklingar geta bætt við eftirlaunin
með því að leggja fyrir og byggja upp eftir-
launasjóð eða eignir til að ganga á.
Hlutverk almannatrygginga er að
tryggja að eftirlaunaþegar hafi lágmarks-
lífeyri. Sá sem hefur engar aðrar tekjur og
býr einn fær greiddan ellilífeyri að fjárhæð
219 þúsund krónur á mánuði (grunnlífeyrir
35 þúsund; tekjutenging 111 þúsund; heim-
ilisuppbót 33 þúsund; framfærsluuppbót
39 þúsund) en fjárhæðin er 188 þúsund ef
einstaklingur er í sambúð eða hjónabandi.
Ellilífeyririnn lækkar eftir því sem aðrar
tekjur hækka.
Lífeyrisgreiðslur lífeyrissjóða ráðast
af iðgjaldagreiðslum á starfsævinni. Ef
iðgjöldin eru 12% af launum má búast
við að eftirlaun eftir 40 ára starfsævi
verði á bilinu 30% til 50% af lokalaunum.
Endanleg fjárhæð ræðst af launaþróun,
réttindakerfum og afkomu sjóðanna.
Einstaklingur sem greiðir af meðal-
launum (369 þúsund á mánuði árið 2012)
getur reiknað með grunneftirlaunum á
bilinu 55%-75% af launum m.v. fjárhæðir
almannatrygginga í janúar 2014 og 40 ára
greiðslutíma í lífeyrissjóð. Sérfræðingur
sem greiðir af 712 þúsund króna launum
fær lægri lífeyri frá almannatryggingum
og fær því um 42%-55% af launum sam-
tals í ævilangan lífeyri. Í þessum dæmum
er ekki reiknað með fjármagnstekjum af
öðrum eignum sem hafa áhrif á ellilífeyri
almannatrygginga.
Vænlegasta leiðin til að bæta við
eftirlaunin er með reglulegum sparnaði.
Vegna mótframlags launagreiðanda er
viðbótarlífeyrissparnaður hagkvæmasti
sparnaður sem völ er á. Sá sem leggur fyrir
2% af launum og fær 2% mótframlag í 30
ár getur t.d. safnað upp sjóði sem bætir við
eftirlaunin mánaðarlegum tekjum allt að
25% af lokalaunum í 10 ár. Ef einstaklingar
treysta sér til er einnig skynsamlegt að
vera með annan reglulegan sparnað
sem getur verið vara- og neyslusjóður á
starfsævinni og bætt við eftirlaunin eftir að
vinnu lýkur.
Af almenni.is.
móti hverjum eftirlaunaþega. „Ein-
staklingar geta því ekki búist við
að ríkið verði aflögufært til að bæta
mikið við eftirlaunin,“ segir hann.
Eyjólfur segir að sú aðgerð ríkis-
ins að heimila úttektir á séreigna-
sparnaði sé varhugaverð. „Árið
2009 var farið í þá tímabundnu
aðgerða að opna fyrir úttektir á
séreignasparnaði og leyfa fólki
að taka fyrirfram hluta hans út til
eigin neyslu,“ segir Eyjólfur. „Nú
er staðan sú að þessi tímabundna
aðgerð hefur verið framlengd á
sjöunda ár og á sama tíma var leyft
iðgjald einnig lækkað úr 4% í 2%.
Ekki sér fyrir endann á þeim hug-
myndum sem ráðamenn hafa um
það hvernig best er að láta fólk
eyða framtíðarlífeyri sínum til
ýmissa hluta dagsins í dag,“ bendir
Eyjólfur á.
Samkvæmt útreikningum
Eyjólfs munu 80 þúsund Ís-
lendingar ekki ná lágmarks-
framfærslu, samkvæmt
viðmiðum velferðarráðu-
neytisins, sem er um 290
þúsund krónur á mánuði á
einstakling.
Á vinnumarkaði eru um
180 þúsund manns. Af þeim
eru 80 þúsund manns ekki
með séreignalífeyrissparnað
og þurfa því að treysta á að
ríkið tryggi þeim lágmarks-
framfærslu þegar þeir fara
á eftirlaun. Þá hafa verið
teknir út tæpir 90 milljarðar
af séreignasparnaði á árunum
2009-2013. Samkvæmt upp-
lýsingum frá ríkisskattstjóra
voru iðgjöld í séreignalífeyris-
sjóði helmingi minni árið
2012 en 2007.
Eyjólfur segir að þessi þró-
un verði til þess að stór hluti
Íslendinga fái eftirlaun undir
lágmarksframfærslu sam-
kvæmt opinberum stöðlum.
Séreignasparnaðurinn myndi
lyfta nær öllum yfir lágmarks-
framfærslu en þess í stað
bæti ríkið upp mismuninn
með þeim kostnaði sem það
felur í sér. „Við getum hins
vegar ekki gert ráð fyrir því
að ríkið geti staðið straum af
þessum kostnaði til framtíð-
ar,“ segir Eyjólfur. „Ekki síst
í ljósi þess hve kostnaðurinn
eykst með hækkandi lífaldri,“
segir hann.
Sigríður Dögg Auðunsdóttir
sigridur@frettatiminn.is
30 fréttaskýring Helgin 2.-4. maí 2014