Sveitarstjórnarmál - 01.02.1975, Blaðsíða 35

þingum. Ef tryggja á skipun fylkisþinga með
þeim hætti, að hver stjórnmálaflokkur fái full-
trúafjölda í réttu hlutfalli við kjósendatölu og
jafnframt, að öll sveitarfélög eigi sæti á fylkis-
þingum, er augljóst, að fylkisþingin yrðu óhæfi-
lega fjölmenn. I síðustu fylkjahugmyndinni er
stungið upp á reglu um fulltrúakjör, sem áð-
ur er vikið að, sem er tilraun til að mæta báð-
um þessum sjónarmiðum að svo miklu leyti
sem fasrt er, án þess að fylkisþingin verði óhæfi-
lega fjölmenn. Það verður áreiðanlega erfitt að
finna þá reglu um fulltrúaval, sem allir verða
sammála um. Má vera, að hér sé sá „Þrándur
í Götu“, sem komi í veg fyrir skynsamlega skip-
un fylkja eða landshlutasamtaka. Þess má að
lokum geta, að menn virðast almennt geta fellt
sig við nafnið fylki í stað landshlutasamtaka.
Verkaskiptingin milli
ríkis og sveitarfélaga
Að lokum vil ég fara nokkrum orðum um
skiptingu verkefna og valds á milli ríkis og sveit-
arfélaga. Stefna Sambands íslenzkra sveitarfélaga
er sú, að nrarka verði einfaldari og gleggri skil
en nú er á milli verkefna ríkis og sveitarfélaga.
Jafnframt verði sameiginlegum verkefnum ríkis
og sveitarfélaga fækkað svo sem kostur er. I stuttu
nráli nrá e.t.v. lýsa einkennum samaðildar ríkis
og sveitarfélaga að verkefnunr þannig, að sam-
aðikl lrvetji hvorn aðila til framkvæmda og fjár-
franrlaga, en nægilega fjárhagslega ábyrgð hvors
aðila nrætti virðast skorta, þar eð ekki fer sam-
an fjármálaábyrgð og franrkvænrdaábyrgð. Hin
I járhagslega ábyrgð ætti þá að vera meiri, þegar
um séraðild er að ræða, þ. e. þegar verkefnið er
algerlega í höndum annað lrvort ríkis eða sveit-
arfélags og kostað af því. Ef þessi lýsing er rétt,
ætti samaðild að stuðla að franrförunr og úr-
bótunr, nráske meira en efnahagur leyfði. Sérað-
ild ætti liins vegar að stuðla að nreiri varfærni í
öllunr franrkvæmdunr og fjárframlögum, mundi
nreð öðrunr orðunr e.t.v. vera nokkuð íhaldssöm.
Hr'að sem þessu líður, varðar það mestu um
allar opinberar franrkvæmdir, hvort sem þær
eru á vegunr ríkisins eða sveitarfélaga eða hvoru
tveggja, að þær séu vel og vandlega undirbúnar,
áður en lrafizt er handa. Mikla áherzlu ber því
að leggja á alhliða skipulagningu, sem tryggt
geti fyllsta sanrrænri í aðgerðum ríkis og sveitar-
félaga. Nauðsynlegt er einkum, að gerðar séu
raunhæfar fjárlragsáætlanir og fjárnragn tryggt,
áður en framkvænrdir eru lrafnar. Þau vand-
kvæði, senr verið hafa í sanrbandi við sanreigin-
leg verkefni ríkis og sveitarfélaga, stafa að nriklu
leyti af því, að þessi undirbúnings- og undir-
stöðuatriði lrafa ekki verið nægilega tryggð.
Flutningur verkefna frá ríki til sveitarfélaga
eða öfugt kallar á endurskoðun á tekjuöflun
þessara aðila, sem raunar er full þörf á, án til-
lits til slíks flutnings verkefna. Hér er um að
ræða afar unrfangsnrikið og vandasanrt verkefni,
senr nrun taka langan tíma að leysa, og ekki er
tími til að ræða nánar lrér.
Það er út af fyrir sig æskilegt, að sanran
fari hjá sama aðila franrkvænrd verkefnis og
greiðsla kostnaðar við það. 1 því sambandi verð-
ur þó að gefa gaum að því, að ýmis verkefni, sem
sveitarfélög annast og eru sjálfsögð verkefni
þeirra, eins og t.d. heinrilishjálp, dagvistunar-
stofnanir o. fl. varða hag þjóðarinnar allrar.
Þannig sparar vel rekin lreimilishjálp sjúkrarúm,
sem ríkið kostar að miklu leyti. Með rekstri dag-
vistunarstofnana er nræðrum t. d. kleift að
stunda störf utan heimilis, senr eykur framleiðslu-
getu þjóðarinnar. Af þessum sökum er eðlilegt,
að ríkisvaldið efli slíka starfsemi og lrvetji til
lrennar nreð fjárframlögum eða á annan hátt.
Ríkið er sunrnra allra sveitarfélaga í landinu,
og lrvert sveitarfélag er misjafnlega stór hluti rík-
isins. Hlutverk beggja, heildarinnar og þessara
eininga, senr skapa heildina, er lrið sama, þ.e.
að tryggja íbúunr landsins gott og fagurt nrann-
líf. Því marki verður bezt náð nreð skipulegu
samstarfi og samrænrdunr aðgerðum heildar og
eininga, ríkis og sveitarfélaga.
SVEITARSTJÓRNARMÁL