Sveitarstjórnarmál - 01.04.1975, Blaðsíða 38

í 3. gr. reglugerðarinnar segir:
Félagsmálaráð fer með:
1. Aðstoð við fjölskyldur, þar með talið eftirlit með
aðbúð barna og uppeldi á heimilum og eftirlit
með hegðun þeirra utan heimilis.
2. Aðstoð og eftirlit með börnum, sem eru siðferðis-
lega, líkantlega eða andlega miður sín, hafa framið
afbrot eða eru á annan hátt á glapstigum.
3. Ráðstöfun í vist eða fóstur og eftirlit með því að
öðru leyti en greinir í 2. gr. 6. tl. hér að framan.
Astæða er til að staldra hér við og liuga nánar að
því, livað felst í þessari verkaskiptingu á milli fé-
lagsmálaráðs og barnaverndarnefndar. Það sem fyrst
vekur athygli er, að þungamiðjan i störfum barna-
verndarnefndar hefur í raun verið flutt til félagsmála-
ráðs. Þá þungamiðju tel ég vera að finna í tveimur
greinum barnaverndarlaganna, í 2ö. gr. og 28. gr.
í fyrri greininni segir svo m. a.:
„Nú verður barnaverndarnefnd þess vís, að uppeldi
barns eða ungmennis, aðbúnaði eða atlæti, er ábóta-
vant vegna hirðuleysis foreldra eða forráðamanna,
vankunnáttu þeirra, andlegra eða siðferðislegra ann-
marka, líkamlegrar eða andlegrar vanheilsu, drykkju-
skapar, eiturlyfjanotkunar, ofnotkunar deyfilyfja,
lauslætis eða annars siðleysis, refsiverðs athæfis, o. s.
frv., og skal þá barnaverndarnefnd gera viðeigandi
ráðstafanir."
í síðari greininni segir m. a.:
„Ef barnaverndarnefnd verður þess vís, að liegðun
barns sé ábótavant, svo sem vegna ódælsku og óknytta,
útivista á óleyfilegum tíma, slæpingsháttar, flækings,
betls, vanrækslu á námi, drykkjuskapar eða annarrar
óreglu, lauslætis eða lögbrota, skal barnaverndarnefnd
hefjast handa um viðeigandi aðgerðir .......“
Þær skyldur, sem í þessum tveimur greinum lag-
anna eru lagðar á barnaverndarnefnd, þar sem athygl-
in beinist annars vegar að foreldrum eða forráðamönn-
um barns og liins vegar að barninu sjálfu, tel ég liik-
laust vera þungamiðju barnaverndarlaganna. Jafn-
framt er í þessum greinum að finna megin rökin fyrir
tilverurétti barnaverndarnefnda. Vonandi er þetta
gert nægilega ljóst með fyrrgreindum tilvitnunum í
26. og 28. gr. laganna, en til áréttingar get ég þess,
að í fyrri greininni er leitazt við að gefa sem skýrasta
mynd af heimilisháttum barns, sem er ábótavant að
því marki, að aðgerða er krafizt, en í hinni greininni
er að sama skapi nákvæm upptalning atriða í fari
barnsins sjálfs, sem krefjast aðgerða.
Með reglugerðinni um verkaskiptingu á milli barna-
verndarnefndar og félagsmálaráðs koma nú aðgerðir
SVEITARSTJ ÓRNARMÁL
samkvæmt þessum tveimur mikilvægu greinum barna-
verndarlaganna undir ábyrgð félagsmálaráðs, en ekki
barnaverndarnefndar. Þess ber þó að geta, að aðgerðir
skv. báðum þessum greinum geta komizt á það alvarlegt
stig, að leggja beri málið fyrir barnaverndarnefnd til
úrskurðar, t. d. ef beita þarf sviptingu foreldravalds.
Til slíkra aðgerða kemur þó sjaldnast, en nánar verður
vikið að því sérstæða hlutverki barnaverndarnefnda
síðar.
Fjögurra ára
reynslutími
að baki
Sem fyrr segir var reglugerðin um verkaskiptingu
á milli barnaverndarnefndar Reykjavíkur og félags-
málaráðs staðfest í apríl 1970. Fimm ára reynsla er
jrví að baki þessari nýskipan barnaverndarmála, og
má því teljast eðlilegt og tímabært að gera tilraun til
að leggja nokkurt mat á þróun rnála og huga jafn-
framt að skipulagsþróun í næstu framtíð.
Sú nýskipan félagsmála í Reykjavík, sem varð hvati
að margnefndri verkaskiptingu á rnilli barnaverndar-
nefndar og félagsmálaráðs, leiddi til öndvegis ný
viðhorf í félagslegri þjónustu.
Horfið er frá þröngu sérsviðasjónarmiði, þar sent
menn einblína á skýrt afmörkuð og að þeir ætla ein-
angruð vandamál einstaklinga, sbr. framfærslumál,
áfengisvarnamál, barnaverndarmál. Þess í stað verð-
ur sá skilningur ríkjandi, að vandi einstaklingsins
sé af félagslegum toga spunninn, en í því felst, að
vandinn er talinn margþættari en svo, að nokkur ein-
hæf, þröng skilgieining nái að skýra hann. Þessum
skilningi á eðli vandamálsins fvlgir krafan um, að
tekin séu upp ný vinnubrögð við lausn þess. Barna-
verndarmál er nú skoðað sem fjölskylduvandamál,
Jrar sem fjölskyldan er sú félagslega eining, sem
rnestu ræður um andlega og líkamlega velferð barns-
ins. Við lausn á svokölluðu barnaverndarmáli þarf
Jiá að beita vinnubrögðum, sem taka mið af fjöl-
skyldunni og eru Jiess megnug að grípa inn á sem
flest svið, er varða heill og hamingju fjölskyldunnar.
Uppbygging Félagsmálastofnunar Reykjavíkurborg-
ar, sem eins og fyrr segir, er framkvæmdaaðili félags-
málaráðs, liefur mótazt af þessum nýju viðhorfum til
félagslegrar Jrjónustu. Þar er leitazt við að skilgreina
og takast síðan á við vanda einstaklingsins á sem
breiðustum grundvelli. Þetta á við uni barnaverndar-
málin engu síður en um önnur félagsleg vandamál. Að
mínu mati hefur hér verið farið inn á farsæla braut.
Barnaverndarstarfið hefur eflzt, það liefur orðið mun
virkara en það áður var, þegar einangrun þess frá