Sveitarstjórnarmál - 01.08.1975, Blaðsíða 12

Athyglisvert er, hversu hlutfallið rnilli þeirra
þátta, sem taldir voru heyra undir hugtakið
menningarmál, þ.e. leiklistar, tónlistar, mynd-
listar, safna og annars, virðist breytilegt eftir
löndum. Sveitarfélögin í Frakklandi, Sviss og
Þýzkalandi vörðu rneira en helmingi fjárveit-
inga til leiklistar, ítölsku sveitarfélögin veittu
hlutfallslega meira en aðrar jsjóðir til tónlistar
og myndlistar, og þau hollenzku veittu einnig
meira en aðrir til myndlistar. Brezku sveitarfé-
lögin lögðu aftur á móti nærri 2/s fjárveitinga
til safna, fyrst og fremst bókasafna.
Menningarlegt umhverfi
En fjárveitingar eru ekki einhlítar. Þær segja
ekki allan sannleikann. Viljinn til menningar-
starfa er ekki minna virði. Við Jiekkjum J)ess
dænii úr okkar sögu, að ýmsir okkar fremstu snill-
ingar hlutu aldrei neins konar stuðning ann-
arra, heldur unnu hörðum höndum og stunduðu
sitt menningarstarf við hliðina á starfi sínu.
Fáir íslendingar hafa í senn tileinkað sér í svo
ríkum mæli „viljans, hjartans og vitsins menn-
ing“ sem Stephan G. Stephansson. Ekki voru
Jjað hinar ytri aðstæður, sem gerðu hann að [)ví
andlega ofurmenni, sem hann var.
Eilt kvöldið er liann að ljúka löngu bréfi og
endar [jað með [sessum orðum: „Ég má ekki
vera að þessu lengur. Þarf að sækja 13 kýr í haga
og gefa 22 svínum“.
Undir ævilokin segir liann á þessa leið í bréfi:
„Á leikritum hef ég ekkert vit og hef aðeins kom-
ið tvisvar á ævinni í það, sem nefnt er leikhús".
En það er áreiðanlega undantekning, að einstakl-
ingurinn geti hafið sig svo yfir umhverfi sitt og
samtíð sem Stephan G.
Því er það flestum mikil nauðsyn, bæði ein-
staklingi og heildinni, að skapað sé menningar-
legt umhverfi, eða öllu heldur aðstaða til menn-
ingarstarfsemi, og þá kernur vissulega til kasta
sveitarfélaganna eða samfélagsins yfirleitt. Lengi
hefur þó mikið af slíku starfi hvílt á einstökum
áhugamönnum, og verður })að starf seint full-
metið. Þær þjóðfélagsaðstæður hafa hins vegar
skapazt hér, að menningarstarfsemi verður naum-
ast haldið uppi að marki, nenia samfélagið skapi
að miklu leyti aðstöðu til slíks. Það er einmitt
ætlunin með þessari ráðstefnu meðal annars að
reyna að gera sér þess grein, hvernig slíku verði
bezt fyrir komið.
Leiklist á hér nokkuð langa sögu og hefur verið
iðkuð við mjög erfiðar aðstæður eða jafnvel
kátlegar að okkar dómi, eins og þegar leikið var
hér í Reykjavík 1814-1815 í dómstofu landsyfir-
réttarins, en áhorfendabekkir fluttir úr dómkirkj-
unni. Ekki tók betra við um 1830, þegar sjómenn
í fornmannabúningum léku í fjörunni hér í
Reykjavík kafla úr Örvar-Oddssögu, var atgang-
ur svo mikill, að mildi var, að enginn skyldi
kafna í sandinum. „Var þetta barbarisk skemmt-
un,“ sagði Gröndal.
Ekki þýðir nú að bjóða upp á slíkar aðstæður,
enda hefur mjög verið úr bætt á síðustu áratug-
um, þótt sjálfsagt megi gera betur.
Tónlistarkennslu og hljómsveitarstarfsemi
verður ekki haldið uppi, nema til korni allmikill
og dýr hljóðfærakostur.
Bókasöfn fyrir almenning verða nú yfirleitt
ekki stofnuð eða haldið uppi, nema til komi at-
beini hins opinbera að meira eða minna leyti.
í þesstim efnum hafa bæði ríki og sveitarfé-
lög gert mikið átak á undanförnum árum, sem
vissulega ber að meta.
„List er ekki neinn hátíðleiki — hún er lífið
sjálft," sagði einn af okkar ágætustu listamönn-
um fyrir nokkrum árum.
Listin á nefnilega ekki að vera neinn hjúpur,
sem við aðeins bregðum yfir okkur við hátíðleg
tækifæri, heldur á hún að vera hluti af okkar dag-
lega lífi. Það þarf því að færa listina sem mest
út til fólksins og stuðla að því, að það verði sem
mest sjálft virkir þátttakendur, og í þeim efnum
hefur starf ótal áhugamannasamtaka verið ómet-
legur aflgjafi, og það hlýtur að vera hlutverk
bæði ríkis og ekki síður sveitarfélaganna að
styðja slíkt starf af alefli.
Við Reykvíkingar kunnum vel að meta þá
menningarstarfsemi, sem fram fer hér í Reykja-
vík á vegum ríkisins, en við verðum líka að við-
SVEITARSTJÓRNARMÁL