Sveitarstjórnarmál - 01.06.1992, Page 28

ATVINNUMÁL
Ijóst, að gömlu úrræöin duga ekki
lengur, þegar horft er til lengri
framtíðar.
Sem úrræði í tímabundnu at-
vinnuleysi geta sveitarfélög gripið
til tiltekinna verkefna til að draga úr
atvinnuleysinu um stundarsakir.
Kemur þá helzt til greina flýting
á viðhaldsverkefnum fasteigna,
gæzluvalla, skólalóða og gang-
stétta, gerð umferðarmannvirkja,
vega og brúa og störf við um-
hverfismál, skógrækt og upp-
græðslu lands.
Enda þótt sveitarfélög hafi það
sem meginreglu að bjóða út kaup
á vörum og verklegum fram-
kvæmdum, þannig er það t.d. hjá
Reykjavíkurborg, þá hefur borgin
stundum talið það réttlætanlegt,
þegar atvinnuástand hefur verið
erfitt, að taka innlendu tilboði, enda
þótt það hafi verið nokkru hærra,
eða allt aö 15%, en erlent tilboð, ef
vinnuþátturinn er allverulegur hluti
af heildarverkinu.
Mótun framtí&arstefnu
islenzkt atvinnu- og efnahagslíf
hefur á allra síðustu árum tekið
byltingarkenndum breytingum í
kjölfar vaxandi takmarkana á
framleiðslu til lands og sjávar
samtímis því, aö erlend samkeppni
hefur farið mjög harðnandi og í
raun torveldað uppbyggingu nýrra
atvinnugreina. Viöleitni stjórnvalda
við þessar aðstæður hefur um of
beinzt að því að halda þeirri starf-
semi, sem fyrir er, og jafnvel dreifa
henni víðar, í stað þess aö leggja
mest kapp á að auka fjölbreytni í
atvinnulífinu. Þetta hefur aukið á
togstreitu sveitarfélaganna um at-
vinnureksturinn. Sú ríkisstjórn, er
nú situr, virðist að vísu hafa gert
sér grein fyrir því, að fremur beri að
stuðla aö samruna en dreifingu
þeirrar starfsemi, sem fyrir er, en
henni hefur enn ekki tekizt að vekja
trú fólks og fyrirtækja á tækifærum
til fjölbreyttari reksturs. Sú töf, sem
kann að verða á því, að nýtt álver
rísi hér á landi, eða biðin eftir því,
að öðrum stóriöjuáformum verði
hrint í framkvæmd, má ekki verða
til þess að draga úr okkur allan
kjark. Þjóðin má aldrei missa sjón-
ar á trúverðugri framtíðarsýn, sem
hlýtur að byggjast á landkostum,
dugnaði og þekkingu fólksins í
landinu til að færa sér þá í nyt.
f tengslum við gerð nýrra kjara-
samninga hefur sérstök nefnd á
vegum Alþýðusambands íslands
og samtaka vinnuveitenda unniö
að stefnumörkun í atvinnumálum,
sem miðar að því að stuðla að að-
gerðum, sem geta skilað árangri
strax á þessu ári og einnig að móta
framtíðarstefnu í íslenzkum efna-
hagsmálum, sem hefur það meg-
inmarkmið aö leiðarljósi að bæta
samkeppnisstööu íslenzkra at-
vinnuvega gagnvart umheiminum
svo og aö jafna starfsskilyrði at-
vinnuveganna hér innanlands.
Ljóst er, aö nú er til í landinu
veruleg ónýtt raforka, sem gert var
ráö fyrir, aö yröi nýtt I nýju álveri, en
flest bendir nú til, aö ekki verði reist
hér alveg á næstunni.
Þessi nefnd hefur átt fund meö
Landsvirkjun, RARIK og Raf-
magnsveitu Reykjavíkur, „þar sem
rætt var um þann möguleika, aö
fyrirtæki fengju tímabundiö hag-
stætt verö á þeirri umframorku,
sem nú er til staðar í raforkukerfinu,
að því marki, sem þau gætu aukið
raforkunotkun sína til nýrra verk-
efna". f bráöabirgðaskýrslu nefnd-
arinnar segir, „að ónýtt orka sé
sem samsvarar 600 gígavatt-
stundum, sem er föl til nýrra nota
á mjög hagkvæmu veröi næstu
fjögur árin í hið minnsta. Leggur
nefndin til, að nú þegar verði hug-
að að nýtingarmöguleikum þess-
arar orku og hvetur til samstarfs við
iönaðarráöuneyti og orkufyrirtækin
um þau mál“.
Nefndin getur um fjölmörg önnur
atriöi í bráðabirgðaskýrslu sinni, en
því nefni ég þetta sérstaka dæmi
hér á þessum vettvangi, að hlut
eiga að máli orkufyrirtæki, sem
rekin eru af sveitarfélögunum að
hluta eða að öllu leyti.
Skólakerfiö og atvinnulífið
Af hálfu íslendinga er vel fylgzt
meö framkvæmd áætlunarinnar
um innri markað Evrópubanda-
lagsins fyrir árslok 1992 svo og
viðræðum Fríverzlunarsamtaka
Evrópu og Evrópubandalagsins
um sameiginlegt evrópskt efna-
hagssvæði. Enginn þarf að velkj-
ast í vafa um, að ísland er í
jaðarsvæði með hliðsjón af al-
þjóöamörkuðum, og við þurfum því
enn frekar en aðrar þjóðir í þessum
samtökum að gæta okkar í sam-
keppninni um fólk, fyrirtæki og
fjármagn. í því sambandi er ekki úr
vegi að minna á þá miklu fjölgun
nemenda á háskólastigi, sem hef-
ur verið að eiga sér stað hérlendis
hin síðustu ár.
Margir eru þeirrar skoðunar, að
þessi þróun sé ekki í neinu sam-
ræmi við þarfir atvinnulífsins, held-
ur eigi fjölgunin rætur að rekja til
námslánakerfis, sem sé í hrópandi
ósamræmi við kjör á vinnumarkaði.
Haustið 1990 var um þetta fjallað I
fréttablaði Vinnuveitendasam-
bands íslands og meðal annars
tekið sem dæmi, að á síðustu fimm
árum hefði Háskóli íslands braut-
skráð 496 viðskiptafræðinga, 254
verkfræðinga og 213 lögfræðinga.
Á sama tíma hefði langstærsti iön-
skólinn í landinu, Iðnskólinn í
Reykjavík, brautskráð 101 raf-
virkja, 34 vélvirkja og 19 múrara.
Auðvitað verður engin endanleg
ályktun dregin af einstökum dæm-
um af þessu tagi, en samt er erfitt
að verjast þeirri tilhugsun, að hér
sé eitthvað að.
Við íslendingar höfum löngum
verið stoltir af almennri og góðri
menntun, en sá grunur læðist að
manni, að þess hafi ekki verið
nægilega vel gætt að halda jafn-
vægi í einstökum greinum skóla-
kerfisins. Flestir sveitarstjórnar-
menn munu kannast við, að
margar greinar verkmennta hafa
lengi átt á brattann aö sækja innan
skólakerfisins, og þar hefur verið
borið við miklum kostnaöi. Það er
að vísu rétt, að verkmenntun er
dýr, en er ekki ástæða til að kanna,
hvort sá kostnaður skilar sér ekki
fyrr til baka en kostnaður af
menntun fólks, sem ekki fær störf
við hæfi hérlendis?
Þótt sveitarstjórnarmenn beri
ekki hitann og þungann af mótun
menntastefnu framhaldsskólans í
daglegum störfum sínum, fer því
154