Sveitarstjórnarmál - 01.06.1995, Blaðsíða 4

FORUSTUGREIN
Náttúruverndarár Evrópu 1995
Sífellt fleiri landsmenn gera sér grein fyrir þeirri stað-
reynd og þeim miklu hagsmunum sem felast í því að
gera Island að ímynd hreinleikans í hugum annarra
þjóða. Tilvera Islendinga veltur á því að fiskimiðunum
sé ekki spillt með eitruðum úrgangsefnum og óspillt
náttúra og hreinna umhverfi er mikilvægt vegna útflutn-
ings sjávarafurða og búvara og eflingar ferðaþjónustu.
A íslandi dugar þó skammt að ráðast í kostnaðarsam-
ar framkvæmdir við hreinsun skólps og mengunarvama-
búnað í atvinnufyrirtækjum ef geislavirk efni og eitraðar
lofttegundir berast frá nálægum löndum með haf- og
loftstraumum. Umhverfisúrbætur í næstu þjóðríkjum eru
því brýnt hagsmunamál okkar og tryggja þarf að við
getum fylgst með hvemig næstu nágrannar okkar haga
sínum mengunarvömum.
Að fenginni reynslu af framkvæmd náttúruvemdar-
og umhverfismála má draga þann lærdóm að í víðari
skilningi em þau mál alþjóðleg og óháð landamærum og
það er sú reynsla sem leiðir í ljós nauðsyn samstarfs og
samvinnu þjóða í milli um úrlausnir í þeim málum. Því
ber að fagna þeirri ákvörðun Evrópuráðsins að efna til
sérstaks Náttúruvemdarárs árið 1995 meðal aðildarríkj-
anna. Með því er vakin athygli stjómvalda og almenn-
ings á mikilvægi umhverfis- og náttúruvemdar og þess
má vænta að þar með styrkist grundvöllur að öflugra
samstarfi að þeim málum milli ríkjanna og að forráða-
menn þeirra taki í ríkari mæli mið af umhverfisþættinum
við allar meiri háttar ákvarðanir.
Úrbætur í umhverfismálum eru meðal brýnustu verk-
efna á alþjóðavettvangi og þjóðum heims er að verða æ
ljósara að hreint umhverfi og óspillt náttúra eru hin
verðmætustu lífsgæði sem hverri þjóð beri að varðveita
og styrkja fyrir komandi kynslóðir. Það sjónarmið á
einnig ríkan stuðning hér á landi og nýtur vaxandi
hljómgmnns.
A Náttúruvemdarárinu 1995 gefst kærkomið tilefni til
að velta fyrir sér stöðu náttúm- og umhverfisvemdar hér
á landi. Þó að mengun á Islandi sé tiltölulega lítil miðað
við önnur lönd blasa þó víða við erfið umhverfisvanda-
mál og umhverfisslys sem úr þarf að bæta. Það sem
einkum skilur ísland frá öðrum löndum varðandi um-
hverfismálin er hin mikla gróður- og jarðvegseyðing sem
orðið hefur hér á landi og framhald verður á ef ekki
verður snúist til vamar. Jarðvegur og gróður eru náttúm-
auðlindir sem okkur ber skylda til að verja og hlúa að, til
hagsbóta fyrir okkur sjálf og komandi kynslóðir.
I allri umræðunni um markmið í umhverfismálum hef-
ur því ekki verið nægur gaumur gefinn hve þýðingar-
mikið það er að draga úr sorpmyndun, m.a. með aukinni
endumýtingu og endurvinnslu. Sveitarfélög og fyrirtæki
þurfa að auðvelda fólki að koma frá sér endurvinnanleg-
um úrgangi og stuðla þannig að meiri flokkun sorps frá
heimilum og atvinnurekstri. Einnig er mjög brýnt að
förgun spilliefna verði tekin fastari tökum en gert hefur
verið fram til þessa. í því sambandi kemur fyllilega til
álita að taka upp skila- og/eða umhverfisgjöld. Nauðsyn-
legt er að slíkum gjöldum sé varlega beitt og þá einungis
til að draga úr mengun og afla fjár til umhverfisbóta.
Sveitarfélögunum ber að hafa fmmkvæði og laða fram
krafta einstaklinga og félagasamtaka sem áhuga hafa á
umhverfismálum og náttúmvemd. í því ljósi hefur Sam-
band íslenskra sveitarfélaga gengiö til liðs við umhverf-
isverkefni Ungmennafélags Islands sem nú stendur yfir
og beinist að hreinsun á fjörum, vatns- og árbökkum og
hvatt sveitarfélögin til að styðja það framtak. Jafnframt
em sveitarfélögin hvött til að eiga gott samstarf við önn-
ur félagasamtök er vinna að umhverfisbótum og upp-
græðslu lands, eins og skógræktarfélögin í landinu, og
virkja stofnanir, skóla og almenning innan sinna um-
dæma til þátttöku í þeim mikilvægu verkefnum.
Náttúmvemdarárið á að stuðla að auknum áhuga og
skilningi almennings á mikilvægi náttúmvemdar og það
á jafnframt að verða hvati til metnaðarfullra verkefna í
þágu náttúruvemdar og betra umhverfis hér á landi eins
og stefnt er að í öðrum aðildarríkjum Evrópuráðsins.
Þórður Skúlason
66