Sveitarstjórnarmál - 01.10.2000, Qupperneq 15

ERLEND SAMSKIPTI
e) Þróunarsjóðurinn (Cohesion-
fund)
Sjóðurinn styrkir sérstök verkefhi
i Grikklandi, Portúgal, Spáni og á
írlandi sem tengjast úrbótum í um-
hverfismálum og þróun í sam-
göngumálum.
Tilgangur þessara sjóða, sem að
framan eru nefndir, er að koma í
framkvæmd efnahagslegum og fé-
lagslegum jöfnuði innan ESB-land-
anna og er það augljóslega talsvert
mikið verkefhi þar sem staðan innan
einstakra landa er afar misjöfn. Með
því að ná fram félagslegum og efna-
hagslegum jöfnuði milli svæða telja
hugmyndasmiðir ESB:
• Að samkeppnishæfni svæða
muni aukast.
• Að styrkleikar hvers svæðis
muni njóta sín best.
• Að viðkomandi svæði verði
þannig sjálfbær.
Markmiðin með nýtingu þessara
þróunarsjóða eru stór og ekki hræð-
ast menn að framfylgja þessari
stefnu innan ESB. Ætla má að mál-
ið verði ekki einfaldara þegar ESB
verður stækkað úr 15 aðildarlöndum
í 26 með inngöngu nokkurra landa í
Austur-Evrópu. Eftir sem áður
stendur sú hugsjón og það verkefni
að stuðla að félagslegum og efna-
hagslegum jöfnuði með skipulögð-
um hætti og verulegum fjánnunum.
Hvað hafa sjóöirnir hjá
ESB til umráöa?
Um 30% af fjárlögum ESB renna
til uppbyggingarsjóða sambandsins.
Helstu stærðir eru þessar:
Uppbyggingarsjóðirnir fjórir:
1998-1993 69 billjónir evra.
1994—1999 157 billjónir evra.
2000-2006 195 billjónir evra.
Til Þróunarsjóðsins (Cohesion-
fund) hafa runnið:
1993-1999 16,3 billjónir evra.
2000-2006 21,0 billjónir evra.
Hvar stöndum við?
Með EES-samningnum eigum við
aðgang að nokkrum verkefnum á
vegum sjóða ESB, en fremur eru
þeir möguleikar takmarkaðir. Helstu
verkefni sem EES-löndin hafa átt
kost á að taka þátt í eru m.a. Leon-
ardo- og Sókrates-verkefnið á sviði
menntamála, verkefnið Dafne á
sviði jafnréttismála, orkuverkefnið
Save attener, tvö interregverkefni,
menningarverkefnin Raphael, Ari-
ane og Kaleidoskóp, átta verkefni á
sviði heilbrigðismála, nokkur verk-
efni á sviði fjarskiptamála o.s.frv.
Sveitarstjórnir hafa almennt ekki
komið mikið að þessum verkefnum
og ekki eru þau sérstaklega fyrir-
ferðarmikil í umQöllun. Einnig er
ljóst að þau verkefni sem tengjast
EES-samningnum eru verkefni í
smærri kantinum miðað við þau
viðamiklu byggðaverkefni sem ESB
stendur fyrir.
Svo kann að vera að staða okkar á
Islandi þyki svo góð í samanburði
við ESB-löndin að við þurfum ekki
að standa að svipuðum eða sam-
bærilegum aðgerðum og ESB stend-
ur fyrir. Hitt er þó ljóst að á Islandi
eru nokkuð stór landsvæði sem
verða sífellt fámennari og einhæfari
hvað atvinnu varðar. Þau svæði
verða aldrei samkeppnishæf við
suðvesturhom landsins - eða önnur
svæði í Evrópu sem við viljum bera
okkur saman við, nema til komi
verulegur og skipulegur stuðningur.
Sem stendur er efnahagur og at-
vinnulíf á íslandi í blóma, en eftir
sem áður er slegist við flutning
fólks frá fámennari og einhæfari
landsvæðum þangað sem atvinnu-
möguleikar eru fjölbreyttari og
ffamboð þjónustu og afþreyingar er
meira. Spyija má hver þróunin verði
ef herðir að í atvinnu- og efnahags-
málum. Þrátt fyrir að benda megi á
að á fjárlögum ríkisins renni vera-
legar fjárhæðir til stuðnings þessum
svæðum bæði í beinum og óbeinum
styrkjum til atvinnugreina og til ým-
issa verkefna, t.d. á sviði samgöngu-
mála o.fl., er ljóst að of skammt er
gengið ef vilji er til að ná viðunandi
árangri og ef til vill þurfum við
einnig að breyta þeim aðferðum
sem viðhafðar hafa verið á undan-
fömum árum, meðal annars með því
að líta betur á aðferðir og uppbygg-
ingu ESB í byggðamálum. Vert er
einnig að hafa í huga að með EES-
samningnum höfum við undirgeng-
ist skuldbindingar varðandi ríkis-
styrki, sem e.t.v. takmarka mögu-
leika okkar á að standa að öflugri
byggðarþróun, nema til komi ný
nálgun að því verkefni. Athugasemd
Eftirlitsstofnunar EFTA til stjóm-
valda á þessu sumri um skyldu til að
skila inn ákveðnum gögnum áður
en byggðastyrkir eru veittir minnir
okkur á að með EES-samningnum
höfum við undirgengist ákveðnar
skyldur án þess kannski að gera
okkur fyllilega grein fyrir því hverju
við þurfum að breyta eða hvað við
ætlum að gera ef við ætlum á annað
borð að halda úti virkri byggða-
stefnu.
BÆKUR OG RIT
Upplýsingarit um
óbyggðanefnd
Obyggðanefnd hefur gefið út
upplýsingarit um hlutverk og starf-
semi nefndarinnar. í ritinu er fjallað
um atriði eins og hugtakið þjóð-
lendu, mörk þjóðlendna og eignar-
landa, réttindi innan þjóðlendna,
málsmeðferð, undirbúning málsað-
ila og málskostnað.
Tilefni útgáfunnar eru þær breyt-
ingar sem Alþingi gerði sl. vor á
lögum um þjóðlendur og ákvörðun
marka eignarlanda, þjóðlendna og
afrétta, nr. 58/1998, sbr. lög nr.
65/2000 um breytingar á þeim lög-
um og eru lögin með áorðnum
breytingum birt í ritinu. Það er 16
bls. að stærð eða ein örk.
Ritið fæst á skrifstofu óbyggða-
nefndar og er afhent án endurgjalds.
Jafnframt hefur því verið dreift til
sveitarfélaga, samtaka bænda og
ýmissa annarra aðila.
205