Morgunblaðið - 01.02.2012, Side 8

8 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 1. FEBRÚAR 2012
Vinstrivaktin minnir á að JónBjarnason var settur af sem
sjávarútvegs- og landbúnaðarráð-
herra að kröfu Samfylkingarinnar:
  
Jón hefur að sjálfsögðu talið þaðskyldu sína að verja hagsmuni
sjávarútvegs og landbúnaðar, en
einmitt þessar tvær atvinnugreinar
eru í langmestri hættu að verða fyr-
ir stóráfalli við ESB-aðild. Enginn
vafi leikur á því að ástæðan fyrir
brottrekstri Jóns var fyrst og fremst
sú að Jóhanna óttaðist mjög að Jón
yrði þrándur í götu ESB-aðildar.
  
Jón taldi því öruggast að ákveðaeinhliða makrílkvóta fyrir árið
2012 áður en hann yrði rekinn úr
embætti. Steingrímur J. Sigfússon,
nýr sjávarútvegs- og landbúnaðar-
ráðherra, sat fundi í Brussel sl. mið-
vikudag 25/1 og ræddi þar við hátt-
setta yfirmenn ESB, meðal annars
Mariu Damanaki, sjávarútvegsstjóra
ESB.
  
Eftir fundinn sagðist Steingrímurhafa haldið fram því sjónar-
miði að ekki mætti tengja makríl-
deiluna við aðildarviðræður ESB og
Íslands.
Þetta er nú einmitt það sem yfir-
menn ESB hafa gert og gera vafa-
laust áfram. Taugatitringur Jó-
hönnu og Össurar út af þessu máli er
því skiljanlegur. Jóhanna hefur
marglýst því yfir að klára verði mál-
ið fyrir næstu kosningar sem verða í
seinasta lagi eftir rúmt ár og for-
sætisráðherrann er bersýnilega
tilbúin að fórna hverju sem er til að
sá draumur Samfylkingarinnar ræt-
ist.“ Spurningin er, hver tók upp
makrílinn í Brussel núna?
Steingrímur J. og Stefan Füle, stækkunar-
stjóri ESB.
STAKSTEINAR
Munaðarlausir
þjóðarhagsmunir
Veður víða um heim 31.1., kl. 18.00
Reykjavík 4 skýjað
Bolungarvík 5 léttskýjað
Akureyri 7 rigning
Kirkjubæjarkl. 5 rigning
Vestmannaeyjar 5 rigning
Nuuk 1 skýjað
Þórshöfn 5 léttskýjað
Ósló -10 snjókoma
Kaupmannahöfn -1 léttskýjað
Stokkhólmur -3 léttskýjað
Helsinki -12 heiðskírt
Lúxemborg -2 heiðskírt
Brussel -2 heiðskírt
Dublin 2 skýjað
Glasgow 3 skýjað
London 2 skýjað
París 1 skýjað
Amsterdam -2 heiðskírt
Hamborg -5 heiðskírt
Berlín -6 heiðskírt
Vín -3 skýjað
Moskva -17 heiðskírt
Algarve 13 heiðskírt
Madríd 12 heiðskírt
Barcelona 12 léttskýjað
Mallorca 13 léttskýjað
Róm 7 skýjað
Aþena 1 skýjað
Winnipeg -7 skýjað
Montreal -8 alskýjað
New York 6 léttskýjað
Chicago 8 léttskýjað
Orlando 20 heiðskírt
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnar-
greinum Morgunblaðsins á slóðinni
http://mbl.is/mogginn/leidarar/
VEÐUR KL. 12 Í DAG
1. febrúar Sólarupprás Sólsetur
REYKJAVÍK 10:10 17:14
ÍSAFJÖRÐUR 10:31 17:02
SIGLUFJÖRÐUR 10:15 16:44
DJÚPIVOGUR 9:43 16:39
FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Verðbólguhorfur eru dökkar og
margt sem þrýstir á verðlagið um
þessar mundir. Ársverðbólgan í jan-
úar mældist 6,5%, og er töluvert
meiri en spáð hafði verið. Hækkanir
gjalda hjá ríki og sveitarfélögum um
áramót áttu stóran hlut að máli.
Áhrif þeirra fjara að vísu út þegar frá
líður en það gera líka áhrifin af vetr-
arútsölum janúarmánaðar. Í kjölfar-
ið fylgir tilheyrandi hækkun á
neysluverðsvísitölunni, eins og bent
er á í Vegvísi Landsbankans. Þar
segir að mikil óvissa ríki um olíu-
verðsþróun á næstu mánuðum. Þá
hefur gengisvísitalan hækkað um
tæp 4% á seinustu 3 mánuðum. Gangi
hún ekki til baka megi ætla að hluti
hennar skili sér út í verðlag á næstu
mánuðum.
Búast má við að methækkanir á
bensíni og olíu að undanförnu verði
fyrirferðarmiklar í næstu vísitölu-
mælingu um miðjan febrúar. Nú um
mánaðamótin og 1. mars hækka laun
á vinnumarkaði um 3,5%. Þetta er
önnur áfangahækkun kjarasamning-
anna, sem ná yfir allan vinnumark-
aðinn og þeim fylgir mikill kostnað-
arauki eða alls upp á um 35 milljarða.
Flestum er ljóst að þessi hækkun
launakostnaðar verður fyrirtækjum
sem reiða sig á heimamarkað erfiður.
Þau eiga um þrennt að velja; hag-
ræða, hækka verð á vöru og þjónustu
eða grípa til uppsagna.
„Þegar kjarasamningarnir voru
undirritaðir síðastliðið vor, fóru
menn af stað með væntingar um að
farið yrði í ákveðnar framkvæmdir
og lagt var upp með að fjárfestingar-
stigið yrði hækkað mikið. Um leið og
fjárfestingar og framkvæmdir fara í
gang skapast ákveðin eftirspurn og
umsvif í hagkerfinu, sem veldur virð-
isauka og verðmætasköpun í at-
vinnulífinu. Þetta átti að verða
ákveðin forsenda þess að atvinnulífið
og fyrirtækin, sérstaklega í okkar
geira, gætu staðið undir þessum
hækkunum,“ segir Bjarni Már Gylfa-
son, hagfræðingur Samtaka iðnaðar-
ins.
Mjög lítið svigrúm til að taka á
sig þessar hækkanir
,,Það hefur ekki gengið eftir að
teknar séu ákvarðanir um margvís-
legar verklegar framkvæmdir, þann-
ig að það skortir ennþá verulega á að
þessi innistæða, sem átti að vera fyrir
kjarasamningunum verði til. Þegar
svo háttar til er svigrúmið sem
menn hafa til þess að taka á sig
þessar launahækkanir mjög lít-
ið,“ segir hann.
Hætt sé við því að viðbrögðin
verði af tvennum toga. Annars
vegar að hækkanir verði sett-
ar út í verðlagið en í mjög
mörgum greinum er
mjög lítið svigrúm til
þess, að sögn hans.
Þá sé ekki síður al-
varlegt ef viðbrögðin verða þau að
fyrirtæki þurfi að mæta þessu með því
að fækka starfsfólki að einhverju leyti.
„Ég vona að svo verði ekki en það er
erfitt að spá fyrir um hvað verður.“
„Ef menn fá ekki þessa innstæðu er
hættan frekar sú að verðbólgan verði
mikil en það er óábyrgt að spá því að
hún sé að fara á eitthvert flug,“ segir
Bjarni Már.
Greiningardeild Arion banka spáði
því á dögunum að í febrúar mundu út-
söluáhrifin ganga til baka og flugfar-
gjöld einnig hækka. Gera mætti ráð
fyrir að mjólkurafurðir hækkuðu í
febrúar og verð á eldsneyti héldi
áfram að stíga upp á við. Þá mætti bú-
ast við árstíðarbundnum hækkunum á
símaþjónustu, tómstundum og menn-
ingu.
Verslunin stendur höllum fæti
Andrés Magnússon, framkvæmda-
stjóri Samtaka verslunar og þjónustu,
segir erfitt að spá fyrir um hvaða af-
leiðingar kostnaðaraukinn vegna
launahækkananna mun hafa fyrir
verslun og þjónustu. „Verslunin
stendur höllum fæti. Kaupmátturinn
hefur ekki náð sér á strik miðað við
það sem áður var og almennt heldur
fólk mjög í við sig á öllum sviðum,“
segir Andrés.
Að hans mati ættu atvinnulífið og
samtök launþega að leggja áherslu á
það við stjórnvöld að ofurskattlagning
á nauðsynjavörum yrði tekin til endur-
skoðunar. Það yrði öllum til hagsbóta.
„Ég held að fyrirtæki í verslun séu
búin að hagræða eins og hægt er. Ég
hef meiri áhyggjur af fyrirtækjum í
þjónustugeiranum. Ég hef á tilfinn-
ingunni að þau fyrirtæki séu ekki al-
veg búin að súpa seyðið af kreppunni,“
segir hann. „Það er gömul saga og ný
að allar kostnaðarhækkanir sem fyr-
irtæki verða fyrir í verslun, þjónustu
og á öðrum sviðum, fara út í verðlagið
með einum eða öðrum hætti. Þegar
ekki er innstæða fyrir þeim, þá kveikir
þetta bara verðbólgubálið.“
Þyngri þrýstingur á verðlag
og áhyggjur af uppsögnum
 Innistæðan sem hækkanir kjarasamninga eru byggðar á lætur ekki á sér kræla
Morgunblaðið/Ómar
Óvissa Flestir hafa spáð því að verðbólga nái hámarki fyrstu mánuði ársins
en hjaðni síðan. Nú eru auknar líkur taldar á að verðbólgan verði meiri.
Mikilvægast er að koma fram-
kvæmdum og fjárfestingu í
gang. Þær eru innstæðan sem
kjarasamningarnir hvíla á, en
hún lætur á sér standa, að sögn
Bjarna Más Gylfasonar, hagfræð-
ings SI. Hann segir óvarlegt að
spá því að verðbólgan sé að fara
á flug. „Um leið og launastiginu
er lyft upp með kjarasamnings-
bundnum hækkunum hefur það
auðvitað áhrif til aukinna um-
svifa. Það hefur áhrif á einka-
neysluna og áhrif á kaup-
máttinn, sérstaklega til
skamms tíma. Það er því mik-
ilvægt að reyna að verja
þessa kauphækkun með
því að halda verðbólg-
unni í skefjum. Það er
stóra verkefnið.“
Undirstaðan
FJÁRFESTINGAR HEFJIST